Nowe podatkowe ulgi mieszkaniowe - założenia projektu ustawy o społecznych grupach mieszkaniowych

Proponowaną formą wsparcia dla inwestorów będzie możliwość objęcia przychodów uzyskiwanych z czynszów ryczałtową stawką podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) na poziomie 8,5%, czyli tak jak w przypadku tzw. najmu okazjonalnego.

W przypadku przeniesienia własności lokalu na osobę trzecią przychód z tytułu wniesionej kwoty partycypacji nie będzie podlegał opodatkowaniu PIT.

Opłacenie partycypacji w kosztach inwestycji będzie możliwe również przy wykorzystaniu premii gwarancyjnej z tytułu starych książeczek mieszkaniowych.

W założeniach wspomina się też, że zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów 30 listopada 2010 r. dokumencie „Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 roku” zakłada się „wygaszenie” od 2014 roku systemu zwrotu VAT za materiały budowlane użyte do budowy lub remontu lokali mieszkalnych.

Opinię o projekcie założeń projektu ustawy o społecznych grupach mieszkaniowych wyraziła m.in. Rada Legislacyjna – organ doradczy premiera i Rady Ministrów.

Projekt przewiduje wprowadzenie dla osób prawnych stawkę 8,5%, tak jak w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych. Zdaniem Rady byłoby to rozszerzenie szczególnego reżimu na tego rodzaju dochody i nie bardzo pasuje do dotychczasowej konstrukcji podatku CIT.

Ponadto Rada zauważyła, że w założeniach nie wspomina się o ewentualności stosowania stawki ryczałtowej w odniesieniu do deweloperów, którzy płaciliby podatek PIT. Byłby to jednak również w dotychczasowej konstrukcji tego podatku wyłom, gdyż stawkę taką stosowałoby się do działalności gospodarczej, która obecnie może być opodatkowana na zasadach ogólnych, bądź liniowo – 19% (podatnicy najczęściej tę formę wybierają).

Zdaniem Rady jeśli jednak deweloper (inwestorzy) działający jako osoba prawna miałby możliwość skorzystania z ryczałtowej, korzystniejszej stawki podatkowej, to nie ma powodów, aby wykluczyć taką możliwość w stosunku do dewelopera (inwestora) działającego jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą.

W opinii Rady nie jest także jasna propozycja, aby „w przypadku przeniesienia własności lokali na osobę trzecią, przychód z tytułu wniesionej kwoty partycypacji nie podlegał opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych (PIT)”. Nie wyjaśniono o jakie formy przeniesienia własności prowadzące do uzyskania przychodu i jakie „osoby trzecie” chodzi. Analogiczna uwaga rodzi się na tle konstrukcji „przychodu z tytułu wniesionej kwoty partycypacji”. Trudno do tak ogólnego i nieprecyzyjnego sformułowania się odnosić.

Ogólne założenia projektu – opinia Rady Legislacyjnej

Zdaniem Rady Legislacyjnej proponowany w projekcie model (który ma w założeniu wejść w życie od początku 2013 roku może wypełnić lukę, która powstanie w związku z wygaszeniem z końcem 2012 r. programu „Rodzina na swoim”.

Model ten polega na relatywnie tańszym (w porównaniu z kosztami rynkowymi) wybudowaniu lokalu, a następnie jego wynajęciu wraz z docelowym przeniesieniem własności na najemcę.

Inwestor SGM (sui generis deweloper) oraz przyszły najemca na początku będą zawierać przedwstępną umowę najmu, zawierającą m.in. postanowienia o wpłacie partycypacji w kosztach budowy lokalu.

Następnie – po wybudowaniu - zawierana będzie umowa najmu lokalu. W dalszej perspektywie najemca lokalu mieszkalnego, po spłacie całkowitych kosztów budowy zajmowanego lokalu, stanie się jego właścicielem. Po wyodrębnieniu na własność wszystkich lokali SGM przestanie istnieć, a na jej miejsce powstanie wspólnota mieszkaniowa.

Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik

Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - limity zwrotu

Polecamy: Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?

Sposobem na zaspokojenie mieszkaniowych potrzeb społeczeństwa wydaje się być stworzenie nowego systemu opartego na szczególnej umowie najmu lokalu opartej o wniesienie przez najemcę partycypacji w wysokości do 50 % przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz rozłożonej w czasie spłaty pozostałych kosztów inwestycji. Właścicielowi lokalu (inwestorowi SGM - deweloperowi), w razie braku terminowych wpłat ze strony najemcy, przysługiwać ma prawo wypowiedzenia umowy wraz ze zwrotem na rzecz najemcy kwoty odpowiadającej opłaconej przezeń części kosztów budowy lokalu.

Podmiotem odpowiedzialnym za budowanie budynków, a następnie wynajmowanie lokali z przyrzeczeniem docelowego przeniesienia ich własności ma być inwestor. Budowanie budynków oznaczać będzie wykonywanie nowego budynku, a także odbudowę budynku istniejącego.

Projektowane rozwiązanie nie będzie przewidywało możliwości wynajmowania lokali osobom prawnym. W ocenie Rady Legislacyjnej takie rozwiązanie nie oznacza naruszenia Konstytucji, gdyż stosowanie preferencyjnych kosztów najmu można ograniczyć – zgodnie z art. 75 ust. 1 Konstytucji oraz prawem UE – do osób fizycznych.

SGM będzie jedynie formą działalności inwestora, nie przewiduje się uznania jej za osobę prawną. Model taki nie nasuwa zdaniem Rady zastrzeżeń; przeciwnie, należy go powitać z uznaniem, gdyż mnożenie typów osób prawnych pozostaje zbyteczne w sytuacjach, w których wystarczające jest już dostępne instrumentarium. SGM nie będzie zwłaszcza podejmowała jakichkolwiek czynności prawnych, wymagających posiadania przez nią zdolności prawnej, jak to jest np. w przypadku wspólnot mieszkaniowych.

SGM powstawać będzie z chwilą zawarcia pierwszej umowy najmu lokalu mieszkalnego w obrębie danej nieruchomości.

Zanim do tego dojdzie, zakłada się zawarcie między inwestorem i przyszłym najemcą umowy przedwstępnej, która zawierać ma m.in.:

1)     zobowiązanie inwestora do wybudowania konkretnego lokalu mieszkalnego, a następnie zawarcia najmu tegoż lokalu;

2)     zastrzeżenie docelowego przeniesienia własności;

3)     określenie powierzchni użytkowej i położenia lokalu;

4)     określenie sposobu ustalania wartości zbywanego udziału w gruncie;

5)     wysokość i zasady wpłaty przez przyszłego najemcę partycypacji.

Formą wsparcia dla inwestycji w formule SGM będzie możliwość przekazania bez przetargu gruntu na rzecz inwestora, przy założeniu, że spłata należności za udział w gruncie następować będzie na etapie przenoszenia własności lokalu. Innym instrumentem pomocy dla nowobudowanych inwestycji w formule SGM będą przyznawane z prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego Funduszu Dopłat „granty”, wynoszące 20% planowanych kosztów inwestycji.

Pozyskane w ten sposób środki zwracane będą przez inwestorów z chwilą wykupu poszczególnych lokali, a ich spłata nastąpi w wartości nominalnej nie wcześniej niż po upływie 5 lat od dnia otrzymania pozwolenia na użytkowanie budynku. Maksymalna powierzchnia lokali objętych wsparciem w postaci „grantów” wynosić ma 75 m². „Granty” będą przyznawane w drodze otwartych konkursów.

Zobowiązaniem osoby fizycznej będzie wniesienie partycypacji nie większej niż 50% kosztów przypadających na dany lokal. Przeniesienie własności lokalu będzie mogło nastąpić nie wcześniej niż po upływie 5 lat. Poziom marży (zysku) inwestora w formule SGM będzie ograniczony w przypadku korzystania przez niego z formy pomocy publicznej. Wymaga przemyślenia, czy za taką pomoc nie będzie można uznać samej możliwości nabycia gruntów w trybie bezprzetargowym.

Przyrzeczona umowa najmu ma być zawierana dopiero po wybudowaniu lokalu oraz uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie budynku i przewidywać niezbędną ochronę praw właściciela lokalu według zasad jak dla najmu okazjonalnego, o którym mowa w rozdziale 2a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

W przypadku wypowiedzenia umowy, najemca otrzyma od inwestora uiszczoną dotychczas kwotę odpowiadającą pokrytej części kosztów budowy lokalu.

Przeniesienie własności zajmowanego lokalu powinno nastąpić w terminie do trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym spłacona została całość kosztów budowy. Projekt przewidywać ma możliwość uregulowania w umowie zawartej między inwestorem i najemcą trybu wcześniejszej spłaty zobowiązań - nie wcześniej niż po upływie 5 lat od dnia podpisania umowy najmu.

Gdy po śmierci najemcy prawo do wpłaconej części kosztów budowy będzie przysługiwało także innym niż wstępujący w stosunek najmu, po wezwaniu inwestora, osoba uprawniona do wstąpienia w najem powinna uzupełnić część kosztów budowy lokalu, w wysokości równej sumie kwot wypłaconych pozostałym spadkobiercom. Analogiczne rozwiązanie przewiduje się co do małżonka, któremu przypadło prawo najmu po ustaniu małżeństwa. Rozwiązania te nie nasuwają zastrzeżeń z punktu widzenia prawa cywilnego.

Założenia projektu są aktualnie konsultowane przez poszczególne resorty. W szczególności dość krytyczne stanowisko wyraził Minister Finansów, zwłaszcza odnośnie projektowanych rozwiązań podatkowych.

Źródła:

Opinia Rady Legislacyjnej z 30 listopada 2011 r. o projekcie założeń projektu ustawy o społecznych grupach mieszkaniowych;

Projekt założeń do ustawy o społecznych grupach mieszkaniowych