Czy trzeba zapłacić PIT po zbyciu udziału w odziedziczonej nieruchomości w wyniku działu spadku?

Za przykład korzystnej dla podatnika interpretacji może posłużyć decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 17 kwietnia 2015 roku. (nr IBPBII/2/4511-85/15/ŁCz).

W tej sprawie podatnik zadał pytanie, czy uzyskaną przez niego spłatę z tytułu działu spadku  należy traktować jako odpłatne zbycie nieruchomości a tym samym opodatkować ją zgodnie z treścią ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn.

Pytanie dotyczyło mieszkania po zmarłym dziadku, które to w formie spadku otrzymali podatnik (wnioskodawca) wraz ze swoim bratem stryjecznym. Następnie spadkobiercy zawarli umowę działu odziedziczonego spadku, w wyniku której wnioskodawca przeniósł na krewnego prawo własności do mieszkania, w związku z czym ten stał się pełnoprawnym właścicielem całego lokalu, w zamian za spłatę wypłaconą wnioskodawcy.  Spłata była ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika (wnioskodawcę) udziału w spadku, a zatem nie przekroczyła udziału spadkowego. Stąd zdaniem wnioskodawcy nie uzyskał on żadnego przysporzenia – przyrostu majątkowego względem odziedziczonej części masy spadkowej, a zatem nie powinien płacić podatku dochodowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe.

Organ podatkowy stwierdził, że w wyniku działu spadku nie powstanie obowiązek podatkowy względem wnioskodawcy z tytułu odpłatnego zbycia spadku, o którym mowa w artykule 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z tym przepisem podlegającym opodatkowaniu źródłem przychodu jest, z zastrzeżeniem ust. 2, odpłatne zbycie:

 a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

 b) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

 c) prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d) innych rzeczy,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a–c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany”.

Komplet Kodeks pracy 2015 z komentarzem + CD + PDF

Zdaniem organu podatkowego przedmiotowe zdarzenie nie podlega opodatkowaniu PIT, bo spłata na rzecz wnioskodawcy nie przekroczyła wartości przysługującego mu udziału w spadku, a sama umowa została zawarta wyłącznie pomiędzy spadkobiercami.

Warto jednak zauważyć, że na przestrzeni ostatnich lat zapadły również niekorzystne dla podatników wyroki dotyczące podobnych stanów faktycznych.

Za przykład może tu posłużyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 grudnia 2014 r. (sygnatura akt: II FSK 3034/12). Sprawa ta dotyczyła podatniczki, która wraz ze swoimi dwiema siostrami otrzymała w spadku po zmarłej siostrze mieszkanie. Następnie wnioskodawczyni spłaciła dwie pozostałe siostry i tym samym stała się jedyną właścicielką lokalu.

NSA uznał, że w wyżej wymienionym przypadku dochodzi do dwóch zdarzeń, które to wywołują skutki podatkowe. Po pierwsze ma miejsce nabycie w drodze spadku udziału w mieszkaniu, co podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn. Z drugiej jednak strony ma też miejsce zbycie udziału, gdzie ma zastosowanie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego trafny jest wyrażony w zaskarżonym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie pogląd, że "użyte w wyżej powołanym art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie "odpłatnego zbycia" oznacza każde przeniesienie prawa własności lub innych praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin "odpłatne zbycie" obejmuje zatem szeroki zakres umów. W myśl art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Tym samym określenie "zbycie" odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału".

Skoro więc umowa o dział spadku przenosi odpłatnie, wchodzące w skład wspólności, prawa majątkowe lub udział w nich na określonych spadkobierców, to powstaje przychód w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b) u.p.d.o.f.

Limity ulg i odliczeń w PIT 2014 / 2015

Podsumowując Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, iż kwota, która nie przekroczyła wartości posiadanego udziału jaki wnioskodawca posiada w spadku nie powoduje powstania przychodu, a tym samym organ podatkowy stwierdził, że na spadkobiercy nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Można znaleźć tak samo korzystne interpretacje innych organów podatkowych w podobnych sprawach.

Jednakże należy również mieć na uwadze, iż w tej sprawie zapadały na ogół niekorzystne dla podatników orzeczenia sądów administracyjnych, które to w przeciwieństwie do fiskusa zdają się nie zauważać, że spłata udziału w wyniku działu spadku nie daje dodatkowego dochodu podatnikowi, który dostaje jedynie pieniężną równowartość udziałów jakie posiada w odziedziczonym mieszkaniu.

Sytuacja jest o tyle mało komfortowa dla podatników, że jeżeli organy podatkowe odstąpią od zaprezentowanej wyżej korzystnej interpretacji działów spadków w zakresie podatku dochodowego, to raczej bezcelowe będzie szukanie w tej kwestii pomocy w sądach administracyjnych.

Kalkulatory