Zmiany w podatku od spadków i darowizn od 2016 r.
REKLAMA
REKLAMA
Objęcie podatkiem od spadków i darowizn nieodpłatnego nabycia własności rzeczy wspólnej i wyodrębnienia własności lokali na rzecz współwłaścicieli
W ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej upsid), dodany został art. 1a, zgodnie z którym przepisy ustawy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do nieodpłatnego:
REKLAMA
1) nabycia własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność;
2) wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.
Polecamy: Podatki 2016 - komplet żółtych książek
Oznacza to objęcie podatkiem od spadków i darowizn tych czynności.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu tej nowelizacji w obecnym stanie prawnym, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, którego skutkiem jest całkowite zniesienie stosunku współwłasności. Powszechna jest praktyka notarialna polegająca na sporządzaniu tzw. umów częściowego zniesienia współwłasności będących w istocie czynnościami, w wyniku których zniesienie współwłasności następuje etapami, co prowadzi do unikania zapłaty podatku lub zminimalizowania skutków podatkowych. W celu uszczelnienia systemu podatkowego niezbędne jest zatem opodatkowanie także takich przypadków, które obejmują przyznanie rzeczy wspólnej albo jej części na dalszą współwłasność kilku (niektórym) dotychczasowym współwłaścicielom.
Podatek od spadków i darowizn – skala podatkowa i kwoty wolne od podatku
Pierwszy przypadek dotyczy przyznania rzeczy wspólnej tylko niektórym współwłaścicielom, skutkującego zmianą wielkości ich dotychczasowych udziałów. Kolejny przypadek dotyczy wydzielenia części z rzeczy wspólnej i przyznania jej jednemu (niektórym) ze współwłaścicieli, przy pozostawieniu we współwłasności pozostałej części rzeczy, co skutkować może przyrostem majątku u niektórych ze współwłaścicieli (zarówno u tych, którzy nabyli wyodrębnioną część, jak i u tych, którzy pozostają we współwłasności pozostałej części rzeczy).
Przepisy dotyczące opodatkowania zniesienia współwłasności miałyby zastosowanie także do nieodpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli. W tym przypadku nie dochodzi do całkowitego zniesienia współwłasności, bowiem z mocy prawa we współwłasności pozostaje grunt oraz części wspólne. W obecnym stanie prawnym nieodpłatne wyodrębnienie lokalu pozostaje poza zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W każdym z tych przypadków, do zapłaty podatku będą zobowiązane te osoby, u których nastąpi przyrost wartości nabytego majątku.
Podatek od spadków i darowizn - PDF
Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym – PDF
Modyfikacja zwolnienia od podatku nabycia własności nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część
W art. 4 w ust. 1 pkt 1 otrzymał następujące brzmienie (Zwalnia się od podatku …):
„1) nabycie własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia; zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9);”
Dotychczasowe (obowiązujące do końca 2015 roku) brzmienie tego przepisu:
„1) nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem:
a) budynków mieszkalnych,
b) budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym,
c) urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców
– pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia;”
Uzupełnienie zwolnienia dla najbliższej rodziny w art. 4a ust. 4 pkt 2 upsid, określającego przypadki, w których wyłączony został obowiązek zgłoszenia, o przypadki, w których w formie aktu notarialnego zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnej
Jednym z warunków uprawniających do skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, określonego w art. 4a ust. 1 upsid, jest zgłoszenie faktu nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Zasada powyższa dotycząca obowiązku składania zgłoszenia nie ma zastosowania m.in. w przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, gdyż cel zgłoszenia, jakim jest poinformowanie właściwego organu podatkowego jest osiągnięty wskutek przekazania aktu notarialnego przez notariusza. W niektórych przypadkach dla skuteczności czynności wystarczające jest, by w formie aktu notarialnego złożone zostało tylko oświadczenie woli jednej ze stron czynności (np. przy umowie darowizny wystarczające jest złożenie w tej formie tylko oświadczenia darczyńcy, a przy ustanawianiu nieodpłatnego użytkowania w formie aktu notarialnego składane jest oświadczenie woli ustanawiającego to prawo).
W obowiązującym do końca 2015 roku stanie prawnym dla skorzystania ze zwolnienia w takich przypadkach, niezbędne jest złożenie zgłoszenia przez podatnika, mimo że organ podatkowy ma informację o nabyciu tego prawa. Notariusz jest zobowiązany bowiem do przekazywania organom podatkowym wypisów sporządzonych aktów notarialnych zawierających oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnych na podstawie § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 156, poz. 1640, z późn. zm.).
Zdaniem projektodawców omawianej nowelizacji w celu wyeliminowania zbędnego biurokratyzmu zasadne jest wyłączenie obowiązku składania zgłoszenia w opisanej sytuacji.
Nadanie nowego brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 2, 4 i 5 upsid, mające na celu określenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem darowizny, polecenia darczyńcy, zapisu zwykłego, dalszego zapisu albo polecenia testamentowego w przypadku, gdy jest realizowany w ratach, na chwilę realizacji części świadczenia (wypłaty raty)
Przy nabyciu rzeczy i praw majątkowych w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego – stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2 upsid – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia. Podobnie w przypadku nabycia w drodze darowizny lub z polecenia darczyńcy, w których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (z wyjątkiem darowizn dokonywanych w formie aktu notarialnego) lub z chwilą wykonania polecenia. W praktyce występują przypadki, w których powyższe przysporzenia dokonywane są w ratach.
Z tego względu autorzy projektu nowelizacji uznali, że zasadne jest wprowadzenie regulacji określającej zasady powstawania obowiązku podatkowego w sposób uwzględniający możliwość ich dokonywania w części i odniesienie go do chwili realizacji części świadczenia.
Doprecyzowanie art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid przez wskazanie, że określony w tym przepisie warunek zamieszkiwania przez 5 lat obejmuje także zamieszkiwanie w nowo wybudowanym budynku lub lokalu
Zgodnie z art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid prawo do ulgi mieszkaniowej nie wygasa, jeżeli zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), było uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.
Przepis art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid odnosi się do łącznego okresu zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu. W przypadku budowy budynku lub lokalu, po zbyciu budynku lub lokalu nabytego z ulgą, warunkiem zachowania ulgi, który wynika wprost z przepisu jest jedynie wydatkowanie środków (w całości) na wybudowanie budynku, w okresie 2 lat od dnia zbycia.
Zdaniem autorów projektu omawianej nowelizacji konieczne jest zatem zrównanie obowiązków podatników korzystających z ulgi określonej w art. 16 upsid i nałożenie obowiązku zamieszkiwania w zbytym i nowo wybudowanym budynku lub lokalu przez łączny, potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały, okres 5 lat.
Podatek od spadków i darowizn 2015 - PDF
Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym 2015 – PDF
Nadanie nowego brzmienia art. 18 upsid – obowiązki notariuszy jako płatników
Uzupełniono katalog czynności, z tytułu których notariusz jest płatnikiem podatku od umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności i użytkowania.
Ponadto określono obowiązek przekazywania przez notariuszy jako płatników podatku od spadków i darowizn – wyłącznie w formie elektronicznej – deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku, której integralną część stanowić będzie informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom, a także przekazywania sporządzonych w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej informacji zawierających dane z aktów notarialnych dotyczące czynności z tytułu których są płatnikami lub odpisów tych aktów.
Rozwiązanie to zmniejszyć ma liczbę dokumentów składanych w formie papierowej, usprawni i zwiększy efektywność przetwarzania zgromadzonych danych oraz zmniejszy koszty po stronie płatników i organów podatkowych. Konsekwencją proponowanej regulacji jest zmiana treści upoważnienia Ministra Finansów do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu pobierania podatku przez płatników, treści rejestru podatku, szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracji, a także zakresu informacji zawierających dane z aktów notarialnych i sposobu ich przekazywania przez płatników.
Wejście w życie nowelizacji
Zmienione przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn będą stosowanie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło począwszy od dnia wejścia ich w życie - czyli od 1 stycznia 2016 r. Natomiast do opodatkowania nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji, stosować się ma przepisy dotychczasowe.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw – przebieg procedury legislacyjnej
REKLAMA
REKLAMA