Zmiany w podatku od spadków i darowizn od 2016 r.

Objęcie podatkiem od spadków i darowizn nieodpłatnego nabycia własności rzeczy wspólnej i wyodrębnienia własności lokali na rzecz współwłaścicieli

W ustawie z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (dalej upsid), dodany został art. 1a, zgodnie z którym przepisy ustawy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do nieodpłatnego:

Autopromocja

1) nabycia własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność;

2) wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

Polecamy: Podatki 2016 - komplet żółtych książek

Autopromocja

Szkolenie:
Podatki i rachunkowość w budownictwie i deweloperce

Sprawdź

Oznacza to objęcie podatkiem od spadków i darowizn tych czynności.

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu tej nowelizacji w obecnym stanie prawnym, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, którego skutkiem jest całkowite zniesienie stosunku współwłasności. Powszechna jest praktyka notarialna polegająca na sporządzaniu tzw. umów częściowego zniesienia współwłasności będących w istocie czynnościami, w wyniku których zniesienie współwłasności następuje etapami, co prowadzi do unikania zapłaty podatku lub zminimalizowania skutków podatkowych. W celu uszczelnienia systemu podatkowego niezbędne jest zatem opodatkowanie także takich przypadków, które obejmują przyznanie rzeczy wspólnej albo jej części na dalszą współwłasność kilku (niektórym) dotychczasowym współwłaścicielom.

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Podatek od spadków i darowizn – skala podatkowa i kwoty wolne od podatku

Pierwszy przypadek dotyczy przyznania rzeczy wspólnej tylko niektórym współwłaścicielom, skutkującego zmianą wielkości ich dotychczasowych udziałów. Kolejny przypadek dotyczy wydzielenia części z rzeczy wspólnej i przyznania jej jednemu (niektórym) ze współwłaścicieli, przy pozostawieniu we współwłasności pozostałej części rzeczy, co skutkować może przyrostem majątku u niektórych ze współwłaścicieli (zarówno u tych, którzy nabyli wyodrębnioną część, jak i u tych, którzy pozostają we współwłasności pozostałej części rzeczy).

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Przepisy dotyczące opodatkowania zniesienia współwłasności miałyby zastosowanie także do nieodpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli. W tym przypadku nie dochodzi do całkowitego zniesienia współwłasności, bowiem z mocy prawa we współwłasności pozostaje grunt oraz części wspólne. W obecnym stanie prawnym nieodpłatne wyodrębnienie lokalu pozostaje poza zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W każdym z tych przypadków, do zapłaty podatku będą zobowiązane te osoby, u których nastąpi przyrost wartości nabytego majątku.

Podatek od spadków i darowizn - PDF

Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym – PDF

Modyfikacja zwolnienia od podatku nabycia własności nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część

W art. 4 w ust. 1 pkt 1 otrzymał następujące brzmienie (Zwalnia się od podatku …):

„1) nabycie własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia; zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9);”

Dotychczasowe (obowiązujące do końca 2015 roku) brzmienie tego przepisu:

„1) nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem:

a) budynków mieszkalnych,

b) budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym,

c) urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców

– pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia;”

Uzupełnienie zwolnienia dla najbliższej rodziny w art. 4a ust. 4 pkt 2 upsid, określającego przypadki, w których wyłączony został obowiązek zgłoszenia, o przypadki, w których w formie aktu notarialnego zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnej

Jednym z warunków uprawniających do skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, określonego w art. 4a ust. 1 upsid, jest zgłoszenie faktu nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Zasada powyższa dotycząca obowiązku składania zgłoszenia nie ma zastosowania m.in. w przypadku, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego, gdyż cel zgłoszenia, jakim jest poinformowanie właściwego organu podatkowego jest osiągnięty wskutek przekazania aktu notarialnego przez notariusza. W niektórych przypadkach dla skuteczności czynności wystarczające jest, by w formie aktu notarialnego złożone zostało tylko oświadczenie woli jednej ze stron czynności (np. przy umowie darowizny wystarczające jest złożenie w tej formie tylko oświadczenia darczyńcy, a przy ustanawianiu nieodpłatnego użytkowania w formie aktu notarialnego składane jest oświadczenie woli ustanawiającego to prawo).

W obowiązującym do końca 2015 roku stanie prawnym dla skorzystania ze zwolnienia w takich przypadkach, niezbędne jest złożenie zgłoszenia przez podatnika, mimo że organ podatkowy ma informację o nabyciu tego prawa. Notariusz jest zobowiązany bowiem do przekazywania organom podatkowym wypisów sporządzonych aktów notarialnych zawierających oświadczenie woli jednej ze stron czynności cywilnoprawnych na podstawie § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 156, poz. 1640, z późn. zm.).

Zdaniem projektodawców omawianej nowelizacji w celu wyeliminowania zbędnego biurokratyzmu zasadne jest wyłączenie obowiązku składania zgłoszenia w opisanej sytuacji.

Nadanie nowego brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 2, 4 i 5 upsid, mające na celu określenie momentu powstania obowiązku podatkowego przy nabyciu rzeczy lub praw majątkowych tytułem darowizny, polecenia darczyńcy, zapisu zwykłego, dalszego zapisu albo polecenia testamentowego w przypadku, gdy jest realizowany w ratach, na chwilę realizacji części świadczenia (wypłaty raty)

Przy nabyciu rzeczy i praw majątkowych w drodze zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub z polecenia testamentowego – stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2 upsid – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania zapisu zwykłego, dalszego zapisu lub polecenia. Podobnie w przypadku nabycia w drodze darowizny lub z polecenia darczyńcy, w których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (z wyjątkiem darowizn dokonywanych w formie aktu notarialnego) lub z chwilą wykonania polecenia. W praktyce występują przypadki, w których powyższe przysporzenia dokonywane są w ratach.

Z tego względu autorzy projektu nowelizacji uznali, że  zasadne jest wprowadzenie regulacji określającej zasady powstawania obowiązku podatkowego w sposób uwzględniający możliwość ich dokonywania w części i odniesienie go do chwili realizacji części świadczenia.

Doprecyzowanie art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid przez wskazanie, że określony w tym przepisie warunek zamieszkiwania przez 5 lat obejmuje także zamieszkiwanie w nowo wybudowanym budynku lub lokalu

Zgodnie z art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid prawo do ulgi mieszkaniowej nie wygasa, jeżeli zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), było uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Przepis art. 16 ust. 7 pkt 2 upsid odnosi się do łącznego okresu zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu. W przypadku budowy budynku lub lokalu, po zbyciu budynku lub lokalu nabytego z ulgą, warunkiem zachowania ulgi, który wynika wprost z przepisu jest jedynie wydatkowanie środków (w całości) na wybudowanie budynku, w okresie 2 lat od dnia zbycia.

Zdaniem autorów projektu omawianej nowelizacji konieczne jest zatem zrównanie obowiązków podatników korzystających z ulgi określonej w art. 16 upsid i nałożenie obowiązku zamieszkiwania w zbytym i nowo wybudowanym budynku lub lokalu przez łączny, potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały, okres 5 lat.

Podatek od spadków i darowizn 2015 - PDF

Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym 2015 – PDF

Nadanie nowego brzmienia art. 18 upsid – obowiązki notariuszy jako płatników

Uzupełniono katalog czynności, z tytułu których notariusz jest płatnikiem podatku od umowy nieodpłatnego ustanowienia służebności i użytkowania.

Ponadto określono obowiązek przekazywania przez notariuszy jako płatników podatku od spadków i darowizn – wyłącznie w formie elektronicznej – deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku, której integralną część stanowić będzie informacja o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom, a także przekazywania sporządzonych w postaci papierowej albo w postaci elektronicznej informacji zawierających dane z aktów notarialnych dotyczące czynności z tytułu których są płatnikami lub odpisów tych aktów.

Rozwiązanie to zmniejszyć ma liczbę dokumentów składanych w formie papierowej, usprawni i zwiększy efektywność przetwarzania zgromadzonych danych oraz zmniejszy koszty po stronie płatników i organów podatkowych. Konsekwencją proponowanej regulacji jest zmiana treści upoważnienia Ministra Finansów do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu pobierania podatku przez płatników, treści rejestru podatku, szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracji, a także zakresu informacji zawierających dane z aktów notarialnych i sposobu ich przekazywania przez płatników.

Wejście w życie nowelizacji

Zmienione przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn będą stosowanie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło począwszy od dnia wejścia ich w życie - czyli od 1 stycznia 2016 r. Natomiast do opodatkowania nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji, stosować się ma przepisy dotychczasowe.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw – przebieg procedury legislacyjnej