Skarbówka gorliwie kontroluje podatek u źródła (WHT). WSA w Warszawie: zabezpieczenie „na zapas” wykluczone

• Podatek u źródła – jeden z ulubionych obszarów kontroli organów podatkowych
• Zawieszenie biegu terminu przedawnienia – agresywne działania organów podatkowych
• Kontrola sądowa działań organów podatkowych w zakresie WHT. Wyrok WSA w Warszawie z 22 lutego 2024 r.
• Kontrola sądowa działań organów podatkowych jest skuteczna. Podsumowanie

Podatek u źródła – jeden z ulubionych obszarów kontroli organów podatkowych

Na podstawie art. 21 i 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychody m.in. z odsetek, licencji czy dywidend uzyskiwane przez podatników niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu podlegają opodatkowaniu podatkiem u źródła (z jęz. ang.: withholding tax – WHT). Te same przepisy (oraz postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania) zawierają też warunki do zastosowania zwolnień / obniżonych stawek WHT. Jednocześnie do poboru podatku u źródła zobowiązani są płatnicy.

W ostatnich latach można zaobserwować zwiększone zainteresowanie administracji skarbowej właśnie rozliczeniami w wyżej wymienionym zakresie. Organy wszczynają wobec płatników kontrole celno-skarbowe i badają prawidłowość zastosowanego zwolnienia i wykonania obowiązków płatnika.

Organy w toku kontroli nierzadko są przy tym dość agresywne w swoich działaniach, a same kontrole niejednokrotnie dotyczą odległych okresów. Skarbówka sięga więc po coraz bardziej dotkliwe i niekorzystne dla płatników działania takie jak wszczynanie postępowań karnoskarbowych (KKS) czy wydawanie decyzji zabezpieczających ich majątek.

Autopromocja

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia – agresywne działania organów podatkowych

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jednakże w Ordynacji podatkowej zostały przewidziane wyjątki od powyższej zasady – bieg terminu przedawnienia zostaje zwieszony m.in. w sytuacji wszczęcia postępowania karnoskarbowego czy doręczenia zarządzenia zabezpieczenia.

W związku ze wszczynaniem kontroli często za odległe okresy, organy inicjują postępowania KKS i wydają decyzje zabezpieczające często jedynie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia i wydłużenia czasu na przeprowadzenie postępowania i wydanie decyzji.

Kontrola sądowa działań organów podatkowych w zakresie WHT. Wyrok WSA w Warszawie z 22 lutego 2024 r.

Przykładem takiej kontroli działań organów jest wyrok WSA w Warszawie z 22 lutego 2024 r. sygn. III SA/Wa 2564/23 w sprawie, w której płatnik był reprezentowany przez pełnomocników z CRIDO. 

Wyrok ten zapadł w sprawie, w której Urząd Celno-Skarbowy – jeszcze w toku kontroli celno-skarbowej, bez dokonania żadnych ustaleń co do istnienia zobowiązania – wydał decyzję zabezpieczającą wobec płatnika i zajął jego rachunki bankowe. Decyzję zabezpieczającą organ wydał na nieco ponad 2 miesiące przed upływem biegu terminu przedawnienia zobowiązania. 

W związku z tym, że w sprawie nie został wydany nawet wynik kontroli, pełnomocnicy spółki podnieśli, że organ instrumentalnie wykorzystał ww. instytucję jedynie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Dodatkowo, zdaniem pełnomocników, organ nie wykazał zaistnienia przesłanki do ustanowienia zabezpieczenia, tj. wystąpienia uzasadnionej obawy, że ewentualne przyszłe zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane.

Rozpatrując sprawę spółki sąd zgodził się z argumentami pełnomocników spółki i uznał, że organ nie uprawdopodobnił, że zobowiązanie istnieje w zabezpieczanej wysokości – z decyzji nie wynika nawet dlaczego doszło do zabezpieczenia. Organ w ogóle nie rozważył, dlaczego jego zdaniem rozliczenia spółki w WHT za dany rok były wadliwe i nie wywiązała się prawidłowo z obowiązków płatnika. W ocenie sądu to dopiero organ II instancji po raz pierwszy dokonał analizy okoliczności, które miały świadczyć, że spółka nie wywiązała się prawidłowo z obowiązków płatnika podatku u źródła, czym w sposób istotny naruszył zasadę dwuinstancyjności postępowania i zasadę legalizmu. Sąd jednoznacznie zatem stwierdził, że dokonanie zabezpieczenia na etapie kontroli celno-skarbowej było przedwczesne. 

WSA w Warszawie wskazał przy tym, że bogate orzecznictwo sądowe wyklucza dokonywanie zabezpieczenia jedynie „na zapas” – w celu przedłużenia czasu na weryfikację prawidłowości rozliczeń podatnika. Jako, że decyzja o zabezpieczeniu umożliwia ingerencję w sferę praw majątkowych danego podmiotu jeszcze przed wydaniem decyzji wymiarowej, zdaniem sądu niezwykle istotne jest aby organ dokonał precyzyjnych ustaleń odnośnie istnienia ustawowych przesłanek do ustanowienia zabezpieczenia wykonania zobowiązania. Sąd zauważył przy tym, że w sprawie nie sposób nie dostrzec pośpiechu organu z uwagi na zbliżający się termin przedawnienia zobowiązania. 

WSA w Warszawie uchylił decyzje organów obu instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Kontrola sądowa działań organów podatkowych jest skuteczna. Podsumowanie

Omawiany wyrok pokazuje, że działania organów wobec płatników – choć agresywne – podlegają jednak kontroli sądowoadministracyjnej. Instrumentalne wykorzystywanie chociażby instytucji zabezpieczenia w celu przedłużenia czasu na weryfikację prawidłowości rozliczeń i wywiązywania się przez płatnika z jego obowiązków jest przez sądy ograniczane.

Autorki: 
Magdalena Pieślak – radczyni prawna, Senior Manager w CRIDO
Małgorzata Artwich-Więckowska – radczyni prawna, Senior Consultant w CRIDO

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź