Nie będzie kar za przypadkowe błędy przy wystawianiu faktur

Tak wynika to z odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcina Warchoła na interpelację poselską nr 5967 w sprawie planowanego wprowadzenia długoletnich kar pozbawienia wolności za dokonywanie oszustw podatkowych, w szczególności wyłudzeń podatku VAT. Zmiany w tym zakresie przewiduje projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny i niektórych innych ustaw - skierowany do Sejmu RP dnia 22 września 2016 r.

Autopromocja

Zgodnie z projektem, jeżeli fałszywa faktura służąca do wyłudzenia zwrotu VAT dotyczy towarów lub usług o wartości przekraczającej 5 milionów złotych, przestępstwo będzie zagrożone karą od 3 do 15 lat pozbawienia wolności. Gdy wartość towarów lub usług wskazanych w fałszywych fakturach przewyższać będzie 10 milionów złotych, sprawcom grozić będzie, tak jak w przypadku najpoważniejszych zbrodni, kara pozbawienia wolności w najcięższych wypadkach nawet 25 lat więzienia.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Korzyści budżetowe

W przypadku skutków finansowych wprowadzenia zaostrzenia kar i ścigania przestępstw podatkowych przewidywane jest zwiększenie dochodów na poziomie 1,1 mld zł w perspektywie najbliższych 10 lat. W okresie od pierwszego do trzeciego roku funkcjonowania systemu założono, że przychody i koszty będą stanowiły połowę kwot szacowanych dla szóstego roku działania systemu. W latach od czwartego do szóstego przychody i koszty założono na poziomie takim, jak w ocenie skutków projektu dyrektywy, odpowiednio, 80,4 mln zł rocznie oraz 17,9 mln zł rocznie. W kolejnych latach przyjęto wzrost przychodów każdego roku o 80,4 mln zł oraz wzrost kosztów o 17,9 mln zł.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Przesłanki projektowanych typów przestępstw

Zaostrzone środki odpowiedzialności karnej nie przyczynią się do pogorszenia sytuacji podatnika, który przypadkowo popełni błąd przy wystawieniu faktury, nawet jeżeli powstanie on w wyniku niedbalstwa, a nawet lekkomyślności. Projektowane typy przestępstw - tj. szczególna postać fałszu materialnego i intelektualnego dokumentu w postaci faktury (odpowiednio projektowany art. 270a oraz art. 271a Kodeksu karnego) - mają bowiem charakter umyślny. Oznacza to, że dla przypisania sprawstwa konieczne będzie nie tylko wykazanie znamion przedmiotowych typu czynu w postaci fałszu materialnego lub intelektualnego, ale także znamion podmiotowych, czyli zamiaru sprawcy popełnienia tego czynu. Sprawca musi mieć zatem pełną świadomość, że podrabia lub przerabia fakturę, używa takiej faktury jako autentycznej, bądź też wystawia fakturę lub faktury, podając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Polecamy: Praktyczny leksykon VAT

Konieczność udowodnienia umyślności czynu

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

W odniesieniu do fałszu intelektualnego, dla zaistnienia przesłanek odpowiedzialności karnej nie będzie wystarczające ustalenie, że sprawca np. wystawia fakturę zawierającą kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna, podając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej. Takie zachowanie może bowiem wynikać z chęci wystawienia nieprawdziwej faktury, jak i ze zwykłej pomyłki. Sprawca dopuszcza się fałszu intelektualnego z zamiarem bezpośrednim, jeżeli ma świadomość, że poświadczana przez niego okoliczność prawnie znacząca jest niezgodna z prawdą i chce tego - albo z zamiarem ewentualnym, jeśli taką możliwość przewiduje i godzi się z nią (por. Joanna Piórkowska-Flieger (w:) System Prawa Karnego. Tom 8, pod red. L. Gardockiego, Warszawa 2013, s. 1039).

Zobacz: Sprawy karne

Zamiar ten musi być udowodniony przez organy procesowe, nie można stosować w tym zakresie domniemań faktycznych wynikających z samego wystawienia fałszywej faktury. W tym celu można np. wykazać za pomocą zeznań lub dokumentów, że sprawca obejmował swoją świadomością, iż towar w rzeczywistości nie istnieje albo nie zgadza się co do ilości. Ważne w tym względzie jest zwłaszcza rozbicie solidarności grupy przestępczej i uzyskanie zeznań lub wyjaśnień wprost wskazujących na wolę popełnienia tego czynu przez sprawcę, można się też posłużyć w tym celu zabezpieczonymi u niego dokumentami, notatkami, treścią korespondencji elektronicznej itd. Bez udowodnienia umyślności działania sprawcy nie jest możliwe pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W przeciwnym razie, stosując w razie konieczności regułę in dubio pro reo, zachowanie sprawcy należy uznać za pomyłkę, która nie stanowi czynu przestępnego z uwagi na brak umyślności. Nie wchodzi zatem w rachubę możność karania przedsiębiorców popełniających błędy, działających bez zamiaru wytworzenia nieprawdziwej faktury lub posługujących się taką fakturą bez świadomości, że nie odzwierciedla ona faktycznych zdarzeń gospodarczych.

Jak uchronić się przed karuzelą VAT

Ministerstwo Finansów zaangażuje specjalistów do walki z karuzelami VAT

Zmiana organów właściwych dla nadzoru i prowadzenia postępowania

Umieszczenie tych przepisów w Kodeksie karnym wywołuje również ten skutek, że postępowania karne, co do zasady, będą prowadzić nie organy skarbowe, ale Policja i prokuratura. Powierzenie nadzoru lub prowadzenia postępowania wyspecjalizowanym prokuratorom ma zagwarantować prawidłową ocenę strony podmiotowej przestępstwa. W sprawach dotyczących podejrzenia popełnienia projektowanych przestępstw postępowanie przygotowawcze będzie prowadzone w formie śledztwa, co wynika z art. 309 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 325b k.p.k. (są to występki przeciwko wiarygodności dokumentów zagrożone karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności). Prokuratorzy dokonując oceny zamiaru popełnienia czynu zabronionego i kierując się dotychczasową praktyką i orzecznictwem w sprawach karnych dotyczących winy umyślnej, nie będą się sugerować różną interpretacją przepisów podatkowych i ewentualną odpowiedzialnością bazującą na Kodeksie karnym skarbowym. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że organy skarbowe często uznają czyn za popełniony umyślnie tylko przez to, że podatnik zastosował odmienną interpretację przepisów podatkowych niż organ.

Moment wprowadzenia zmian

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny i niektórych innych ustaw - został przyjęty przez Rząd 13 września 2016 r. i skierowany do Sejmu RP dnia 22 września 2016 r. Projekt przewiduje wejście w życie projektowanych zmian po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy. W uzasadnieniu wskazano, że waga rozwiązywanego problemu wymaga jak najszybszego wprowadzenia skutecznych instrumentów przeciwdziałania wyłudzeniom związanym z podatkiem VAT.

Zobacz: Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw - przebieg prac legislacyjnych

Podstawa prawna:

• Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) i niektórych innych ustaw z dnia 31.05.2016 r., a także ocena skutków regulacji
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 nr 89 poz. 555)
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)