Oznaczenie „TP” w nowym JPK_VAT a krewni byłego małżonka

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, składając plik JPK_VAT podatnik zobowiązany jest do oznaczenia przy użyciu stosownego kodu procedury, w ramach której wykazywana transakcja przebiegała. Wymóg ten obejmuje m.in. oznaczenie symbolem „TP” istniejącego pomiędzy nabywcą, a dokonującym dostawę lub świadczącym usługę podmiotem powiązania, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT). Wprowadzenie tego obowiązku zrodziło wśród podatników wiele wątpliwości. W niniejszym artykule rozwiejemy jedną z nich, odpowiadając na pytanie: czy sprzedaż na rzecz krewnych byłego małżonka należy oznaczyć kodem „TP”.

Oznaczenie „TP” w JPK_VAT - czy krewni byłej żony to podmioty powiązane?

Przykład
Spółka z o.o. sprzedaje towary na rzecz prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą pani Róży - szwagierki posiadającego ponad 25% udziałów w Spółce Prezesa, który właśnie wziął rozwód. Główna księgowa ma wątpliwość, czy dokonywana na rzecz siostry byłej już żony Prezesa sprzedaż stanowi transakcję z podmiotem powiązanym i czy należy w związku z tym oznaczyć ją w pliku JPK_VAT symbolem „TP”.

Na wstępie wskazać należy, że obowiązek ujawniania w ewidencji sprzedaży VAT danych dotyczących istniejących pomiędzy stronami transakcji powiązań i oznaczania ich symbolem „TP” przewidziany został w § 10 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15.10.2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencjach w zakresie podatku od towarów i usług i dotyczy wymienionych przez ustawodawcę w art. 32 ust. 2 ustawy o VAT następujących powiązań:

w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
wynikające ze stosunku pracy,
wynikające z tytułu przysposobienia.

Wskazane w pkt 1 powyżej przepisy ustaw o podatkach dochodowych dość szeroko definiują pojęcie podmiotów powiązanych. Przewidują one kilka źródeł omawianych powiązań, z czego wszystkie opierają się na wywieraniu „znaczącego wpływu”. W kontekście przywołanego na wstępie przykładu, na uwagę zasługują powiązania, które swoje źródło mają w stosunkach rodzinnych. Obie ustawy uznają za podmioty powiązane te, na które znaczący wpływ wywiera małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Wynika z tego obowiązek raportowania w pliku JPK_VAT transakcji w warunkach powiązań wynikających ze stosunku powinowactwa do drugiego stopnia. W rozpatrywanym przykładzie doszło jednak do ustania stosunku małżeństwa, wobec czego powstało pytanie, czy w takiej sytuacji krewnych byłego już współmałżonka należy w dalszym ciągu traktować jako podmioty powiązane.

Żeby odpowiedzieć na to pytanie, należy w pierwszej kolejności zdefiniować pojęcie powinowactwa oraz ustalić czas jego trwania. W tym celu konieczne będzie odwołanie się do ustawy z dnia 5 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej jako k.r.o.). Zgodnie z zawartą w jego art. 61⁸ regulacją, przez powinowactwo rozumieć należy więź prawną, która powstaje pomiędzy małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka w następstwie zawarcia małżeństwa i trwa pomimo jego ustania. Linię i stopień powinowactwa ustala się przy tym według linii i stopnia pokrewieństwa, a więc zgodnie z art. 61⁷ k.r.o. I tak, krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej, a krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, ale nie są krewnymi w linii prostej. Stopień pokrewieństwa określa się natomiast według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo. Z powyższego wynika, że więź prawna z krewnymi współmałżonka trwa niezależnie od ustania stosunku małżeństwa. Ewentualny wpływ na ciągłość powinowactwa może mieć sposób w jaki doszło do jego zakończenia. Przepisy prawa cywilnego rozróżniają bowiem pojęcia ustania od unieważnienia małżeństwa. W tym drugim przypadku nie znajdzie zastosowania art. 61⁸ust. 1 k.r.o

Łączna analiza przywołanych przepisów nakazuje przyjąć, że pomiędzy Spółką, a prowadzącą działalność gospodarczą siostrą byłej małżonki będącego udziałowcem Prezesa istnieją powiązania
w znaczeniu przepisów ustawy o VAT. Już sam fakt pozostawania stron transakcji w stosunku powinowactwa, który trwa pomimo ustania małżeństwa, jest wystarczający do uznania, że doszło do dokonania transakcji z podmiotem powiązanym, w związku z czym wpis w JPK należy oznaczyć symbolem „TP”.

Na marginesie warto odnotować, że powyższą wykładnię przepisów potwierdziło Ministerstwo Finansów, Funduszy i Polityki Rozwoju w odpowiedzi z 27 października 2020 r. na interpelację poselską nr 12443.

Karolina Mnich, Konsultant podatkowy w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy Sp. k.

Zobacz również:

Polecamy: Nowy JPK_VAT z kodami GTU