REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Należyta staranność podatnika VAT a prawo do odliczenia podatku naliczonego

Należyta staranność podatnika VAT a prawo do odliczenia podatku naliczonego
Należyta staranność podatnika VAT a prawo do odliczenia podatku naliczonego

REKLAMA

REKLAMA

Nie można pozbawić prawa odliczenia VAT naliczonego podatnika VAT, który mimo zachowania należytej staranności nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja w łańcuchu dostaw, dokonana przed transakcją przeprowadzoną przez owego podatnika lub po niej, miała miejsce z naruszeniem przepisów o podatku VAT. Problem w tym, że przepisy nie określają standardów owej należytej staranności, a praktyka organów podatkowych jest różna. Ministerstwo Finansów przygotowuje listę działań świadczących o należytej staranności i dobrej wierze podatnika VAT.

Jaka staranność podatnika VAT jest „należyta”?

Ten problem stał się przyczyną interpelacji poselskiej nr 11813 do Ministra Rozwoju i Finansów z 6 kwietnia 2017 roku. Poseł Jakub Kulesza przypomniał w tej interpelacji, że Trybunał Sprawiedliwości UE w jednym ze swoich wyroków stwierdził, że: „jeżeli określone w szóstej dyrektywie materialne i formalne przesłanki powstania prawa do odliczenia zostały spełnione, niezgodne z zasadami funkcjonowania prawa do odliczenia przewidzianymi przez tę dyrektywę jest sankcjonowanie odmową możliwości skorzystania z tego prawa podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja wchodząca w skład łańcucha dostaw, wcześniejsza lub późniejsza w stosunku do tej, której dokonał ów podatnik, została zrealizowana z naruszeniem przepisów o podatku VAT (podobnie w wyrokach: Optigen i in., C 354/03, C 355/03 i C 484/03, EU:C:2006:16, pkt 51, 52, 55; Kittel i Recolta Recycling, C 439/04 i C 440/04, EU:C:2006:446, pkt 44–46, 60; a także Mahagében i Dávid, C 80/11 i C 142/11, EU:C:2012:373, pkt 44, 45, 47)”.

REKLAMA

Autopromocja

Polecamy: Biuletyn VAT

Określenie „nie mógł wiedzieć” zakłada istnienie obowiązku zachowania przez podatnika VAT jakiejś minimalnej (należytej) staranności w doborze kontrahentów

Poseł zauważył, że przesłanka zachowania przez podatnika VAT należytej staranności została wprowadzona do ustawy o VAT 1 lipca 2015 r. ale znajduje się ona w art. 17 ust. 2a, który dotyczy odwrotnego obciążenia, a zatem nie dotyczy prawa odliczania podatku naliczonego z faktury sprzedawcy.

Zdaniem posła przedstawiciele doktryny i praktyki zwracają uwagę, że zwykle polskie organy niezależnie od występujących okoliczności stwierdzają u podatnika brak należytej staranności. Jest to wbrew powyższym zasadom.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dodatkowo poseł zauważył, że pojęcie „należytej staranności” nie zostało w ustawie zdefiniowanie, a jego treść jest każdorazowo określana przez właściwe instytucje prowadzące konkretną sprawę. W piśmiennictwie można spotkać pogląd, że taki ustawowy brak definicji narusza art. 199a ust. 2 lit. c dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

W opinii posła brak definicji „należytej staranności” czy też określenie jasnych i zrozumiałych kryteriów, według których będzie ona oceniana, utrudnia w tej chwili funkcjonowanie uczciwym przedsiębiorcom. Nie wiedzą oni tak naprawdę, w oparciu o jakie kryteria i czynności mają sprawdzać swoich kontrahentów (np. czy wystarczy wywiad gospodarczy metodą Due diligence).

Należyta staranność jako warunek odliczenia VAT - podstawy prawne

Wobec powyższych niejasności poseł zapytał Ministra Rozwoju i Finansów m.in.:

- czy są plany wprowadzenia do ustawy o VAT definicji należytej staranności?

- czy Minister planuje wydać wytyczne dla przedsiębiorców, określające jakie działania muszą podjąć, aby zachować należytą staranność?

- skąd obecnie przedsiębiorcy mają czerpać wiedzę o tym, jakie działania muszą wykonać, aby zachować należytą staranność?

- czy wywiad gospodarczy metodą Due diligence wystarczy dla zachowania należytej staranności?

MF przygotowuje listę działań świadczących o należytej staranności i dobrej wierze podatnika VAT

Minister Rozwoju i Finansów nie odpowiedział niestety na wszystkie ww. pytania ale poinformował, że w jego resorcie toczą się prace nad stworzeniem listy działań, których realizacja będzie wskazywała na działanie przez podatnika w dobrej wierze, tj. zachowanie przez niego owej należytej staranności.

REKLAMA

Jako źródło obowiązku zachowania należytej staranności Minister również wskazał przedmiotowe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zgodnie z którym krajowe organy administracyjne i sądowe powinny odmówić prawa do odliczenia, jeżeli zostanie udowodnione na podstawie obiektywnych przesłanek, że skorzystanie z tego prawa wiązałoby się z przestępstwem lub nadużyciem (zob. np. wyroki: w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11 Mahageben, pkt 42; w sprawie C-277/14 PPUH Stehcemp, pkt 47; postanowienie w sprawie C-33/13 Jagiełło, pkt 35). A zdarza się to wtedy, gdy przestępstwo podatkowe jest popełnione przez samego podatnika oraz, gdy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że poprzez nabycie towaru uczestniczył w transakcji związanej z przestępstwem w zakresie podatku VAT. W takich okolicznościach podatnik ten powinien zostać uznany za uczestniczącego w tym przestępstwie i to niezależnie od tego, czy osiąga on korzyść z odsprzedaży towarów lub wykorzystania usług w ramach opodatkowanych transakcji dokonywanych przez niego na późniejszym etapie obrotu.

Natomiast nie można odmówić podatnikowi VAT prawa do odliczenia, jeżeli nie wiedział i nie mógł wiedzieć, że w ramach danej transakcji dostawca dopuścił się przestępstwa lub że inna transakcja w łańcuchu dostaw, dokonana przed transakcją przeprowadzoną przez owego podatnika lub po niej, miała miejsce z naruszeniem przepisów o podatku VAT.

Ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na organie podatkowym, który odmawiając podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT jest zobowiązany udowodnić na podstawie obiektywnych dowodów, że odbiorca faktury wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja stanowiąca podstawę prawa do odliczenia podatku VAT wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku VAT.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uważa, że określenie działań, jakich podjęcia w konkretnym przypadku można w sposób uzasadniony oczekiwać od podatnika, który zamierza skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT, w celu upewnienia się, że dokonywane przez niego transakcje nie wiążą się z popełnieniem przestępstwa przez podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu, zależy przede wszystkim od okoliczności rozpatrywanego przypadku (zob. np. wyrok w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11 Mahageben pkt 59; w sprawie C-277/14 Stehcemp, pkt 51; postanowienie w sprawie C-33/13 Jagiełło, pkt 37).

A jeżeli istnieją przesłanki, by podejrzewać nieprawidłowości lub naruszenie prawa, przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego przypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności (zob. wyrok w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11, pkt 60).

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Trybunał w swoim orzecznictwie nie wypracował katalogu czynności podatnika działającego w dobrej wierze (zachowującego należytą staranność).

Zdaniem Ministra nabywca towarów w przypadku pojawiających się wątpliwości odnośnie kontrahenta powinien zachować szczególną ostrożność i przedsięwziąć wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym.

Te wątpliwości co do kontrahenta można zdaniem Ministra potwierdzać lub rozwiewać:

-  pozyskując kopie dokumentów nadania Regon, NIP, odpisu z KRS czy innych dokumentów, np. koncesji na obrót paliwami,

- sprawdzając rzetelność kontrahenta, okoliczności towarzyszących nawiązaniu współpracy i prowadzeniu interesów z kontrahentami.

Zdaniem Ministra wątpliwości winny wzbudzić wszystkie okoliczności transakcji, które są nietypowe i odbiegają od normalnych dotyczących transakcji danym towarem.

Kiedy trzeba mieć wątpliwości co do kontrahenta

Minister Rozwoju i Finansów podał następujące okoliczności mogące wskazywać na wystąpienie oszustwa podatkowego w podatku VAT (przy czym oczywiście nie jest to lista wyczerpująca a są to jedynie typowe, najczęstsze tego typu sytuacje):

- podmiot, szczególnie przy dużej skali działalności, zgłasza siedzibę firmy pod adresem, pod którym brak jest oznak prowadzenia działalności gospodarczej, nie posiada zaplecza technicznego niezbędnego do prowadzenia tego rodzaju działalności;

- dostawcy i odbiorcy w łańcuchu dostaw często zmieniają się bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia (pojawiają się nowe firmy, ponownie uruchamiane są przedsiębiorstwa po zmianach udziałowców);

- dostawca nie dąży do zawarcia kontraktu handlowego przewidującego dłuższą współpracę;

- organizatorzy procederu, bez wyraźnego powodu, wskazują od kogo towar można/trzeba kupić, albo do kogo można/należy sprzedać;

- stosunkowo krótkie terminy płatności, biorąc pod uwagę rozmiar transakcji; odwrócony łańcuch płatności - ostatni podmiot w łańcuchu finansuje cały zakup poprzez wpłaty zaliczek;

- marże na transakcjach są stosunkowo niskie dla większości firm w łańcuchu i często stanowią stałe kwoty, a negocjacje cenowe z reguły nie mają miejsca;

- zachodzi szybka wymiana handlowa, towary są odsprzedawane natychmiastowo kolejnym podmiotom bez magazynowania.


Minister stwierdził, że lista działań, których realizacja będzie wskazywała na działanie przez podatnika w dobrej wierze/zachowanie przez niego należytej staranności jest potrzebna i w resorcie finansów trwają obecnie prace zmierzające do wypracowania takiej listy.

Chodzi o to, by uczciwi przedsiębiorcy wiedzieli jakie czynności mieliby podjąć, aby nie być narażonym na ryzyko zakwestionowania im przez organy podatkowe prawa do odliczenia.

Jednak Minister nie sprecyzował, czy lista taka znajdzie się w przepisach, czy zostanie opublikowana w innej formie. Nie wiadomo też kiedy lista taka będzie gotowa.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Wydaje się, że niestety nie będzie to forma przepisu prawnego, gdyż Minister zastrzega wyraźnie, że wobec zróżnicowania stosunków gospodarczych, jak również dynamiki życia gospodarczego ustalenie powszechnego wzoru staranności tj. ogólnych wytycznych dla wszystkich podatników mających zastosowanie do każdego rodzaju transakcji jest dużym wyzwaniem (…)  nawet w przypadku dokonywania transakcji takimi samymi towarami, to okoliczności faktyczne towarzyszące każdej z takich transakcji będą przesądzać o tym, czy podatnikowi można przypisać dobrą wiarę/należytą staranność, czy też nie będzie takiej możliwości.

Ponadto zdaniem Ministra nabycie towarów od kontrahenta, z którym od lat utrzymuje się stałe relacje handlowe, nie wymaga dokonywania tych samych aktów starannego działania co w przypadku nabycia od nowego kontrahenta, zwłaszcza tego, który niedawno działa na rynku i oferuje towary po niższej niż stosowanej na rynku cenie.

Końcowo Minister wyraził obawę, że taka lista działań w ramach należytej staranności może posłużyć nieuczciwym nabywcom do upozorowania działania w dobrej wierze.

Tak więc nie ma pewności co do formy wydania takiej listy ale dobrze, że w MF taka lista powstaje. Wydaje się, że rozwieje ona przynajmniej część wątpliwości podatników.

Z upoważnienia Ministra Rozwoju i Finansów odpowiedzi na interpelację udzielił 11 maja 2017 r. Paweł Gruza - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wdrożenie inicjatywy STEP – 10 postulatów. Jak ułatwić firmom dostęp do funduszy unijnych?

Platforma technologii strategicznych STEP to uruchomiona w 2024 roku inicjatywa unijna mająca na celu wzmocnienie konkurencyjności przemysłu UE poprzez wspieranie inwestycji w kluczowe obszary technologiczne. Należą do nich technologie deep-tech, technologie zeroemisyjne oraz biotechnologie. Wypracowanie szczegółowych zasad finansowania projektów zostało pozostawione w gestii poszczególnych państw członkowskich. W CRIDO opracowaliśmy 10 postulatów, dzięki którym polski system wsparcia projektów STEP będzie mógł działać efektywnie, a przedsiębiorcy uzyskają łatwiejszy dostęp do unijnych środków.

Minister finansów: 240 tys. zł - nowy limit zwolnienia z VAT od 2026 roku. Będą też inne zmiany w podatkach

Od przyszłego roku podniesiemy limit zwolnienia podmiotowego z VAT do 240 tys. zł – powiedział 10 lutego 2025 r. podczas konferencji „Polska. Rok przełomu” minister finansów Andrzej Domański. Obecnie ten limit wynosi 200 tys. zł. Minister Domański zapowiedział także zmiany w podatku miedziowym.

Zastosowanie procedury marży w VAT przy sprzedaży towarów używanych – błędna interpretacja

Czym jest procedura marży w podatku od towarów i usług? Czy towary zakupione przed 1 maja 2004 r., które następnie były i są przedmiotem dostawy po tej dacie, mogą być objęte tą procedurą? Wyjaśnia prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Kiedy można zasiedzieć udział w nieruchomości (np. jako współwłaściciel)? Czy trzeba płacić podatek od takiego zasiedzenia?

Własność udziału w nieruchomości, podobnie jak całą nieruchomość, można nabyć przez zasiedzenie. Przesłankami nabycia własności udziału w tym trybie jest samoistne posiadanie i upływ określonego wymaganego czasu, który w przypadku dobrej wiary posiadacza wynosi lat 20, a w przypadku złej wiary 30 lat. Zasiedzenie udziału może nastąpić zarówno wówczas gdy każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, lecz również wówczas, gdy każdy ze współposiadaczy uważa się za posiadacza samoistnego posiadanej części, której się nie da fizycznie wydzielić (por. uchwałę SN z 26.01.1978 r., sygn.akt III CZP 96/77). Warto też podkreślić, że zasiedzieć udział w nieruchomości może zarówno osoba trzecia, jak i jej współwłaściciel.
Tym niemniej zasiedzenie udziału we współwłasności nieruchomości nie przebiega identycznie jak zasiedzenie całej nieruchomości czego trzeba mieć świadomość, a w określonych okolicznościach może też być ono w ogóle niemożliwe.

REKLAMA

Odprawa lub odszkodowanie dla pracownika przy odejściu z pracy a podatek. NSA: Nie nazwa świadczenia lecz jego charakter decyduje o opodatkowaniu

Restrukturyzacja zatrudnienia u danego pracodawcy polega niejednokrotnie na wdrożeniu programu dobrowolnych odejść, a następnie procedury zwolnień grupowych. Elementem obu tych rozwiązań są wypłacane pracownikom przez pracodawcę świadczenia o charakterze odpraw pracowniczych. Źródłem kontrowersji stało się opodatkowanie tych świadczeń podatkiem dochodowym PIT. W wyroku z 19 listopada 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny, podzielając dotychczasową, ugruntowaną linię orzeczniczą tego Sądu, wyjaśnia, czy tego typu “odszkodowanie” wolne jest od podatku dochodowego.

Emerycie, myślałeś, że z racji wieku masz prawo do ulgi rehabilitacyjnej? Fiskus odpowiada krótko i wprost

Samo bycie emerytem nie wystarczy! Aby skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, musisz mieć status osoby niepełnosprawnej lub utrzymywać taką osobę. Sprawdź, kto według fiskusa faktycznie może liczyć na odliczenie i dlaczego wiek nie daje automatycznych przywilejów.

Podatek od spadków i darowizn w 2025 r. - skale i grupy podatkowe, kwoty wolne od podatku

Jakie skale podatkowe i kwoty wolne od podatku obowiązują w 2025 roku? Okazuje się, że od lipca 2023 r. nie zmieniły się przepisy w tym zakresie.

Polscy przedsiębiorcy mają dość! W 2025 roku oczekują niższych podatków i pilnych reform

Zawiłe przepisy, rosnące koszty i biurokratyczna udręka – polskie firmy jasno mówią, czego potrzebują od rządu w 2025 roku. Priorytetem są niższe podatki, walka z inflacją i tańsze kredyty. Transport alarmuje o brakach kadrowych, a budownictwo czeka na unijne środki. Czy władze wysłuchają głosu przedsiębiorców?

REKLAMA

Terminy płatności składek do ZUS i przekazywania dokumentów rozliczeniowych w 2025 roku

Płatnicy składek mają obowiązek przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów rozliczeniowych i oczywiście płacenia składek. Muszą to robić co miesiąc w określonych terminach.

Pożyczka między firmami bez VAT? Czy może potencjalna bomba zegarowa dla Twoich rozliczeń!

Zwolnienie z VAT przy pożyczkach między firmami brzmi kusząco, ale co jeśli rezygnacja z niego może zrujnować Twoje rozliczenia? Sprawdź, dlaczego ta decyzja to coś więcej niż tylko formalność i jak wpłynie na Twoje podatki!

REKLAMA