Kiedy urząd skarbowy może odmówić rejestracji dla celów VAT

W ustawie o VAT nie było dotychczas przepisów przewidujących możliwość odmowy rejestracji VAT. Pojawiły się one dopiero w wyniku wejścia w życie nowelizacji ustawy o VAT, która obowiązuje od 1 stycznia 2017 r.

Brak przepisów w zakresie odmowy rejestracji nie oznaczał jednak, że taka możliwość wcześniej nie istniała. Urząd mógł odmówić rejestracji w sytuacji gdy miał wątpliwości dotyczące zgłoszenia, dokonywanego na formularzu VAT-R. W szczególności, jeżeli zgłoszenie było nierzetelne a dane w nim zawarte nie spełniały celów, dla których miały zostać zarejestrowane. Urzędy sprawdzały więc jakość, wiarygodność informacji, kompletność i dokładność danych. A w przypadkach negatywnej weryfikacji miały możliwość wydania decyzji o odmowie rejestracji.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Obecnie, czyli od 1 stycznia 2017 r., z przepisów wynika już bezpośrednio możliwość odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT. Zgodnie bowiem z brzemieniem art. 96 ust. 4 ustawy o VAT naczelnikowi urzędu skarbowego przyznane zostały uprawnienia do weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym, a także uprawnienia do odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT.

Odmowa rejestracji przez organ podatkowy może mieć miejsce gdy wystąpi przynajmniej jedna z określonych przepisami okoliczności, tj. gdy:

- dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub

- podmiot ten nie istnieje, lub

- mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub

- podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego.

Należy przy tym zauważyć, że w świetle nowych regulacji naczelnik urzędu skarbowego, który nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, nie ma obowiązku zawiadamiania tego podmiotu o decyzji odmownej.

Inaczej jest w sytuacji gdy naczelnik urzędu skarbowego po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym rejestruje podatnika jako „podatnika VAT czynnego” lub jako „podatnika VAT zwolnionego”; wówczas organ podatkowy, na wniosek podatnika, potwierdza to zarejestrowanie.

Ustawodawca nie określa w jakiej formie powinna nastąpić odmowa rejestracji podmiotu jako podatnika VAT. A zatem podmiot, który kwestionuje zasadność odmowy rejestracji, może to zrobić w drodze wezwania naczelnika urzędu skarbowego do usunięcia naruszenia prawa lub też wystąpić ze stosowną skargą do sądu administracyjnego.

Warto jednak zauważyć, że w doktrynie wskazuje się, że zgłoszenie rejestracyjne w istocie jest wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie zarejestrowania podatnika (por. Bartosiewicz, Adam. Komentarz do art. 96. w: "VAT. Komentarz", Warszawa 2016, pkt 11 powołujący jako nadal aktualny, pogląd wyrażony w ww. wyrok NSA z dnia 26 czerwca 1996 r., SA/Ka 1128/95; podobne stanowisko zostało zaprezentowane w wyroku WSA w Krakowie z dnia 9 maja 2016 r., I SA/Kr 398/16).

Wydaje się też, że odmowa rejestracji powinna być potwierdzona wydaniem decyzji, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którym, przykładowo wyrok NSA z dnia 26 sierpnia 2015 r., I FSK 112/15: „W przypadku jednak gdy weryfikacja podanych danych wykaże, że są one nierzetelne – brak jest podstaw do realizacji przez organ dyspozycji do wpisania podatnika do rejestru podatników VAT czynnych i potwierdzenia takiej rejestracji. Konsekwencją takiego stanowiska organu, o braku podstaw do rejestracji, jest wydanie stosownej decyzji o odmowie takiej rejestracji. Odmowa rejestracji jako podatnika VAT pociąga bowiem dla podmiotu, który się jej domaga, określone konsekwencje prawne wynikające z ustawy o VAT i powinna w związku z tym nosić formę decyzji”.