Dostawa łańcuchowa towarów - rozliczenie VAT

Ważne!
We wskazanym stanie faktycznym skutki VAT zależą od tego, który z podatników przetransportował towar z Polski do Czech. Możliwe są cztery wskazane poniżej scenariusze.

Czym są dostawy łańcuchowe?

W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przyjmuje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Są to tzw. dostawy łańcuchowe.

Miejsce takich dostaw jest ustalane na podstawie przepisów art. 22 ust. 2-3 ustawy o VAT. Wysyłka lub transport towaru w ramach dostawy łańcuchowej przyporządkowane są zawsze tylko jednej dostawie. Zatem tylko jedna dostawa realizowana w ramach dostawy łańcuchowej ma charakter ruchomy, natomiast pozostałe są dostawami nieruchomymi.

Jak ustalić, która dostawa jest ruchoma?

Jak stanowi art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Miejscem dokonania tej dostawy jest na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy.

Pozostałe dostawy towarów uznaje się za dokonane:

• w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów (w przypadku dostaw towarów, które poprzedzają wysyłkę lub transport towarów - zob. art. 22 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT) lub
• w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów (w przypadku dostaw towarów, które następują po wysyłce lub transporcie towarów - zob. art. 22 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).

Ważne!
Jeśli te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie.

Polecamy: VAT 2022. Komentarz

Okoliczności, które decydują o ruchomym charakterze dostawy

O tym, która dostawa ma charakter ruchomy, decydują okoliczności danej dostawy łańcuchowej. I tak w przypadku towarów, które są wysyłane lub transportowane z terytorium:

1. kraju na terytorium państwa trzeciego przez nabywcę, który dokonuje również ich dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport są przyporządkowane dostawie dokonanej do tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika, iż wysyłkę lub transport towarów należy przyporządkować jego dostawie (art. 22 ust. 2a ustawy o VAT);
2. jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego, wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego (art. 22 ust. 2b ustawy o VAT), chyba że podmiot pośredniczący przekazał swojemu dostawcy numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane - wówczas wysyłkę lub transport przypisuje się wyłącznie dostawie dokonanej przez ten podmiot (art. 22 ust. 2c ustawy o VAT);

Definicja
Przez podmiot pośredniczący rozumie się innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz (art. 22 ust. 2d ustawy o VAT).

3. kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez:

• pierwszego dostawcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się jego dostawie;
• ostatniego nabywcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się dostawie dokonanej do tego nabywcy (art. 22 ust. 2e ustawy o VAT).

Ważne!
Od 1 października 2021 r. określono zasady, jak przypisać transport, gdy organizuje go pierwszy dostawca lub ostatni nabywca. I tak z nowych przepisów wynika, że w przypadku transakcji łańcuchowej, gdy towary są wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez:
- pierwszego dostawcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się jego dostawie,
- ostatniego nabywcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się dostawie dokonanej do tego nabywcy.

Zatem skutki w VAT zależą we wskazanym w pytaniu stanie faktycznym od tego, który z podatników przetransportował (lub odpowiadał za organizację transportu) towar z Polski do Czech. Takiej informacji w pytaniu nie mamy. Nie wiemy, który spośród wskazanych w pytaniu czterech podmiotów odpowiadał za transport. Dlatego możliwe są cztery scenariusze.

1. Towar przetransportował pierwszy podatnik w łańcuchu dostaw

Autopromocja

Webinar:
KSeF w małym biurze rachunkowym

Sprawdź

Pierwszy scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik A. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej przez tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2e pkt 1 ustawy o VAT). W konsekwencji:

1. dostawa towarów dokonana przez podatnika A na rzecz podatnika B jest dostawą ruchomą, która jednak - ze względu na brak rejestracji nabywcy (podatnika B) jako podatnika VAT UE w Czechach - nie stanowi wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, tylko dostawę krajową (opodatkowaną zapewne VAT w wysokości 23%),
2. pozostałe dwie dostawy towarów (w tym dostawa dokonywana przez drugiego polskiego podatnika B są w przypadku tego scenariusza dostawami dokonanymi na terytorium Czech, a więc podlegającymi opodatkowaniu VAT w Czechach,
3. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik B.

2. Towar przetransportował drugi podatnik w łańcuchu dostaw

Drugi scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik B. Wówczas - o ile dokonując zakupu podatnik B posłuży się posiadanym polskim numerem VAT UE - transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej przez tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2c ustawy o VAT). Oznacza to, że:

1. dostawa towarów dokonana przez podatnika A na rzecz podatnika B jest nieruchomą dostawą krajową (opodatkowaną zapewne VAT w wysokości 23%),
2. dostawa towarów dokonana przez podatnika B na rzecz podatnika C jest wewnątrzwspólnotową dostawą towarów opodatkowaną - o ile spełnione są warunki określone przepisami art. 42 ustawy o VAT - stawką 0%,
3. dostawa towarów dokonana przez podatnika C na rzecz podatnika D jest nieruchomą dostawą podlegającą opodatkowaniu VAT w Czechach,
4. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik C.

3. Towar przetransportował trzeci podatnik w łańcuchu dostaw

Trzeci scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik C. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej do tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2b ustawy o VAT), a więc - podobnie jak w przypadku drugiego scenariusza - dostawie dokonywanej przez podatnika B. A zatem w przypadku tego scenariusza skutki podatkowe będą analogiczne do mających miejsce w przypadku drugiego scenariusza.

4. Towar przetransportował czwarty podatnik w łańcuchu dostaw

Ostatni scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik D. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej do tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2e pkt 2 ustawy o VAT), a więc dostawie dokonywanej przez podatnika C. Oznacza to, że:

1. dostawy towarów dokonane przez podatnika A na rzecz podatnika B oraz przez podatnika B na rzecz podatnika C są nieruchomymi dostawami krajowymi (opodatkowanymi zapewne VAT w wysokości 23%),
2. dostawa towarów dokonana przez podatnika C na rzecz podatnika D jest dostawą ruchomą stanowiącą dostawę wewnątrzwspólnotową, która jednak - ze względu na brak rejestracji podatnika C w Polsce jako podatnika VAT UE - nie korzysta z opodatkowania stawką 0%, a więc jest opodatkowana VAT według stawki krajowej (zapewne 23%),
3. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik D.

Podstawa prawna: art. 22 ust. 2-2e oraz art. 42 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105

Tomasz Krywan, doradca podatkowy