Dostawa łańcuchowa towarów - rozliczenie VAT

Ważne!
We wskazanym stanie faktycznym skutki VAT zależą od tego, który z podatników przetransportował towar z Polski do Czech. Możliwe są cztery wskazane poniżej scenariusze.

Autopromocja

Czym są dostawy łańcuchowe?

W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przyjmuje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Są to tzw. dostawy łańcuchowe.

Miejsce takich dostaw jest ustalane na podstawie przepisów art. 22 ust. 2-3 ustawy o VAT. Wysyłka lub transport towaru w ramach dostawy łańcuchowej przyporządkowane są zawsze tylko jednej dostawie. Zatem tylko jedna dostawa realizowana w ramach dostawy łańcuchowej ma charakter ruchomy, natomiast pozostałe są dostawami nieruchomymi.

Jak ustalić, która dostawa jest ruchoma?

Jak stanowi art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Miejscem dokonania tej dostawy jest na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy.

Pozostałe dostawy towarów uznaje się za dokonane:

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

• w miejscu rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów (w przypadku dostaw towarów, które poprzedzają wysyłkę lub transport towarów - zob. art. 22 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT) lub
• w miejscu zakończenia wysyłki lub transportu towarów (w przypadku dostaw towarów, które następują po wysyłce lub transporcie towarów - zob. art. 22 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).

Ważne!
Jeśli te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie.

Polecamy: VAT 2022. Komentarz

Okoliczności, które decydują o ruchomym charakterze dostawy

O tym, która dostawa ma charakter ruchomy, decydują okoliczności danej dostawy łańcuchowej. I tak w przypadku towarów, które są wysyłane lub transportowane z terytorium:

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

1. kraju na terytorium państwa trzeciego przez nabywcę, który dokonuje również ich dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport są przyporządkowane dostawie dokonanej do tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika, iż wysyłkę lub transport towarów należy przyporządkować jego dostawie (art. 22 ust. 2a ustawy o VAT);
2. jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego, wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego (art. 22 ust. 2b ustawy o VAT), chyba że podmiot pośredniczący przekazał swojemu dostawcy numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane - wówczas wysyłkę lub transport przypisuje się wyłącznie dostawie dokonanej przez ten podmiot (art. 22 ust. 2c ustawy o VAT);

Definicja
Przez podmiot pośredniczący rozumie się innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz (art. 22 ust. 2d ustawy o VAT).

3. kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez:

• pierwszego dostawcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się jego dostawie;
• ostatniego nabywcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się dostawie dokonanej do tego nabywcy (art. 22 ust. 2e ustawy o VAT).

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Ważne!
Od 1 października 2021 r. określono zasady, jak przypisać transport, gdy organizuje go pierwszy dostawca lub ostatni nabywca. I tak z nowych przepisów wynika, że w przypadku transakcji łańcuchowej, gdy towary są wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego przez:
- pierwszego dostawcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się jego dostawie,
- ostatniego nabywcę - wysyłkę lub transport przyporządkowuje się dostawie dokonanej do tego nabywcy.

Zatem skutki w VAT zależą we wskazanym w pytaniu stanie faktycznym od tego, który z podatników przetransportował (lub odpowiadał za organizację transportu) towar z Polski do Czech. Takiej informacji w pytaniu nie mamy. Nie wiemy, który spośród wskazanych w pytaniu czterech podmiotów odpowiadał za transport. Dlatego możliwe są cztery scenariusze.

1. Towar przetransportował pierwszy podatnik w łańcuchu dostaw

Pierwszy scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik A. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej przez tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2e pkt 1 ustawy o VAT). W konsekwencji:

1. dostawa towarów dokonana przez podatnika A na rzecz podatnika B jest dostawą ruchomą, która jednak - ze względu na brak rejestracji nabywcy (podatnika B) jako podatnika VAT UE w Czechach - nie stanowi wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, tylko dostawę krajową (opodatkowaną zapewne VAT w wysokości 23%),
2. pozostałe dwie dostawy towarów (w tym dostawa dokonywana przez drugiego polskiego podatnika B są w przypadku tego scenariusza dostawami dokonanymi na terytorium Czech, a więc podlegającymi opodatkowaniu VAT w Czechach,
3. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik B.

2. Towar przetransportował drugi podatnik w łańcuchu dostaw

Drugi scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik B. Wówczas - o ile dokonując zakupu podatnik B posłuży się posiadanym polskim numerem VAT UE - transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej przez tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2c ustawy o VAT). Oznacza to, że:

1. dostawa towarów dokonana przez podatnika A na rzecz podatnika B jest nieruchomą dostawą krajową (opodatkowaną zapewne VAT w wysokości 23%),
2. dostawa towarów dokonana przez podatnika B na rzecz podatnika C jest wewnątrzwspólnotową dostawą towarów opodatkowaną - o ile spełnione są warunki określone przepisami art. 42 ustawy o VAT - stawką 0%,
3. dostawa towarów dokonana przez podatnika C na rzecz podatnika D jest nieruchomą dostawą podlegającą opodatkowaniu VAT w Czechach,
4. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik C.

3. Towar przetransportował trzeci podatnik w łańcuchu dostaw

Trzeci scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik C. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej do tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2b ustawy o VAT), a więc - podobnie jak w przypadku drugiego scenariusza - dostawie dokonywanej przez podatnika B. A zatem w przypadku tego scenariusza skutki podatkowe będą analogiczne do mających miejsce w przypadku drugiego scenariusza.

4. Towar przetransportował czwarty podatnik w łańcuchu dostaw

Ostatni scenariusz zakłada, że towar z Polski do Czech przetransportował podatnik D. Wówczas transport towarów jest przyporządkowany dostawie dokonywanej do tego podatnika (na podstawie art. 22 ust. 2e pkt 2 ustawy o VAT), a więc dostawie dokonywanej przez podatnika C. Oznacza to, że:

1. dostawy towarów dokonane przez podatnika A na rzecz podatnika B oraz przez podatnika B na rzecz podatnika C są nieruchomymi dostawami krajowymi (opodatkowanymi zapewne VAT w wysokości 23%),
2. dostawa towarów dokonana przez podatnika C na rzecz podatnika D jest dostawą ruchomą stanowiącą dostawę wewnątrzwspólnotową, która jednak - ze względu na brak rejestracji podatnika C w Polsce jako podatnika VAT UE - nie korzysta z opodatkowania stawką 0%, a więc jest opodatkowana VAT według stawki krajowej (zapewne 23%),
3. do rozpoznania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w Czechach obowiązany jest podatnik D.

Podstawa prawna: art. 22 ust. 2-2e oraz art. 42 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105

Tomasz Krywan, doradca podatkowy