Likwidacja działalności gospodarczej – opodatkowanie VAT

Stosownie, do art. 14 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT), opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:

Autopromocja

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej, niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96. ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego;
3. wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządu sukcesyjnego.

Jednocześnie, zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają towary należące do podatnika, który od 10 miesięcy nie wykonywał czynności opodatkowanych (nie dotyczy podmiotów, które zawiesiły swoją działalność zgodnie z obowiązującymi przepisami). Opodatkowanie towarów, w myśl art. 14 ust. 2 ustawy o VAT, nie dotyczy z kolei podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (czyli tych, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła 200 000 zł w trakcie roku).

Polecamy: Biuletyn VAT

Polecamy: VAT 2019. Komentarz

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Podmioty wymienione w ww. przepisach, zobowiązane są do dokonania tzw. spisu z natury towarów. W myśl art. 14 ust. 5 ustawy o VAT, spis z natury towarów sporządza się na dzień rozwiązania spółki, zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wystąpienia przypadku, o których mowa w ust. 1 pkt 3. Ponadto podatnicy są obowiązani załączyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki, zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wystąpienia przypadków, o których mowa w ust. 1 pkt 3.

Przepisy ustawy o VAT precyzują jednocześnie, ze w spisie towarów z natury, należy ująć tylko te towary, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 14 ust. 4 ustawy o VAT). Nie ma w tym przypadku znaczenia czy konkretny podatnik skorzystał z uprawnienia do dokonania odliczenia. Należy zwrócić uwagę, iż w myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, poprzez towar rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. W konsekwencji w sporządzonym spisie należy wykazać także posiadane przez podatnika środki trwałe oraz wyposażenie (jeśli podatnikowi przysługiwało w stosunku do nich prawo do odliczenia).

Należy również zauważyć, że podstawa opodatkowania jest w tym przypadku ustalana na podstawie art. 14 ust. 8 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią tego przepisu, podstawą opodatkowania jest wartość towarów podlegających spisowi z natury ustalona zgodnie z art. 29a ust. 2 (a więc wg ceny nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów).

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Jednocześnie obowiązek podatkowy w przypadku zakończenia działalności gospodarczej, powstaje w myśl art. 14 ust. 6 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą:

1. rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej, niemającej osobowości prawnej;
2. zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96. ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego;
3. wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcu sukcesyjnego.

Obowiązek dokonania spisu z natury towarów nie powstaje w przypadku śmierci osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. W takiej sytuacji bowiem, dalszą działalność zmarłego podatnika kontynuuje się w postaci przedsiębiorstwa w spadku, które w myśl art. 15 ust. 1a w zw. z art. 15 ust. 1b ustawy o VAT, jest podatnikiem podatku VAT. Zasadniczo zatem to spadkobiercy dalej mogą prowadzić działalność zmarłego podatnika (po ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego), a więc nie dochodzi do zaprzestania działalności gospodarczej. W konsekwencji nie istnieje obowiązek sporządzenia spisu z natury towarów i opodatkowania towarów pozostałych po zmarłym przedsiębiorcy (dalej są one wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej). Niemniej, jak wskazano wcześniej powyższy obowiązek powstaje w przypadku, gdy:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

1. wygaśnie zarząd sukcesyjny albo
2. wygaśnie uprawnienie do powołania zarządu sukcesyjnego, jeśli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.

Reasumując, należy stwierdzić, że opodatkowanie własnych towarów podatnika oraz tych, których nie zbył w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej jest pozytywnym rozwiązaniem. W takiej sytuacji bowiem podmiot, który trwale zaprzestaje wykonywania działalności gospodarczej staje się ostatecznym nabywcą tych towarów, a więc to na nim spoczywa ciężar podatku VAT. Wprowadzenie powyższego rozwiązania stanowi realizację zasady powszechności opodatkowania oraz opodatkowania konsumpcji.

Tobiasz Olczak, młodszy konsultant podatkowy w ECDP Sp. z o.o.