Zmiany w podatku VAT w latach 2013 i 2014

Ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. wprowadzono do ustawy o VAT rozwiązania mające na celu zwiększenie skuteczności walki z oszustami podatkowymi, której oczekiwali uczciwi przedsiębiorcy doświadczający nieuczciwej konkurencji ze strony podmiotów uczestniczących w procederze wyłudzeń podatkowych. Dotyczy to obrotu takimi towarami jak niektóre wyroby stalowe, paliwa oraz złoto nieobrobione.

Rozszerzenie zakresu stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia

Od dnia 1 października 2013 r. rozszerza się katalog towarów, wobec których ma zastosowanie tzw. mechanizm odwrotnego obciążenia VAT (ang. reverse charge mechanism) - nadane zostało nowe brzmienie załącznikowi nr 11 do ustawy o VAT zawierającemu wykaz towarów, przy dostawie których ma zastosowanie ten mechanizm. W nowym brzmieniu załącznik nr 11 zawiera 41 grup towarów (sklasyfikowanych przy pomocy odpowiednich pozycji PKWiU), wśród których znalazło się więcej towarów z kategorii złomu, jak również surowców wtórnych oraz niektóre wyroby ze stali i miedzi.

I. Pozycje od 1 do 22 - zawierają szeroki katalog towarów z kategorii stali, wśród których znalazły się tzw. pręty stalowe, wobec których zdiagnozowano największą skalę nadużyć, oraz żelazostopy, jak również granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali.

II. Pozycje od 23 do 27 - to towary z kategorii miedzi. Zakres towarów wyznaczony przez ww. pozycje nie obejmuje m.in. obrotu kamieniami miedziowymi i miedzią cementacyjną oraz wyrobów z miedzi takich jak blachy i rury z miedzi i jej stopów oraz folii z miedzi.

Stawki VAT w latach 2014-2016

III. Pozycje od 28 do 41 odnoszą się do odpadów i złomu oraz surowców wtórnych, obejmują one:

● Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające (PKWiU 38.11.49.0) - w grupowaniu tym znajduje się m.in. zużyty sprzęt gospodarstwa domowego (np. lodówki, pralki, odkurzacze, kuchenki, telewizory, radia), zużyta elektronika użytkowa (np. komputery, monitory, laptopy), zużyte transformatory, silniki, zużyte samochody, wagony kolejowe itp.

● Odpady - do kategorii odpadów, obok towarów, w odniesieniu do których zastosowanie miał wcześniej mechanizm odwrotnego obciążenia (tj. odpady szklane, gumowe, z tworzyw sztucznych, odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal oraz odpady i braki ogniw i akumulatorów elektrycznych; zużyte ogniwa i baterie galwaniczne oraz akumulatory elektryczne) włączono również:

- Odpady z papieru i tektury (PKWiU 38.11.52.0) oraz

- Niebezpieczne odpady zawierające metal (PKWiU 38.12.26.0) - w grupowaniu tym znajdują się np.:

Od 1 października 2013 r. nieodpłatne przekazywanie żywności bez VAT
Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach

~ zużyte utrwalacze zawierające związki srebra, zużyte transformatory i kondensatory oraz zużyte urządzenia zawierające PCB (polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie),

~ odpady niebezpieczne, zawierające w znacznej części cynk (Zn) i ołów (Pb), powstający w procesie produkcyjnym (odpylania gazów ubogich w SO₂ z pieców szybowych).

● Surowce wtórne - tę grupę rozszerzono:

a) w zakresie grupowania 38.32.2 - Surowce wtórne metalowe.

Oprócz objętych do tej pory mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT towarów z jednej podgrupy, tj. 38.32.29.0 - Surowce wtórne z pozostałych metali z zastrzeżeniem, że dotyczy to wyłącznie odpadów i złomu, od dnia 1 października 2013 r. objęte tym mechanizmem są wszystkie surowce wtórne metalowe, tj. surowce wtórne z metali szlachetnych, metali żelaznych, miedzi i stopów miedzi, niklu i stopów niklu, aluminium i stopów aluminium oraz surowce wtórne z pozostałych metali.

Odliczenie VAT od samochodów w 2014 r.

Zmiany w VAT od 1 stycznia 2014 r.

b) o odpowiednio klasyfikowane w PKWiU surowce wtórne ze szkła, z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych i z gumy.

Podstawa prawna: załącznik nr 11 do ustawy o VAT w brzmieniu nadanym art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r.

UWAGA:

Tak jak dotychczas zasada odwróconego obciążenia znajdzie zastosowanie do dostaw towarów wykazanych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, mających miejsce od dnia 1 października 2013 r. Zasada ta znajdzie również zastosowanie do tych dostaw, na poczet których wniesiono przed 1 października 2013 r. całość lub część zapłaty.

Instytucja odpowiedzialności solidarnej w obrocie niektórymi wyrobami stalowymi (nieobjętymi mechanizmem odwrotnego obciążenia), paliwami i złotem nieobrobionym

Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności

W związku z koniecznością reakcji na nadużycia w obrocie pozostałymi towarami, których objęcie mechanizmem odwrotnego opodatkowania nie jest możliwe bez przeprowadzenia szczególnych procedur na forum unijnym, od dnia 1 października 2013 r. wprowadzono instytucję odpowiedzialności podatkowej nabywcy za zobowiązania podatkowe w VAT sprzedawcy w zakresie dostaw towarów wymienionych w dodanym do ustawy o VAT załączniku nr 13⁵, tj.:

- niektórych wyrobów stalowych nieobjętych mechanizmem odwrotnego obciążenia,

- paliw,

- złota nieobrobionego.

Treść załącznika nr 13 do ustawy o VAT stanowi załącznik do niniejszej broszury.

Podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, na rzecz którego dokonano dostawy towarów wrażliwych, odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, przy czym odpowiedzialność podatkowa nabywcy jest ograniczona do części podatku proporcjonalnie przypadającej na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów.

Odpowiedzialność podatkowa nabywcy będzie miała zastosowanie w odniesieniu do transakcji o dużej wartości, tj. w przypadku gdy wartość nabywanych towarów wrażliwych od jednego dostawcy, bez kwoty podatku, przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50 000 zł.

Przesłanka do zastosowania tej instytucji wystąpi, gdy w momencie dokonania dostawy towarów wrażliwych, nabywca wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Podstawa prawna: art. 105a ust. 1 ustawy o VAT

Uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, wystąpią, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej. Na podstawie tak sformułowanych okoliczności towarzyszących dostawie nie będzie podstaw do stosowania odpowiedzialności, jeżeli np. niska cena zastosowana w danej transakcji jest wynikiem przyznanego nabywcy stosowanego w praktyce handlowej rabatu.

Podstawa prawna: art. 105a ust. 2 ustawy o VAT

UWAGA:

Należy podkreślić, że ustawa o VAT zawiera definicję wartości rynkowej i pojęcie to jest już stosowane w praktyce organów podatkowych i sądów administracyjnych. Zgodnie z art. 2 pkt 27b ustawy o VAT przez wartość rynkową rozumie się co do zasady całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

Powyższe reguły nie nakładają na podatnika wymogu posiadania wiedzy lub przewidywania, że sprzedawca może w przyszłości nie zapłacić podatku. Oznaczają one natomiast, że na podstawie zebranych w konkretnej sprawie dowodów dotyczących warunków i okoliczności nabycia towarów wrażliwych organ podatkowy może stwierdzić, że nabywca wiedział lub powinien był przypuszczać, że podatek związany z tą transakcją nie zostanie zapłacony, co z kolei, przy spełnieniu innych warunków, może skutkować nałożeniem na nabywcę odpowiedzialności solidarnej za zaległości podatkowe dostawcy. Brak okoliczności pozwalających przypisać nabywcy posiadanie wiedzy lub podstaw do przypuszczania, że podatek nie zostanie przez dostawcę wpłacony, skutkuje brakiem możliwości objęcia takiego nabywcy odpowiedzialnością solidarną.

Ogólne ujęcie domniemania dotyczącego warunków i okoliczności dokonania określonej transakcji zapewnia możliwość skutecznego stosowania instytucji odpowiedzialności solidarnej. Należy pamiętać, że prawidłowość ustaleń organów podatkowych prowadzących do wydania decyzji o odpowiedzialności solidarnej nabywcy będzie podlegała kontroli niezawisłych sądów.

Przesłanki wyłączające stosowanie odpowiedzialności podatkowej nabywcy

Wprowadzone przepisy zawierają katalog przesłanek, które umożliwiają wyłączenie stosowania odpowiedzialności podatkowej nabywcy. Należy podkreślić, że dla uwolnienia się od odpowiedzialności podatkowej przez nabywcę wystarczy spełnienie jednej z następujących przesłanek:

- podatnik nabył paliwo na stacji paliw lub stacji gazu płynnego, do standardowego zbiornika używanego przez siebie pojazdu, do napędu tego pojazdu;

Podstawa prawna: art. 105a ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy o VAT

UWAGA:

Aby skorzystać z tej przesłanki, wystarczy jedynie wykazanie przed organem podatkowym, że zakupy były dokonywane w ww. miejscach (organ z urzędu nie będzie posiadał wiedzy na ten temat).

- podatnik nabył paliwo od podatnika dostarczającego gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych;

Podstawa prawna: art. 105a ust. 3 pkt 1 lit. b ustawy o VAT

UWAGA:

Aby skorzystać z tej przesłanki, wystarczy jedynie wykazanie przed organem podatkowym, że zakupy były dokonywane od ww. podatnika (organ z urzędu nie będzie posiadał wiedzy na ten temat).

- powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem dostawcy w nierzetelnym rozliczeniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej;

Podstawa prawna: art. 105a ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT

UWAGA:

Oznacza to, iż odpowiedzialność solidarna będzie stosowana w procederach oszukańczych, zatem zwykłe biznesowe kłopoty finansowe podatnika, które skutkują brakiem możliwości zapłaty podatku do urzędu, nie doprowadzą do powstania odpowiedzialności podatkowej po stronie nabywcy.

- podatnik wykazał, że okoliczności lub warunki, o których mowa w ust. 2, nie miały wpływu na niezapłacenie podatku;

Podstawa prawna: art. 105a ust. 4 ustawy o VAT

UWAGA:

W celu uwolnienia się od odpowiedzialności na podstawie tej przesłanki nabywca powinien wskazać dowody, iż pomimo tego, że okoliczności towarzyszące danej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności i warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami (np. nieuzasadniona ekonomicznie niższa od wartości rynkowej towarów cena zapłacona za towary wrażliwe), nie miało to wpływu na niezapłacenie podatku przez sprzedawcę. Wykazywanie przez nabywcę spełnienia tej przesłanki uzasadnione jest faktem, że tylko on posiada wiedzę o okolicznościach towarzyszących danej dostawie towarów i tylko on może takiej wiedzy organowi podatkowemu dostarczyć, w szczególności, że z nich wywodzi korzystne dla siebie skutki.

- skorzystanie z funkcji ochronnej instytucji kaucji gwarancyjnej - nabywca "może się wyłączyć" z odpowiedzialności solidarnej, jeżeli kupił towary od podmiotu wymienionego na dzień dokonania dostawy towarów w prowadzonym przez Ministra Finansów w formie elektronicznej i opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną i wysokość złożonej kaucji była odpowiednia, tj. odpowiadała co najmniej 1/5 kwoty podatku należnego przypadającej na dostawy towarów dokonane w danym miesiącu na rzecz danego podatnika lub wynosiła co najmniej 3 000 000 zł.

Podstawa prawna: art. 105a ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT

UWAGA:

Poniżej link do wykazu podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną:

http://kaucja-gwarancyjna.mofnet.gov.pl/index.php?p=3

Instytucja kaucji gwarancyjnej

W związku z wprowadzeniem przesłanki wyłączającej odpowiedzialność podatkową nabywcy w ustawie o VAT uregulowano kwestie dotyczące składania kaucji gwarancyjnej przez podmioty dokonujące dostaw towarów wrażliwych, które nie posiadają w dniu złożenia wniosku zaległości podatkowych. Kaucja ta stanowi zabezpieczenie zapłaty podatku w związku z dokonywaniem dostaw tych towarów. Wprowadzenie tego rozwiązania (złożenie kaucji gwarancyjnej) umożliwia dostawcom wpis do wykazu podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną w odpowiedniej wysokości, zawierającego, oprócz danych dostawcy, informację o wysokości kaucji gwarancyjnej. Informacja z wykazu pozwoli nabywcom na ocenę, czy transakcje z tym podmiotem niosą np. ryzyko możliwości potencjalnego wystąpienia solidarnej odpowiedzialności.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 1 ustawy o VAT

W przypadku powstania u dostawcy po wniesieniu kaucji zaległości podatkowych (z tytułu różnych podatków) kaucja gwarancyjna będzie przeznaczana na pokrycie zaległości, z wyjątkiem sytuacji, gdy zaległość zostanie rozłożona na raty lub odroczona. Zaliczenie kaucji gwarancyjnej na poczet zaległości podatkowej następuje z dniem powstania zaległości podatkowej.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 9 ustawy o VAT

Wysokość kaucji gwarancyjnej

Aby podmiot został wpisany do wykazu, kaucja gwarancyjna powinna odpowiadać 1/5 kwoty podatku należnego od przewidywanej przez dostawcę w danym miesiącu wartości sprzedaży towarów wrażliwych. Kaucja gwarancyjna nie może być niższa niż 200 000 zł i nie musi być wyższa niż 3 000 000 zł.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 2 w związku z art. 105a ust. 3 pkt 3 lit. b ustawy o VAT

UWAGA:

W przypadku gdy prognozowana wartość 1/5 kwoty podatku należnego od przewidywanej przez dostawcę w danym miesiącu wartości sprzedaży towarów wrażliwych przekracza 3 000 000 zł, dostawca nie jest obowiązany (ale ma taką możliwość) do składania kaucji gwarancyjnej w wysokości równej prognozowanej wartości 1/5 kwoty podatku należnego. Wystarczające bowiem będzie w takiej sytuacji złożenie kaucji gwarancyjnej w wysokości 3 000 000 zł.

Formy kaucji gwarancyjnej:

Kaucja gwarancyjna może być złożona w formie:

- depozytu pieniężnego złożonego na rachunek urzędu skarbowego,

- gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej,

- pisemnego, potwierdzonego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku.

Podmiot składający kaucję gwarancyjną dysponuje dowolnością w wyborze jej formy (jednej lub więcej) spośród ww. wymienionych.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 3 ustawy o VAT

UWAGA:

Gwarantem może być wyłącznie osoba wpisana do wykazu gwarantów, o którym mowa w art. 52 Prawa celnego (odpowiednie stosowanie art. 33e Ordynacji podatkowej).

Termin złożenia kaucji gwarancyjnej

Kaucja gwarancyjna może być złożona bezterminowo albo na określony czas liczony w miesiącach (minimalnie na 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych).

Podstawa prawna: art. 105b ust. 4 ustawy o VAT

UWAGA:

Dla podmiotów, które złożyły kaucję przed dniem 1 października 2013 r., wskazany wyżej minimalny termin 12 miesięcy liczy się od dnia 1 października 2013 r.

Podstawa prawna: art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r.

Modyfikacje w zakresie terminu ważności oraz wysokości kaucji gwarancyjnej

Na wniosek podmiotu dokonującego dostawy towarów wrażliwych:

- termin ważności przyjętej kaucji gwarancyjnej (z określonym terminem ważności) zostaje przedłużony,

- wysokość kaucji zostaje podwyższona,

- dokonany zostaje zwrot kaucji gwarancyjnej w części przewyższającej kwotę 200 000 zł albo w całości.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 5 ustawy o VAT

UWAGA:

Wysokość kaucji gwarancyjnej można podwyższyć lub obniżyć (poprzez zwrot jej części) na wniosek podmiotu ją wnoszącego, przy uwzględnieniu jednak minimalnej jej wysokości (200 000 zł). Tym samym wysokość kaucji gwarancyjnej może być stosownie modyfikowana w zależności od potrzeb podmiotu ją składającego. Możliwe jest również przedłużenie terminu jej ważności w przypadku, gdy ma ona charakter terminowy, przy czym zwrot kaucji gwarancyjnej może nastąpić zarówno w przypadku kaucji złożonej bezterminowo, jak i na czas określony.

Terminy zwrotu kaucji gwarancyjnej

Kaucja gwarancyjna jest zwracana, odpowiednio w całości lub w części:

● nie później niż po upływie 10 dni od końca miesiąca, w którym upływa termin ważności całości kaucji gwarancyjnej lub jej części - w przypadku kaucji gwarancyjnej złożonej jako kaucja gwarancyjna z określonym terminem ważności w formie depozytu pieniężnego, jeżeli przed upływem tego terminu nie złożono wniosku o jego przedłużenie lub wniosku o zwrot w części lub w całości tej kaucji gwarancyjnej;

● nie później niż po upływie 40 dni od końca miesiąca, w którym złożono wniosek o jej zwrot w całości lub w części - w przypadku, gdy kaucja gwarancyjna podlega zwrotowi w części przewyższającej kwotę 200 000 zł albo w całości. Wniosek złożony w ostatnim dniu roboczym miesiąca traktuje się jak złożony w miesiącu następnym.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 6 ustawy o VAT

UWAGA:

W przypadku wniosku podmiotu o zwrot kaucji gwarancyjnej w części lub w całości organ podatkowy realizuje to żądanie po upływie 40 dni, licząc od końca miesiąca, w którym złożono taki wniosek, przy czym wniosek złożony w ostatnim dniu roboczym miesiąca traktuje się jak wniosek złożony w miesiącu następnym. Regulacje te umożliwią zweryfikowanie organom podatkowym rozliczeń tego podmiotu za dany miesiąc pod kątem ewentualnego ryzyka wystąpienia zaległości i związanej z tym możliwości pokrycia zaległości tą kaucją (uwzględniając obowiązkowy termin składania rozliczenia przez podatników efektywnie będzie to tylko 15 dni, jeżeli sprzedawca złoży deklarację podatkową w ostatnim możliwym terminie do składania deklaracji). Wprowadzenie zastrzeżenia, iż wniosek złożony w ostatnim dniu roboczym miesiąca traktuje się jak wniosek złożony w miesiącu następnym, związane jest z terminami usuwania danego podmiotu z wykazu. Organ podatkowy w takim przypadku (złożenie wniosku tuż przed "zamknięciem" urzędu) mógłby nie mieć możliwości natychmiastowego zaktualizowania tego wykazu, co w konsekwencji mogłoby spowodować nieuzasadnione objęcie ochroną podatników nabywających towary od tego podmiotu w miesiącu następnym, który nie zostałby już zabezpieczony przedmiotową kaucją z uwagi na konieczność jej ustawowego zwrotu. W przypadku natomiast upływu terminu ważności kaucji lub jej części złożonej w formie depozytu pieniężnego i braku przed tym terminem stosownego wniosku podatnika o jej zwrot lub wniosku o przedłużenie tego terminu ważności, kaucja zostanie zwrócona nie później niż 10. dnia od końca miesiąca, w którym upływa termin ważności całości kaucji gwarancyjnej lub jej części. Termin na dokonanie takiego zwrotu kaucji gwarancyjnej został również skorelowany z odpowiednio wcześniejszym usunięciem podmiotu z wykazu.

Ponadto, jeżeli wniosek o zwrot kaucji gwarancyjnej złożono przed dniem 1 października 2013 r., zwrot kaucji następuje nie później niż po upływie 10 dni od dnia złożenia tego wniosku.

Podstawa prawna: art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r.

Forma zwrotu kaucji gwarancyjnej

Forma zwrotu kaucji jest uzależniona od formy, w jakiej ją wniesiono.

W przypadku złożenia kaucji w formie depozytu pieniężnego zwrot jest możliwy na odpowiedni rachunek w banku mającym siedzibę na terytorium kraju lub na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, wskazany we wniosku w sprawie złożenia kaucji gwarancyjnej albo na inny rachunek w takim banku lub w takiej kasie, wskazany po złożeniu tego wniosku.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 7 ustawy o VAT

Ograniczenia w zwrocie kaucji gwarancyjnej (w tym zaliczenie kaucji na zaległości podatkowe)

Omawiane regulacje przewidują także przypadki, w których nie nastąpi zwrot kaucji gwarancyjnej. W sytuacji bowiem wszczęcia postępowania podatkowego lub kontroli skarbowej (zgodnie z przepisami o kontroli skarbowej) przewiduje się, że kaucja zostanie zatrzymana do czasu zakończenia tych postępowań. Natomiast w przypadku wszczęcia kontroli podatkowej zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej zwrot kaucji zostanie zablokowany do czasu upływu terminu 3 miesięcy od dnia zakończenia kontroli, jeżeli w tym terminie nie wszczęto postępowania podatkowego. Przepisy te mają na celu zabezpieczenie interesów budżetu państwa w sytuacji, gdy prowadzone postępowania doprowadziły do ujawnienia zaległości podatkowej u podmiotu wnoszącego kaucję.

Kaucja nie zostanie bowiem zwrócona, jeśli u tego podmiotu powstanie po wniesieniu kaucji zaległość podatkowa - zostanie ona przeznaczona na pokrycie tej zaległości (z wyjątkiem zaległości, których zapłatę odroczono lub rozłożono na raty zgodnie z art. 67a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej).

Przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące zaliczania nadpłat stosuje się odpowiednio, z tym że zaliczenie kaucji gwarancyjnej na poczet zaległości podatkowej następuje z dniem powstania zaległości podatkowej. Zwrot kaucji nastąpi zatem tylko w części przekraczającej kwotę zaległości.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 8 w związku z ust. 9 ustawy o VAT

UWAGA:

Podkreślenia wymaga, iż wstrzymanie zwrotu kaucji i pokrycie z niej zaległości podatkowej może dotyczyć także innych zaległości niż wynikające z tytułu dostawy towarów wrażliwych, w tym także dotyczących innych podatków.

Organ podatkowy w przypadku przyjęcia jednej lub kilku z ww. form kaucji czy też przedłużenia terminu pozostawania jej w swojej dyspozycji będzie zobowiązany do wydania na tę okoliczność postanowienia w trybie przepisów Ordynacji podatkowej, na które przysługuje zażalenie. Postanowienie musi zostać wydane niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 7 dni. Tryb ten znajdzie również zastosowanie w sytuacji przedłużenia terminu ważności kaucji, podwyższenia jej wysokości lub obniżenia poprzez zwrot jej części oraz zwrotu kaucji w całości.

Podstawa prawna: art. 105b ust. 10 ustawy o VAT

Wykaz podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną

Na Ministra Finansów został nałożony obowiązek prowadzenia w formie elektronicznej wykazu podmiotów dokonujących dostawy towarów wrażliwych, które złożyły kaucję gwarancyjną. Wykaz ten został udostępniony z dniem 1 października 2013 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów, w trybie on-line pod adresem: http://kaucja-gwarancyjna.mofnet.gov.pl/index.php?p=3

Podstawa prawna: art. 105c ust. 1 i 2 ustawy o VAT

Dane zawarte w wykazie oraz ich aktualizacja

Wykaz ten zawiera następujące dane dotyczące podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną:

1) imiona i nazwisko lub nazwę;

2) numer, za pomocą którego jest on zidentyfikowany na potrzeby podatku;

3) wysokość złożonej kaucji gwarancyjnej.

Podstawa prawna: art. 105c ust. 3 ustawy o VAT

Naczelnik urzędu skarbowego wprowadza te dane do wykazu nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wydania postanowienia o przyjęciu kaucji gwarancyjnej. Z kolei termin graniczny udostępnienia w wykazie wszelkich zmian dotyczących jego pozycji został uzależniony od charakteru danej zmiany. Przykładowo informacja o podwyższeniu wysokości kaucji gwarancyjnej powinna znaleźć się w wykazie nie później niż następnego dnia roboczego po dniu wydania przez naczelnika urzędu skarbowego "aktualizującego" postanowienia, a w przypadku zwrotu części kaucji gwarancyjnej - ostatniego dnia roboczego miesiąca, w którym złożono wniosek o jej zwrot.

Ponadto naczelnik wprowadza do wykazu zmiany w przypadku upływu terminu ważności części kaucji gwarancyjnej ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym upłynie ten termin. Zmiany do wykazu są również wprowadzane w przypadku innych zmian niż wymienione, w zakresie danych zawartych w wykazie (np. zmiany nazwy podmiotu, który złożył kaucję gwarancyjną) - nie później niż następnego dnia roboczego po dniu, w którym naczelnik urzędu skarbowego został zawiadomiony o tych zmianach. Należy podkreślić, że informacje w zakresie tych zmian naczelnik urzędu skarbowego posiada w oparciu o dokumenty aktualizacyjne (np. aktualizacja danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym NIP) złożone przez podmiot, który złożył kaucję, nie ma zatem potrzeby dodatkowego powiadamiania naczelnika urzędu skarbowego. W przypadku aktualizacji innych danych niż wymienione w art. 105c ust. 4 pkt 1-3 nie wydaje się postanowienia.

Podstawa prawna: art. 105c ust. 5-7 ustawy o VAT

Usuwanie z wykazu podmiotów w nim figurujących

Podmiot dokonujący sprzedaży towarów wrażliwych zostanie obligatoryjnie usunięty z wykazu w przypadku stwierdzenia, że złożona kaucja gwarancyjna jest za niska, co będzie potwierdzone postanowieniem, na które służy zażalenie. Nastąpi to, gdy okaże się, że złożona kaucja gwarancyjna nie pokrywa przynajmniej 1/5 (z odchyleniem do 20%) wysokości podatku należnego od dokonanych w danym miesiącu dostaw towarów wrażliwych lub będzie niższa niż 200 000 zł. Podmiot nie będzie jednak usuwany w przypadku, gdy wysokość złożonej przez niego kaucji gwarancyjnej będzie równa bądź przekraczająca kwotę 3 000 000 zł.

Podstawa prawna: art. 105c ust. 5-7 ustawy o VAT

UWAGA:

Wprowadzenie warunku, iż usuwanie podmiotu z wykazu następuje dopiero, gdy okaże się, że złożona kaucja gwarancyjna nie pokrywa przynajmniej jednej piątej (z odchyleniem do 20%) wysokości podatku należnego od dokonanych w danym miesiącu dostaw towarów wrażliwych, minimalizuje konieczność częstego uzupełniania kaucji gwarancyjnej w przypadku zmiany wysokości obrotów podmiotów dokonujących dostawy towarów wrażliwych. Przepis ten zatem w pewien sposób dostosowuje wysokość kaucji wynikającej z art. 105b ust. 2 ustawy o VAT do np. zwiększającej się skali działalności podatnika, wprowadzając jednocześnie górny pułap tej kaucji - głównie ze względu na obciążenie finansowe, jakie mogłaby ona stanowić dla przedsiębiorcy. Podmioty, które złożyły i utrzymują kaucję gwarancyjną w wysokości co najmniej 3 000 000 zł, pozostają w wykazie bez względu na fakt odchylenia kaucji o 20% i więcej od jednej piątej kwoty podatku należnego od wartości dokonanej w danym miesiącu sprzedaży towarów wrażliwych.

W przypadku usunięcia z urzędu podmiotu z wykazu uzupełnienie kaucji gwarancyjnej do wysokości jednej piątej kwoty podatku należnego od dostaw towarów wrażliwych (nie mniej jednak niż 200 000 zł) stanowi podstawę do ponownego umieszczenia w ww. wykazie.

Podstawa prawna: art. 105c ust. 8 ustawy o VAT

Do usunięcia podmiotów z wykazu bez konieczności zawiadamiania ich o tym fakcie przez naczelnika urzędu skarbowego dochodzi z urzędu, w poniższych okolicznościach:

- w przypadku zwrotu całości kaucji gwarancyjnej (usunięcie z wykazu następuje ostatniego dnia roboczego miesiąca, w którym złożono wniosek o jej zwrot);

- w przypadku upływu terminu ważności kaucji gwarancyjnej lub jej części, jeżeli wskutek tego wysokość kaucji gwarancyjnej będzie niższa niż 200 000 zł (usunięcie z wykazu następuje ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym upłynie termin zwrotu kaucji gwarancyjnej);

- podmiot został wykreślony z rejestru podatników VAT i z jakichś względów nie złożył wniosku o zwrot kaucji (usunięcie z wykazu następuje z dniem takiego wykreślenia);

- jeśli w wyniku podjętych czynności sprawdzających okaże się, że podmiot ten nie istnieje lub pomimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym sprzedawcą.

Podstawa prawna: art. 105c ust. 9 ustawy o VAT

Zmiany w Ordynacji podatkowej

Dochodzenie odpowiedzialności podatkowej od nabywcy

W związku z wprowadzeniem nowej instytucji odpowiedzialności solidarnej konieczne było uzupełnienie w tym zakresie katalogu podmiotów wskazanych w Ordynacji podatkowej jako osoby trzecie, poprzez wskazanie, że podatnik, o którym mowa w art. 105a ustawy o VAT, odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego dostawy towarów, w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o podatku od towarów i usług. Z zakresu odpowiedzialności wyłącza się: należności wymienione w art. 107 § 2 pkt 1, 3 i 4 Ordynacji podatkowej oraz odsetki za zwłokę powstałe przed dniem wydania decyzji o odpowiedzialności. Nabywca będzie więc odpowiadał wyłącznie za zaległość podatkową dostawcy, w zakres tej odpowiedzialności nie będą bowiem wchodziły odsetki za zwłokę od tych zaległości (naliczone w okresie przed wydaniem decyzji orzekającej odpowiedzialność) oraz koszty egzekucyjne związane z ich egzekwowaniem. W pozostałym zakresie znajdą zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, w szczególności procedury postępowania przy orzekaniu o odpowiedzialności osób trzecich.

Podstawa prawna: art. 117b Ordynacji podatkowej

Orzeczenie o odpowiedzialności podatkowej nabywcy nie będzie możliwe, jeżeli od końca roku, w którym dokonano dostawy towarów wrażliwych, upłynęły 3 lata.

Podstawa prawna: art. 118 Ordynacji podatkowej

Zagwarantowano także, że stroną w postępowaniu podatkowym jest również osoba trzecia, o której mowa w art. 117b Ordynacji podatkowej.

Podstawa prawna: art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej

Równocześnie z wprowadzeniem art. 117b stworzono podstawy prawne do zabezpieczenia orzeczonej odpowiedzialności na zasadach analogicznych do art. 33a pkt 2 Ordynacji podatkowej. W konsekwencji w przypadku gdy zaistnieje uzasadniona obawa, że dostawca towarów nie wykona swojego zobowiązania podatkowego, w szczególności w sytuacji gdy nie płaci on podatków oraz utrudnia egzekucję, będzie istniała możliwość zabezpieczenia wykonania tego zobowiązania na majątku nabywcy, po doręczeniu mu decyzji orzekającej o odpowiedzialności solidarnej zgodnie z przepisami ustawy o VAT.

Podstawa prawna: art. 33b pkt 3 Ordynacji podatkowej

UWAGA:

Postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed:

1) upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;

2) dniem doręczenia decyzji:

a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,

b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,

c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,

d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę;

3) dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego - w przypadku, o którym mowa w § 3 w art. 108 Ordynacji podatkowej.

W razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i decyzji, o której mowa w art. 53a Ordynacji podatkowej.

Jeśli egzekucja z majątku dostawcy okaże się w całości lub w części bezskuteczna, decyzja o zabezpieczeniu wygaśnie i zgodnie z art. 108 § 4 Ordynacji podatkowej zostanie wszczęta egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej nabywcy z jego majątku.

Podstawa prawna: art. 108 § 2-4 Ordynacji podatkowej

Wyłączenie możliwości kwartalnego rozliczania podatku VAT (obowiązek rozliczeń miesięcznych) w sytuacji dokonywania obrotu towarami objętymi odpowiedzialnością solidarną

Od rozliczenia za IV kwartał 2013 r. niektórzy podatnicy będą obowiązani do rozliczania się wyłącznie za okresy miesięczne. Dotyczy to podatników, którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go czterech kwartałach* dokonali dostaw towarów wrażliwych, chyba że łączna wartość ww. dostaw bez kwoty podatku w żadnym miesiącu tego okresu nie przekroczyła kwoty 50 000 zł, a jeżeli przekroczyła tę kwotę, to nie przekroczyła kwoty odpowiadającej 1% wartości ich sprzedaży bez kwoty podatku, zwana dalej "limitem".

Podstawa prawna: art. 99 ust. 3a ustawy o VAT

* Warunek odnoszący się do czterech poprzedzających kwartałów stosuje się począwszy od rozliczenia za pierwszy okres rozliczenia czwartego kwartału 2014 r.

Podstawa prawna: art. 7 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r.

UWAGA:

Do limitu nie wlicza się dostawy następujących towarów wrażliwych: benzyn silnikowych, olejów napędowych, gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych - w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, jeżeli:

1) dostawa ta jest dokonywana na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego do standardowych zbiorników pojazdów;

2) dostawy tej dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych.

Podstawa prawna: art. 99 ust. 3b ustawy o VAT

W przypadku gdy podatnik przekroczy ww. limit w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału, będzie obowiązany do składania deklaracji podatku od towarów i usług za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału, w którym przekroczono ten limit, z tym że gdy przekroczenie limitu miało miejsce:

1) w pierwszym miesiącu kwartału - deklaracja za ten miesiąc jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po tym miesiącu (zgodnie z regułą ogólną zawartą w art. 99 ust. 1 ustawy)

PRZYKŁAD:

Podatnik składający deklaracje za okresy kwartalne, w październiku 2013 r. przekroczył limit, o którym jest mowa w art. 99 ust. 3a ustawy. Podatnik ten obowiązany jest do składania deklaracji za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za październik 2013 r., czyli deklarację za październik 2013 r. składa w terminie do 25. dnia listopada 2013 r.

Podstawa prawna: art. 99 ust. 3c pkt 1 ustawy o VAT

2) w drugim miesiącu kwartału - deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału, deklaracja za drugi miesiąc kwartału również jest składana w tym terminie

PRZYKŁAD:

Podatnik składający deklaracje za okresy kwartalne, w listopadzie 2013 r. przekroczył limit, o którym jest mowa w art. 99 ust. 3a ustawy, to obowiązany jest do składania deklaracji za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za październik 2013 r., czyli deklarację za październik 2013 r. i za listopad 2013 r. składa do 25. dnia listopada 2013 r.

Podstawa prawna: art. 99 ust. 3c pkt 1 ustawy o VAT

UWAGA:

Dla podatników, którzy przekroczą limit w drugim miesiącu kwartału, termin do obliczenia i wpłacenia podatku za pierwszy miesiąc tego kwartału przesunięto (podobnie jak termin złożenia deklaracji podatkowej) do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału.

Podstawa prawna: art. 103 ust. 1a ustawy o VAT

Jeżeli przekroczenie to nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału, obowiązek składania deklaracji podatku od towarów i usług za okresy miesięczne powstaje od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału następujący po kwartale, w którym przekroczono ten limit.

Podstawa prawna: art. 99 ust. 3c pkt 2 ustawy o VAT

PRZYKŁAD:

Podatnik składający deklaracje za okresy kwartalne, w grudniu 2013 r. przekroczył limit, o którym jest mowa w art. 99 ust. 3a ustawy. Podatnik ten obowiązany jest do składania deklaracji za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za styczeń 2014 r., czyli deklarację za styczeń 2014 r. składa do 25. dnia lutego 2014 r. Natomiast za czwarty kwartał składa deklarację kwartalną do 25 stycznia 2014 r.

W pozostałych przypadkach terminy obliczania i wpłacania podatku powstają na ogólnych zasadach.

UWAGA:

Mały podatnik rozliczający się metodą kasową po przekroczeniu wartości sprzedaży towarów wrażliwych w wysokości przekraczającej kwotę 50 000 zł (bez podatku) traci prawo do składania deklaracji kwartalnych, tj. jest obowiązany do składania deklaracji miesięcznych, nie traci jednakże prawa do stosowania metody kasowej.

Z dniem 1 października 2013 r. uległ rozszerzeniu zakres zwolnienia od podatku w odniesieniu do dostaw produktów spożywczych, które są przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego. Przed wejściem w życie tej zmiany zwolnione były tylko dostawy produktów spożywczych dokonywane przez producentów na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. W wyniku dokonanej zmiany zwolnieniem zostali objęci również inni podatnicy VAT przekazujący żywność tym organizacjom na cele charytatywne.

Podstawa prawna: art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT

Warunkiem zastosowania zwolnienia jest posiadanie przez dokonującego dostawy towarów dokumentacji potwierdzającej dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Podstawa prawna: art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT

UWAGA:

Zwolnienie nie będzie miało zastosowania, w przypadku gdy:

● określenie przeznaczenia otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nie jest możliwe na podstawie prowadzonej przez tę organizację dokumentacji lub

● wykorzystanie otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nastąpiło na cele inne niż cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.

Podstawa prawna: art. 43 ust. 1 pkt 12a ustawy o VAT

W przypadku braku stosownej dokumentacji lub wykorzystania towarów niezgodnie z deklarowanym celem to organizacja pożytku publicznego będzie obowiązana do zapłaty podatku od tej dostawy, obejmującej produkty spożywcze, do dostawy których zostało zastosowane ww. zwolnienie. Podmioty te będą obowiązane, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Podstawa prawna: art. 103 ust. 1 w związku z art. 108 ust. 3 ustawy o VAT

Zmiany wprowadzone w art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r. mają charakter techniczny i likwidują wątpliwości, jakie brzmienie przepisów w zakresie zasad rozliczania podatku VAT z tytułu nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony należy stosować po dniu 31 grudnia 2013 r.

Należy bowiem zauważyć, że ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r. wprowadzono do ustawy o VAT art. 86a zawierający regulacje dotyczące zasad rozliczania podatku VAT z tytułu nabywanych ww. samochodów oraz pojazdów samochodowych. Artykuł ten miał wejść w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., jednak ten termin został przesunięty na dzień 1 stycznia 2014 r. ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. poz. 1456).

Przed wejściem w życie art. 86a uchwalona została ustawa z dnia 10 października 2012 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1448), którą zostały zmienione zasady przyznawania homologacji, jak również wprowadzono zmiany w art. 86a ust. 2 pkt 5 oraz ust. 4 ustawy o VAT dostosowujące do tych zmian. Ustawa ta weszła w życie z dniem 22 czerwca 2013 r.

Zgodnie ze zmianą zawartą w art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r., z dniem 31 grudnia 2013 r. regulacje dotyczące zasad rozliczania podatku VAT w odniesieniu do ww. samochodów i pojazdów samochodowych będą dostosowane już do zmian wprowadzanych ww. ustawą z dnia 10 października 2012 r.

Podstawa prawna: art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 2013 r.

Załącznik do broszury

Wykaz towarów, o których mowa w art. 99 ust. 3a oraz art. 105a ust. 1 ustawy

¹ Zwaną dalej "ustawą z dnia 26 lipca 2013 r.".

² Zwanej dalej "ustawą o VAT".

³ Zwanej dalej "ustawą z dnia 16 grudnia 2010 r.".

⁴ Zwanej dalej "Ordynacją podatkową".

⁵ Zwanych dalej "towarami wrażliwymi".

Źródło: Ministerstwo Finansów

Przedstawiamy obszerny poradnik o zmianach w VAT od 1 stycznia 2013 r. Poradnik dla Państwa przygotowała kancelaria ACCREO we współpracy z portalem INFOR.pl

Poradnik zawiera omówienie nastepujących tematów:

- Moment powstania obowiązku podatkowego
- Podstawa opodatkowania
- Prawo do odliczenia podatku naliczonego
- Transakcje transgraniczne
- Fakturowanie
- Zakres prawa do odliczenia vat od samochodów
- Refakturowanie i zwrot wydatków
- Towary używane

Pełna treść do pobrania tutaj: VADEMECUM dla przedsiębiorców. Najważniejsze zmiany w VAT 2014