Puste faktury

W przypadku gdy bez wiedzy pracodawcy pracownik wystawiał puste faktury, to pracownik powinien ponieść konsekwencje swojego działania i to on jest zobowiązany do zapłaty wykazanego na fakturach VAT-u – orzekł 24 listopada 2023 r. WSA w Warszawie. Potwierdził to TSUE w wyroku z 30 stycznia 2024 r. Taka linia orzecznicza powinna zwiększyć bezpieczeństwo przedsiębiorstw poszkodowanych nieuczciwą działalnością swoich pracowników.

Stosując dodatkowe, „karne” zobowiązania podatkowego organ musi brać pod uwagę okoliczności towarzyszące dokonaniu przez podatnika naruszeń. W przeciwnym razie sankcja może naruszać zasadę proporcjonalności. Przepisy konstytuujące tę regułę wprowadzono do ustawy o VAT 6 czerwca 2023 r., jednak z zastrzeżeniem, że mają być stosowane do postępowań i kontroli wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowej regulacji. A zdarzało się, że organy o tym zapominały. To szansa dla firm, które padły ofiarą błędu organów podatkowych.

Wystawianie i wprowadzanie do obrotu gospodarczego tzw. pustych faktur jest dość częstym zjawiskiem, dotyczy to m.in. branży budowlanej. Stosowanie fikcyjnego fakturowania może przybierać różne formy i nieść za sobą konsekwencje podatkowe i karne-skarbowe. Wbrew opinii publicznej, ofiarami tych nadużyć są często niewinni przedsiębiorcy, którzy działając w dobrej wierze stają się przedmiotem postępowań. Kto zatem stoi za nakręcaniem karuzel podatkowych? Czy jest sposób by im zapobiec?

Kto powinien zapłacić VAT w sytuacji gdy pracownik wystawia fikcyjne ("puste") faktury bez wiedzy i zgody swojego pracodawcy? Obecnie w orzecznictwie sądowym występują dwa różne poglądy dotyczące tego, kto w takim przypadku ponosi odpowiedzialność za uregulowanie VAT-u. Ale może się to zmienić, ponieważ NSA skierował do TSUE pytanie prejudycjalne ws. tzw. pustych faktur. Zdaniem ekspertów, pracodawca powinien dowodzić dochowania należytej staranności w zakresie nadzoru i kontroli pracy nad pracownikiem. Jednak ten ostatni może się przed tym skutecznie obronić. Niemniej znawcy tematu przekonują, że brzmienie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wydaje się tutaj jednoznaczne. Istniejące spory interpretacyjne można zmienić, np. poprzez wprowadzenie definicji wystawcy faktury.

Na wykonanie usługi pomyłkowo zostały wystawione dwie faktury z datą 28 lutego 2022 r. Następnie 3 marca 2022 r. do jednej z nich została wystawiona faktura korygująca "do zera". Czy podatnik powinien w rozliczeniu za luty 2022 r. wykazać dwie faktury sprzedaży, a korektę "do zera" w rozliczeniu za marzec 2022 r.? Czy podatnik jest uprawniony do wykazania korekty w lutym 2022 r. oraz niezawyżania wartości sprzedaży i kwoty VAT?

Czym jest pusta faktura? Jakie są skutki jej wystawienia? Wystawienie faktury, w której wykaże się kwotę podatku, oznacza obowiązek jej zapłaty, nawet gdyby faktura nie dokumentowała faktycznej transakcji. Jest to sankcja, która zabezpiecza interesy fiskalne państwa przed ewentualnym odliczeniem VAT z takiej faktury przez nabywcę. W większości przypadków z pustymi fakturami mamy do czynienia podczas prób wyłudzenia VAT. Puste faktury to problem także uczciwych podatników, gdy np. faktura zostanie wystawiona przed terminem lub w wyniku pomyłki. Skutki mogą dotknąć zarówno sprzedawcę, jak i nabywcę.

Pytanie zadane w tytule niniejszego artykułu zostało wielokrotnie zadawane w czasie debat naukowych także przez praktyków a (prywatnie) również przez niektórych sędziów. Plagą wspólnotowej wersji podatku od towarów i usług są – obrazowo mówiąc - przebierańcy, zwani również (dla ocieplenia wizerunku) „podmiotami optymalizacyjnymi”, które udają podatników tego podatku. Po co? Aby uzyskać (dla siebie lub dla innych) szeroką paletę korzyści podatkowych, w tym zwłaszcza otrzymać nienależne zwroty tego podatku.

Handel „kosztami” w internecie. W 2020 roku liczba wykrytych fikcyjnych faktur spadła o przeszło 33% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. W ub.r. łączna kwota brutto wynikająca z ww. dokumentów była o ponad 40% mniejsza niż w 2019 roku. Analizy na plikach JPK_VAT wpłynęły na zidentyfikowanie faktur wystawionych przez podmioty niezarejestrowane do VAT. Natomiast z danych firmy SentiOne, monitorującej opinie w Internecie, wiemy, w których miesiącach pojawiło się najwięcej wzmianek nt. kupna i sprzedaży kosztów.

Puste faktury. Urząd skarbowy oskarżył firmę o nabycie pustych faktur, mimo że zeznania świadków wyraźnie stwierdzały co innego. Sprawę rozstrzygnął sąd administracyjny.

Stwierdzenie nabycia przez podatnika pustych faktur w celu uzyskania korzyści podatkowych upoważnia organy do odmówienia mu prawa do odliczenia VAT. Nie oznacza jednak, że na tej podstawie mogą żądać od niego zapłaty VAT z faktur, które on wystawił. Jak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, to, iż przedsiębiorca kupował puste faktury, nie oznacza, że sam takie wystawiał. Organy muszą to udowodnić.

Fiskus chce zmierzyć się z procederem wystawiania pustych faktur. W tym celu zamierza kupować faktury dokumentujące fikcyjne transakcje, czyli w praktyce brać czynny udział w nielegalnym obrocie. Jakie mogą być konsekwencje balansowania na granicy nakłaniania przedsiębiorców do popełnienia przestępstwa?

Projekt przepisów, który umożliwi służbom skarbowym kupowanie pustych faktur, jest gotowy. Z nowego prawa urzędnicy skorzystają zapewne dopiero w drugiej połowie 2018 roku.