Kto powinien zapłacić VAT w sytuacji gdy pracownik wystawia fikcyjne ("puste") faktury bez wiedzy i zgody swojego pracodawcy? Obecnie w orzecznictwie sądowym występują dwa różne poglądy dotyczące tego, kto w takim przypadku ponosi odpowiedzialność za uregulowanie VAT-u. Ale może się to zmienić, ponieważ NSA skierował do TSUE pytanie prejudycjalne ws. tzw. pustych faktur. Zdaniem ekspertów, pracodawca powinien dowodzić dochowania należytej staranności w zakresie nadzoru i kontroli pracy nad pracownikiem. Jednak ten ostatni może się przed tym skutecznie obronić. Niemniej znawcy tematu przekonują, że brzmienie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT wydaje się tutaj jednoznaczne. Istniejące spory interpretacyjne można zmienić, np. poprzez wprowadzenie definicji wystawcy faktury.
Według danych Ministerstwa Finansów, w I kwartale 2022 r. liczba wykrytych fikcyjnych faktur wzrosła o 4,2% w porównaniu z 2021 rokiem. Z kolei kwota netto wynikająca z nich była mniejsza rdr. o prawie 19%. Natomiast dzięki monitoringowi Internetu, wiemy, że problem handlu kosztami cały czas utrzymuje się na podobnym poziomie. Przestępcy bez skrępowania ogłaszają się w sieci ze swoimi usługami. Jednak eksperci prognozują, że wykrywalność w tej kwestii będzie się zwiększać. Jednocześnie zwracają uwagę na to, że dzisiaj także istotnym problemem jest podważanie przez urzędników faktycznych transakcji, co również może być ujmowane w statystykach. A to z kolei może finalnie prowadzić do błędnych wniosków w tej materii.
Ministerstwo Finansów poinformowało, że w 2021 roku liczba wykrytych fikcyjnych faktur wzrosła o przeszło 31% w porównaniu z 2020 rokiem. Z kolei wynikająca z nich kwota brutto była o ponad 7% mniejsza rdr. Eksperci przekonują, że dane przedstawione przez Ministerstwo Finansów mogą być zawyżone. Ale też zwracają uwagę na zorganizowaną działalność oszukańczą. Jednocześnie mówi się o większym ryzyku wykrycia procederu, m.in. ze względu na zmiany legislacyjne, a także wdrażanie nowych rozwiązań i systemów informatycznych. Resort nie prowadzi szczegółowej sprawozdawczości, aby wskazać branże i towary najczęściej wykrywane przy okazji fikcyjnych faktur. Natomiast wśród komentujących to znawców tematu nie brakuje opinii, że problem będzie nadal narastał.
Czym jest pusta faktura? Jakie są skutki jej wystawienia? Wystawienie faktury, w której wykaże się kwotę podatku, oznacza obowiązek jej zapłaty, nawet gdyby faktura nie dokumentowała faktycznej transakcji. Jest to sankcja, która zabezpiecza interesy fiskalne państwa przed ewentualnym odliczeniem VAT z takiej faktury przez nabywcę. W większości przypadków z pustymi fakturami mamy do czynienia podczas prób wyłudzenia VAT. Puste faktury to problem także uczciwych podatników, gdy np. faktura zostanie wystawiona przed terminem lub w wyniku pomyłki. Skutki mogą dotknąć zarówno sprzedawcę, jak i nabywcę.
Fikcyjne faktury. Tylko w I połowie 2021 roku doszło do wykrycia ponad 85 tys. fikcyjnych faktur. Opiewały one na łączną kwotę 6,2 mld złotych. Analizy na plikach JPK_VAT, złożonych za pół roku, przyczyniły się do zidentyfikowania ponad 53 tys. fałszywych dokumentów, które zostały wystawione przez podmioty niezarejestrowane do VAT-u. W tym przypadku mówimy o kwocie blisko 794 mln zł. Natomiast na podstawie rozliczeń za okres od stycznia do maja wykryto podmioty niedeklarujące sprzedaży. One wystawiły około 320 tys. faktur na blisko 1,8 mld zł.
Stwierdzenie nabycia przez podatnika pustych faktur w celu uzyskania korzyści podatkowych upoważnia organy do odmówienia mu prawa do odliczenia VAT. Nie oznacza jednak, że na tej podstawie mogą żądać od niego zapłaty VAT z faktur, które on wystawił. Jak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, to, iż przedsiębiorca kupował puste faktury, nie oznacza, że sam takie wystawiał. Organy muszą to udowodnić.
