„Prawo do popełnienia błędu” – nowa instytucja w prawie dla przedsiębiorców

Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii przygotowało projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, który przewiduje wprowadzenie zmian do wielu ustaw. Głównym celem zaproponowanych rozwiązań jest zmniejszenie obciążeń regulacyjnych, w szczególności o charakterze administracyjnym. Nowela ma wejść w życie, z wyjątkiem niektórych przepisów, z dniem 1 czerwca 2019 r.

Jedna ze zmian dotyczy ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Polega na wprowadzeniu nowej instytucji, mianowicie „prawa do popełnienia błędu”. Przyjrzyjmy się jaki kształt mają zaproponowane przez ustawodawcę przepisy, po co są wprowadzane, których przedsiębiorców obejmują i jakie korzyści po stronie przedsiębiorcy mają się pojawić dzięki tej nowej instytucji.

Dlaczego „prawo do popełnienia błędu”?

Zaproponowana w projekcie nowa instytucja „prawo do popełnienia błędu” opiera się na założeniu, że większość naruszeń, które popełniają początkujący polscy przedsiębiorcy, wynika nie z ich złej woli, lecz ma raczej charakter nieintencjonalnych omyłek.

Zasadnym jest zatem, jak czytamy w uzasadnieniu do projektu, przyjęcie, że jeśli są to błędy na mniejszą skalę, to nie zagrażają one interesom innych podmiotów prawa, ani nie godzą w kwestie bezpieczeństwa publicznego czy porządku prawnego. Zwraca też uwagę, że bardzo często błędy i naruszenia ze strony przedsiębiorców są konsekwencją niejasnych przepisów, ich niespójnej wykładni dokonywanej przez poszczególne organy i instytucje, a także niejednolitą praktyką administracji publicznej.

Tym samym, ustawodawca uznał, że początkujący przedsiębiorcy, w określonych przypadkach, nie powinni ponosić negatywnych konsekwencji popełnionych naruszeń.

Kształt nowych przepisów

Zaproponowano, aby w przypadku naruszenia przepisów związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą (a więc nie odnoszących się do pozostałych sfer aktywności życiowej przedsiębiorcy) w sposób uzasadniający wszczęcie postępowania:

1) mandatowego lub

2) w sprawie nakładania lub wymierzania administracyjnej kary pieniężnej

- postępowanie takie mogło zostać wszczęte tylko jeżeli przedsiębiorca nie usunie stwierdzonych naruszeń w wyznaczonym przez właściwy organ terminie.

W przypadku gdy naruszenie takie zostanie natomiast usunięte, przedsiębiorca nie będzie podlegał karze.

Co istotne, rozwiązanie to będzie miało zastosowanie jedynie do tych rodzajów naruszeń, które uzasadniają wszczęcie wyżej wymienionych rodzajów postępowań, nie będzie zatem dotyczyło np. naruszeń, za które grożą poważniejsze sankcje prawa karnego.

Tylko dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi

Prawo do popełnienia błędu dotyczyć ma wyłącznie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi.

Jego rozciągnięcie, jak wskazuje ustawodawca, także na inne podmioty obrotu gospodarczego (zwłaszcza spółki prawa handlowego) mogłoby stanowić potencjalne pole do nadużyć ze względu na tożsamościową odrębność prawną każdego nowego podmiotu. Oznaczałoby to, że osoby zakładające np. spółkę z o.o. mogłyby po roku od rozpoczęcia przez nią działalności gospodarczej doprowadzić do jej likwidacji i rozpoczęcia działalności przez nową spółkę o praktycznie takim samym profilu, majątku i składzie osobowym, która to ponownie korzystałaby z dobrodziejstwa wspomnianego prawa.

Polecamy: Wiosenne rabaty do – 50%
Bestsellery – podatki, rachunkowość, prawo pracy
Dowiedz się więcej>>

Usunięcie naruszenia w wyznaczonym terminie

Prawo do popełnienia błędu obowiązywać będzie jedynie w okresie 12 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia.

Wynika to z przyjętego założenia, że musi mieć ono charakter ograniczony czasowo i dotyczyć jedynie początkowego okresu działalności gospodarczej przedsiębiorcy, w trakcie którego powinien on nabrać odpowiedniego doświadczenia i umiejętności praktycznego stosowania przepisów.

Zobacz także: Moja firma

Dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców

Kolejnym wymogiem związanym z prawem do popełnienia błędu jest to, że przedsiębiorca korzystający z niego, musi należeć do grona mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców.

Projektodawca przyjmuje bowiem, że podmiot nie zawierający się w żadnej z powyższych kategorii prowadzi działalność o skali na tyle rozwiniętej, że nieuzasadnionym jest wprowadzanie ograniczeń co do możliwości karania go za naruszenie przepisów, w szczególności w związku z faktem, że zazwyczaj korzysta on w ramach prowadzonej działalności ze wsparcia kancelarii prawnych.

Dodatkowe ograniczenia

Instytucja „prawo do popełnienia błędu” ma dodatkowo dwa istotne ograniczenia. Po pierwsze, jak tłumaczy ustawodawca, zakłada się, że w przypadku naruszenia przedsiębiorca powinien wyprowadzić z takiego doświadczenia wnioski na przyszłość. Nie powinien on zatem być traktowany w sposób „uprzywilejowany” w sytuacji, gdy jego zachowanie po raz kolejny naruszy już raz złamany przez niego przepis. Po drugie, nie powinno ono być stosowane w przypadkach, w których naruszenie prawa jest rażące. Ciężar ewentualnego wykazania, że nosi ono taki właśnie charakter spoczywa jednak na odpowiednim organie.

Wzorem Litwy i Francji

Wprowadzenie prawa do popełnienia błędu nie jest rozwiązaniem nieznanym rzeczywistości europejskiej. Przykładowo, litewska ustawa o administracji publicznej (Lietuvos Respublikos viesojo administravimo istatymas) przewiduje, że w trakcie pierwszego roku od rozpoczęcia działalności gospodarczej, na podmiot nie mogą zostać nałożone sankcje powodujące ograniczenie tej działalności (np. zawieszenie lub odebranie wymaganego zezwolenia) za naruszenia wykryte podczas pierwszej planowanej inspekcji. W przypadku ich stwierdzenia, konieczne jest wyznaczenie przez organ kontrolujący odpowiedniego terminu na ich usunięcie. Oprócz rozwiązań stricte prawnych, na Litwie obowiązuje ponadto zobowiązanie instytucji kontrolnych do dążenia do powstrzymywania się od nakładania sankcji przez pierwszych 12 miesięcy prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę (tzw. „Deklaracja dotycząca pierwszego roku prowadzenia biznesu”).

Natomiast we Francji, na mocy niedawnej poprawki do Kodeksu stosunków między społeczeństwem i administracją (Code des relations entre le public et l`administration) wprowadzono regulację, zgodnie z którą w przypadku naruszenia po raz pierwszy przez osoby fizyczne lub prawne przepisu prawa administracyjnego, osoby te nie mogą zostać ukarane przez organy administracji, o ile naruszenie to zostanie usunięte z ich własnej inicjatywy lub też na wezwanie organu.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych