Nowelizacja procedury administracyjnej od 2018 roku – zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwa

Postępowanie administracyjne oraz sądowo-administracyjne –  art. 41 i art. 56

Pierwsze proponowane przez ustawodawcę artykuły odnoszą się bezpośrednio do dwóch procedur – administracyjnej i sądowo-administracyjnej. 

Trzeba na wstępie wyjaśnić, iż zgodnie z projektowanymi przepisami po śmierci przedsiębiorcy zarząd przedsiębiorstwem (tzw. „przedsiębiorstwem w spadku”) obejmuje zarządca sukcesyjny, który działa w imieniu własnym, ale na rachunek następców prawnych przedsiębiorcy. Sposób powoływania zarządcy sukcesyjnego określać będzie omawiana ustawa o zarządzie sukcesyjnym (np. może go powołać na wypadek śmierci sam przedsiębiorca albo małżonek zmarłego przedsiębiorcy za zgodą spadkobierców). Zasady odwoływania zarządcy sukcesyjnego i przypadki wygasania zarządu sukcesyjnego również określać będzie ww. ustawa.

Konsekwencją zasady, że zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, ale na rachunek następców prawnych przedsiębiorcy, ma być jego umocowanie do udziału w postępowaniach administracyjnych oraz sądowo-administracyjnych - sprawach związanych z działalnością przedsiębiorstwa. Zarówno tych wszczętych po śmierci przedsiębiorcy jak i w pewnym zakresie, w tych toczących się na dzień śmierci przedsiębiorcy.

W świetle projektowanych zmian zarządca sukcesyjny będzie mógł wstąpić w miejsce zmarłej strony w postępowaniach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa strony. Nabycie statusu strony w takich postępowaniach pozwoli zarządcy sukcesyjnemu m.in. zaskarżać wydane decyzje administracyjne związane z działalnością prowadzoną przy użyciu przedsiębiorstwa.

Po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego, w miejsce zarządcy będą wstępować spadkobiercy zmarłej strony na rzecz których działał zarządca sukcesyjny.

Dodatkowo, wprowadzone zmiany w procedurze sądowo-administracyjnej umożliwią zarządcy sukcesyjnemu, w pewnym zakresie, występowanie w postępowaniach przed sądem administracyjnym, dotyczących przedsiębiorstwa, wszczętych przed ustanowieniem zarządu sukcesyjnego.

Natomiast w mocy pozostanie zasada, zgodnie z którą śmierć strony powoduje obligatoryjnie zawieszenie postępowania. Jednocześnie, na wniosek zarządcy sukcesyjnego działającego na rzecz następców prawnych zmarłego lub na wniosek drugiej strony postępowania, sąd podejmie postępowanie z udziałem zarządcy sukcesyjnego, jeżeli będzie dotyczyło spraw wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa zmarłej strony.

Jeżeli postępowanie będzie toczyło się z udziałem zarządcy sukcesyjnego, wygaśnięcie zarządu spowoduje zawieszenie postępowania z urzędu. Do podjęcia zawieszonego postępowania dojdzie w tym przypadku z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego, na rzecz których działał zarządca sukcesyjny.

W konsekwencji wprowadzona zostanie regulacja, zgodnie z którą, jeżeli po roku od zawieszenia postępowania nie zgłoszą się następcy strony, a postępowanie nie zostanie podjęte z udziałem zarządcy sukcesyjnego, sąd będzie mógł z urzędu zwrócić się o ustanowienie kuratora spadku. Podobny skutek powstanie w sytuacji, gdy następcy prawni nie zgłoszą się w ciągu roku od dnia zawieszenia postępowania z powodu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Rozwiązanie takie zostało zaproponowane przez ustawodawcę w celu zagwarantowanie efektywnego prowadzenia spraw przedsiębiorstwa przy jednoczesnej ochronie praw spadkobierców. Będzie ono służyło także ochronie interesu publicznego, zwłaszcza w przypadkach, gdy decyzja, inny akt lub czynność administracji związana będzie ona z  obowiązkiem przedsiębiorcy.

Postępowanie egzekucyjne w administracji – art. 44

Kolejne proponowane przez Ministra Rozwoju i Finansów zmiany będą obejmowały ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i będą one analogiczne do zmian w Kodeksie postępowania cywilnego.

Od momentu ustanowienia zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwo kontynuuje swoją działalność a zarządca sukcesyjny zyskuje dostęp do środków zgromadzonych na rachunkach przedsiębiorcy związanych z prowadzoną za życia działalnością gospodarczą. Wobec tego, mimo śmierci zobowiązanego nie istnieją przeszkody do wszczęcia bądź kontynuowania egzekucji z majątku przedsiębiorstwa, zwłaszcza dlatego że umożliwienie prowadzenia egzekucji w okresie trwania zarządu sukcesyjnego niejednokrotnie może zdecydować o jej skuteczności.

W związku z powyższym dokonano odpowiednich zmian w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (p.e.a.). Dodano, dotychczas nieznane na gruncie przepisów tej ustawy, pojęcie zarządcy sukcesyjnego. Przyjęte rozumienie tego pojęcia jest tożsame z tym ujętym w ustawie o zarządzie sukcesyjnym.

Kolejny przepis art. 6 p.e.a. reguluje czynności wierzyciela podejmowane w stosunku do zobowiązanego przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego zmierzające  do wszczęcia egzekucji.

Celem projektowanego art. 6a p.e.a. będzie wprowadzenie regulacji odnoszących sytuacji, gdy zobowiązany zmarł przed wszczęciem postępowania. Wierzyciel wtedy nie będzie miał możliwości podjęcia działań w stosunku do zobowiązanego. Mając jednak na uwadze, że w przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego wykonywanie praw i obowiązków zmarłego zobowiązanego przejmuje w określonym zakresie zarządca sukcesyjny, wskazane będzie, aby wierzyciel mógł podejmować określone działania w stosunku do zarządcy sukcesyjnego, jeśli zostanie powołany.

Podkreślenia wymaga, że podjęcie przez wierzyciela czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych umożliwi przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Proponowane przepisy art. 27d i 28d p.e.a.  wprowadzają regulację sposobu wystawienia tytułu wykonawczego i nadawania klauzuli egzekucyjnej tytułowi wykonawczemu, dotyczącemu zobowiązanego, jakim jest przedsiębiorstwo w spadku.

Dodanie tych przepisów umożliwi kontynuowanie postępowania egzekucyjnego w stosunku do majątku przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy. Natomiast w przypadku gdy egzekucja nie została wszczęta przed śmiercią przedsiębiorcy, proponowane przepisy umożliwiają wszczęcie egzekucji i prowadzenie jej z majątku przedsiębiorstwa. To wierzyciel będzie mógł nadać klauzulę o skierowaniu egzekucji przeciwko zarządcy sukcesyjnemu, która będzie  uprawniała do prowadzenia tej egzekucji.

Obecnie ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewiduje, że w przypadku śmierci zobowiązanego postępowanie egzekucyjne podlega zawieszeniu. Mając na uwadze, że w przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego kontynuowana będzie działalność przedsiębiorstwa prowadzonego przez zmarłego zobowiązanego, pojawi się brak uzasadnienia dla zawieszenia postępowania egzekucyjnego.  W związku z tym wprowadzono wyjątek od zasady zawieszenia postępowania egzekucyjnego w każdym przypadku śmierci zobowiązanego.

Projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

Oprac. Wiktoria Świergolik