REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zmiana wierzyciela lub dłużnika w zobowiązaniu

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Zmiana wierzyciela lub dłużnika w zobowiązaniu /Fotolia
Zmiana wierzyciela lub dłużnika w zobowiązaniu /Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W przypadku zobowiązań przepisy przewidują możliwość zmiany podmiotowej każdej ze stron, a więc osoby dłużnika oraz wierzyciela. Zmiana dłużnika lub wierzyciela wywołuje jednak różne skutki prawne. Inny reżim prawny występuje bowiem w przypadku zmiany wierzyciela, a inny w odniesieniu do dłużnika.

Na możliwości oraz skutki prawne takiej zmiany wskazują w szczególności przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej jako: „k.c.”). Inne skutki prawne występują w sytuacji zmiany wierzyciela, a inne w odniesieniu do dłużnika. Wskazane przekształcenia osobowe w stosunku obligacyjnym mogą być następstwem zawartej umowy (dokonanej czynności prawnej) lub wynikać z obowiązujących przepisów prawnych ustawy.

REKLAMA

Autopromocja

Zmiana wierzyciela – przelew wierzytelności

– Umowa przelewu wierzytelności jest najpowszechniejszym rodzajem umownej zmiany podmiotowej w osobie wierzyciela odnoszącej się do stosunku zobowiązaniowego pomiędzy nim a dłużnikiem – mówi mec. Robert Nogacki, założyciel Kancelarii Prawnej Skarbiec. – Zgodnie z przepisem 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wskazać należy, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – tłumaczy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przelew wierzytelności (cesja) jest, zatem umową pomiędzy wierzycielem (cedentem), a osobą trzecią (cesjonariuszem), na mocy, której dotychczasowy wierzyciel przestaje być wierzycielem, natomiast dłużnik powinien spełnić świadczenie już do rąk nowego wierzyciela (cesjonariusza). Sytuacja prawna dłużnika nie zostaje faktycznie zmieniona czy zmodyfikowana poza tym, że musi on spełnić świadczenie do rąk nowego podmiotu.

Istotę cesji oddaje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 roku w sprawie o sygnaturze I CKN 379/00, który wskazał, iż w wyniku przelewu w rozumieniu art. 509 k.c. przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Innymi słowy, stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, natomiast zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela.

Cessio legis, jako zmiana podmiotowa wierzyciela

Drugą możliwością zmiany podmiotowej po stronie wierzyciela, która nie powoduje wygaśnięcia stosunku zobowiązaniowego jest wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela. Przedmiotowe wstąpienie możliwe jest wyłącznie w sytuacji, kiedy osoba trzecia spłaca cudzy dług nawet bez zgody dłużnika, jeżeli wierzytelność jest wymagalna (art. 518 k.c.).

Podmiotem spłacającym wierzyciela może być każda osoba trzecia, która spełnia świadczenie odpowiadające treści stosunku zobowiązaniowego, jaki łączy wierzyciela z dłużnikiem i to nawet bez zgody dłużnika pod warunkiem, że wierzytelność jest wymagalna. Wierzyciel nie może, bowiem odmówić przyjęcia zapłaty od osoby trzeciej (art. 356 § 2 k.c.). Skutkiem takiej zapłaty jest wykonanie obowiązku wobec wierzyciela (wykonanie zobowiązania) i ewentualne nabycie wierzytelności przez osobę trzecią – takie stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 grudnia 1990 roku w sprawie o sygnaturze I ACr 60/90. Przedmiotowe wstąpienie może nastąpić albo na podstawie umowy (wtedy musi spełniać wymogi umowy przelewu), albo z mocy prawa (zachodzi tylko wtedy, gdy zobowiązanie istnieje w chwili zapłaty przez osobę trzecią). 

Cessio legis jest wstąpieniem osoby trzeciej z mocy ustawy i możliwe jest w przypadkach konkretnie wskazanych w Kodeksie cywilnym, a mianowicie:

1) gdy osoba trzecia płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi,

2)  jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia,

3) jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie oraz

4)  jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (wydanie II z dodatkiem specjalnym) (książka)

Zobacz także: Prawo cywilne


Zmiana dłużnika – przejęcie długu

Przejęcie długu, które nie narusza treści istniejącego stosunku zobowiązania, a powoduje zmianę dłużnika określane jest mianem „zwalniającego przejęcia długu”. Kodeks cywilny w art. 519 § 2 stanowi, że przejęcie długu może nastąpić przez umowę między wierzycielem, a osobą trzecią za zgodą dłużnika albo poprzez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela. W obu przypadkach następuje wstąpienie we wszystkie obowiązki dłużnika, które zostały nałożone na niego przez umowy lub ustawy. Tym samym osoba trzecia dokonując przejęcia długu zobowiązana jest do zapłacenia wierzycielowi należności.

Umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu (art. 522 k.c.). Konsekwencją skutecznego przejęcia długu jest oczywiście zwolnienie dotychczasowego dłużnika od zobowiązania. Przejęcie długu jest korzystne nie tylko dla samego wierzyciela, który uzyska po drugiej stronie stosunku zobowiązanego osobę gwarantującą swoim majątkiem spełnienie świadczenia. Dla osoby dłużnika jest to również korzystne z uwagi na zwolnienie z obowiązku. Również osoba trzecia może być szczególnie zainteresowana przejęciem długu z uwagi na jego szczególny charakter lub przedmiot zobowiązania.

Przystąpienie do długu

– Sytuacją odwrotną do przejęcia długu jest przystąpienie do niego, które polega na przyłączeniu się kolejnego dłużnika do stosunku zobowiązaniowego – wyjaśnia mec. Nogacki. – Przystąpienie do długu następuje na podstawie ustawy lub umowy. Pojawienie się drugiego dłużnika obok dotychczasowego nie powoduje jego zwolnienia od obowiązku. Nowy dłużnik odpowiada za dług tak jakby to był jego dług. Nie może być natomiast uważany za poręczyciela. Podmiot decydujący się na przystąpienie do długu staje się więc dłużnikiem solidarnym. Pamiętać należy, że w związku z tym wierzyciel będzie mógł żądać spełnienia całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwolni pozostałych – tłumaczy mec. Nogacki.

Konkludując wskazać należy, że zmiana dłużnika lub wierzyciela w czasie trwania stosunku obligacyjnego wywołuje różne skutki prawne w zależności od dokonanej zmiany podmiotowej. Inny reżim prawny występuje bowiem w przypadku zmiany wierzyciela, a inny w odniesieniu do dłużnika.

Niemniej jednak wskazane przekształcenia osobowe stosunku obligacyjnym mogą być następstwem zawartej umowy (dokonanej czynności prawnej) lub wynikać z obowiązujących przepisów prawnych ustawy. Tym samym do zmiany podmiotowej może dojść w kilku określonych przypadkach, a mianowicie: na podstawie przelewu wierzytelności (art. 509 – 517 k.c.), wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 k.c.), przejęcia długu (art. 519 – 525 k.c.) czy kumulatywnego przystąpienia do długu (art. 554 k.c.).

Autorem jest: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu i w kontrolach podatkowych

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Prof. Modzelewski: Większość podatników VAT może uniknąć w 2026 r. obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF. Jak?

Zdaniem profesora Witolda Modzelewskiego, gdyby uchwalono projekt przepisów wprowadzających obowiązkowy KSeF w przedłożonym niedawno kształcie, to większość podatników VAT nie będzie musiała wystawiać faktur ustrukturyzowanych w 2026 r.

Stopy procentowe NBP 2025: w maju obniżka o 0,5 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 6-7 maja 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,5 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosi od 8 maja 2025 r. 5,25 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zgodna z oczekiwaniami większości analityków finansowych i ekonomistów. Stopy NBP zmieniły się pierwszy raz od 3 października 2023 r.

Przekształcenie JDG a status podatnika rozpoczynającego działalność w estońskim CIT

W świetle marcowego wyroku NSA (sygn. II FSK 1412/24) zmienia się podejście do kwalifikacji podatkowej spółek powstałych z przekształcenia jednoosobowych działalności gospodarczych. Wyrok ten przesądził, że takie podmioty mogą korzystać z przywilejów "podatnika rozpoczynającego działalność" na gruncie przepisów o estońskim CIT.

Pracujesz na zleceniu - a może to faktyczna umowa o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy

Osoby wykonujące umowy zlecenia, czy inne umowy cywilnoprawne, mają czasem wątpliwości, czy nie jest to de facto umowa o pracę. Każdy przedsiębiorca słyszał o możliwych kontrolach, podważeniu zatrudnienia, konieczności uzasadniania dlaczego taki a nie inny typ umowy został konkretnej osobie zaproponowany. A co ze swobodą zawierania umów? Czy forma umowy na którą zgadzamy się wspólnie z nowozatrudnioną osobą nie powinna być wystarczająca dla inspekcji pracy skoro zgodnie obie strony złożyły na niej swój podpis? Na te i wiele innych pytań odpowie Czytelnikom ten artykuł.

REKLAMA

Zmiany w podatkach od 2026 r. - wyższy limit zwolnienia z VAT, korekty deklaracji, 6 m-cy vacatio legis

Ministerstwo Finansów poinformowało, że 6 maja 2025r. Rada Ministrów przyjęła pakiet projektów ustaw dot. podatków w ramach procesu deregulacji. Nowe przepisy mają na celu m.in. ochronę podatników przed nagłymi zmianami przepisów ustaw podatkowych oraz doprecyzowanie wątpliwości interpretacyjnych zgłaszanych przez przedsiębiorców w zakresie deklaracji składanej w trakcie lub po zakończeniu kontroli celno-skarbowej. Projekty dotyczą również podwyższenia limitu zwolnienia podmiotowego w VAT oraz likwidacji obowiązku przygotowywania i publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej.

Czego najczęściej dotyczą kontrole z urzędu skarbowego i ZUS-u?

Przedsiębiorcy mają szereg obowiązków wobec państwa - jako podatnicy muszą przestrzegać przepisów podatkowych, a jako płatnicy stosować normy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W obu tych sferach często dochodzi do uchybień. Dlatego upoważnione organy sprawdzają, czy firmy przestrzegają obowiązujących przepisów. W naszym artykule przedstawiamy najczęstsze obszary, które podlegają kontroli organów podatkowych lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pozwani przez PFR – jak program pomocy dla firm stał się przyczyną tysięcy pozwów? Sprawdź, jak się bronić

Ponad 16 tysięcy firm już otrzymało pozew z Polskiego Funduszu Rozwoju [i]. Kolejne są w drodze. Choć Tarcza Finansowa miała być tarczą – dla wielu stała się źródłem wieloletnich problemów prawnych.

Kawa z INFORLEX. Nowy plan wdrożenia KSeF

Spotkania odbywają się w formule „na żywo” o godzinie 9.00. Przy porannej kawie poruszamy najbardziej aktualne tematy, które stanowią także zasób kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Rozmawiamy o podatkach, księgowości, rachunkowości, kadrach, płacach oraz HR. 15 maja br. tematem spotkania będzie nowy plan wdrożenia KSeF.

REKLAMA

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. Jak i ile można zaoszczędzić na wpłatach do PFRON? Case study i obliczenia dla pracodawcy

Dlaczego 5 maja to ważna data w kontekście integracji i równości? Co powstrzymuje pracodawców przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami? Jakie są obowiązki pracodawcy wobec PFRON? Wyjaśniają eksperci z HRQ Ability Sp. z o.o. Sp. k. I pokazują na przykładzie ile może zaoszczędzić firma na zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

REKLAMA