Faktury powyżej 15 tys. zł opłacone gotówką nie mogą stanowić kosztu

Limit płatności gotówką - przepisy

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 22 określa, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

• stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
• jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł.

W przypadku transakcji w walutach obcych przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. W związku z tym przeliczeń na PLN należy dokonywać indywidualnie do konkretnej transakcji, a nie jak to wyglądało do końca 2016 roku - na podstawie tego samego kursu walut w obrębie całego miesiąca. Co ważne, limit dotyczy zarówno krajowych, jak i zagranicznych transakcji wykazanych w walucie obcej.

W ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) i od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) wprowadzono nowe zapisy, poprzez które wydatki o wartości powyżej 15 000 zł uregulowane gotówką nie mogą stanowić kosztu podatkowego.

Autopromocja

Komplet KSeF:
wdrożenie w firmie, zasady wystawiania faktur, wystawianie i rozliczanie korekt

Sprawdź

Zgodnie z art. 22p ustawy o PIT (odpowiednio art. 15d ustawy o CIT), podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji o wartości powyżej 15 000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Wartość transakcji jest to cena uzgodniona przez strony do zapłaty, więc jest kwotą brutto (wraz z naliczonym podatkiem VAT).

Limit 15 000 zł oznacza, że jeśli jednorazowa wartość transakcji przekroczy tę granicę i płatność za nią w całości lub części nastąpi w formie gotówkowej, wówczas cała kwota tej zapłaty nie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, a nie jedynie nadwyżka ponad limit 15 000 zł.

Autopromocja

KOMPLET PODATKI 2026

Sprawdź

Przykład 1.

Przedsiębiorca dokonał zakupu towarów na kwotę brutto 17 000 zł, przy czym płatność została podzielona na dwie części, tj. kwota 12 000 zł została opłacona przelewem, a 5000 zł gotówką. W takim wypadku kwota 5000 zł, czyli równowartość zapłaty gotówką, nie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów.

W ust. 2 art. 22p ustawy o PIT wskazano, że w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji o wartości powyżej 15 000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy:

• zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
• w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększają przychody

– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Powyższe przepisy obowiązują również w przypadku dokonania płatności po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej oraz zmiany formy opodatkowania na zryczałtowaną. W takim wypadku zmniejszenia kosztów (lub zwiększenia przychodów) dokonuje się w roku podatkowym, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.

Przykład 2.

Przedsiębiorca w sierpniu 2017 r. ujął w kosztach fakturę na zakup towarów na kwotę 22 000 zł. We wrześniu 2017 r. dokonał całościowej zapłaty gotówką. W przypadku gdy wartość kosztów we wrześniu będzie co najmniej równa kwocie korekty, nastąpi zmniejszenie kosztów. Jeśli natomiast wartość kosztów jest niższa, np. wynosi 10 000 zł, to przedsiębiorca będzie zobowiązany zmniejszyć koszty w wysokości 10 000 zł oraz wykazać pozostałą część jako przychód.

Dokument wyksięgowania kosztu

W rozporządzeniu w sprawie prowadzenia KPiR określono jakie elementy powinien zawierać dokument zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenia przychodów na podstawie art. 22p ustawy o PIT i są to:

• data wystawienia dokumentu oraz miesiąc, w którym dokonuje się zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenia przychodów;
• wskazanie faktury, a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury, wskazanie umowy albo innego dokumentu, stanowiących podstawę do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów związanych z płatnościami dotyczącymi transakcji o wartości powyżej 15 000 zł dokonanych bez pośrednictwa rachunku płatniczego;
• kwota, o którą podatnik zmniejsza koszty uzyskania przychodów lub zwiększa przychody;
• podpis osoby sporządzającej dokument.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Warto zaznaczyć, że korekta dotyczy kosztów w ujęciu podatkowym. Stąd przedsiębiorcy prowadzący KPiR są zobowiązani do wykazania korekty bezpośrednio w księdze. Nie są to natomiast korekty kosztów w kategorii ekonomicznej i w związku z tym jednostki prowadzące księgi rachunkowe nie muszą równolegle do korekty podatkowej wyksięgowywać kosztu na kontach bilansowych.

Różne metody płatności

Przelew z rachunku bankowego i gotówka nie są jedynymi metodami dokonywania płatności. Obok nich popularne są również płatności kartą, poprzez serwisy typu Dotpay, PayPal (w tych przypadkach uznaje się, że występuje pośrednictwo rachunku płatniczego) czy też kompensaty.

Do możliwości kompensaty odniósł się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 października 2016 r., sygn. 2461-IBPB-1-2.4510.772.2016.1.AK:

“(...) Spółka może dokonywać kompensaty wzajemnych wierzytelności bez względu na ograniczenia kwotowe wynikające z art. 15d ust. 1 ustawy pdop i rozliczone w drodze kompensaty zobowiązania Spółki będą stanowiły koszt uzyskania przychodów w całości pod warunkiem spełnienia wszystkich przesłanek wynikających z art. 15 ust. 1 ustawy pdop.(...) Kompensata wzajemnych zobowiązań to rozliczenie bezgotówkowe, które nie jest barterem ani formą zapłaty, dlatego nie można jej umieszczać na fakturach jako metody płatności. (...) Potrącenie kompensacyjne nie narusza ustawy o działalności gospodarczej, do której odwołanie znaleźć można w art. 15d ust. 1 ustawy pdop, gdyż jest jedną z form rozliczeń pomiędzy wierzycielami. Tym samym art. 15d ust. 1 ustawy pdop nie będzie miał w przypadku kompensaty zastosowania”.

Wątpliwości może również rodzić przypadek regulowania zobowiązań z rachunku innego niż firmowy. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nie mają obowiązku posiadania firmowego rachunku bankowego. Mogą korzystać z konta osobistego, które zgłasza się w CEIDG. Fakt opłacania firmowych zobowiązań z rachunku prywatnego nie wywołuje negatywnych konsekwencji w zakresie zaliczenia danych wydatków do kosztów podatkowych. Spełniony zostaje bowiem warunek pośrednictwa rachunku płatniczego.

Zakup za gotówkę samochodu z zagranicy

W przypadku zakupu samochodów z zagranicy w dalszym ciągu popularną metodą płatności jest gotówka. Rozpatrzmy kilka przypadków oraz konsekwencje zapłaty z pominięciem rachunku płatniczego:

Przypadek 1.

Przedsiębiorca nabył samochód od osoby prywatnej z Francji na kwotę 25 000 zł. W takim wypadku, jako że stroną transakcji nie jest inny przedsiębiorca, nie będzie mieć zastosowania art. 22p ustawy o PIT odnośnie do korekty kosztu. Jeśli pojazd będzie stanowić środek trwały, to przedsiębiorca będzie mieć prawo do zaliczenia odpisów amortyzacyjnych w kosztach firmowych.

Przypadek 2.

Przedsiębiorca zakupił samochód od firmy niemieckiej na fakturę VAT marża, na kwotę 40 000 zł. Ponieważ stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, to stosownie do art. 22p ustawy o PIT poniesiony wydatek nie będzie mógł zostać zaliczony do kosztów firmowych.

Przypadek 3.

Pan Jan jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej nabył w sierpniu 2017 r. auto od firmy niemieckiej na fakturę VAT marża, na kwotę 30 000 zł. We wrześniu 2017 r. założył działalność gospodarczą i wprowadził auto do ewidencji środków trwałych firmy. W tym przypadku nie będą mieć zastosowania przepisy art. 22p ustawy o PIT o niezaliczeniu wydatków do kosztów podatkowych. Pan Jan w momencie zakupu samochodu nie występował jako przedsiębiorca i nie miał obowiązku dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego, stąd odpisy amortyzacyjne będą mogły zostać ujęte w kosztach firmowych.

Limit 15 000 zł na płatności gotówkowe został wprowadzony w celu wyeliminowania nierzeczywistych transakcji. Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu wskazało, że tak wysokie płatności ze względów bezpieczeństwa nie są dokonywane gotówką. W przypadku transakcji o wartości przekraczającej 15 000 zł należy pilnować, by zapłata (w całości czy w części) nie została dokonana gotówką, co niosłoby konieczność wyksięgowania z kosztów poniesionego wydatku.