Wszystko jest reprezentacją?

Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 stycznia 2012 r. (sygn. II FSK 1445/10).

Zdaniem NSA w świetle art. 23 ust. 1 pkt 23 w związku z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT wydatki na zakup żywności, napojów oraz usług gastronomicznych, podawanych i świadczonych w trakcie spotkań z kontrahentami są reprezentacją i nie mogą być tym samym zaliczone do kosztów podatkowych.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że wydatki takie, niezależnie od miejsca podawania zakupionych artykułów żywnościowych i napojów oraz niezależnie od miejsca świadczenia zakupionych usług gastronomicznych, są kosztami reprezentacji, rozumianej jako występowanie w imieniu i w interesie podatnika lub prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Wydatki takie na mocy ww. przepisu nie są uważane za koszty uzyskania przychodów.

Reprezentacja nie jest kosztem podatkowym

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Natomiast na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Analogiczne przepisy występują też w ustawie o CIT.

Oczywiście dla zrozumienia tych przepisów kluczowe znaczenie ma określenie znaczenia terminu "reprezentacja".

Co to jest reprezentacja?

Jak zauważył NSA rozumienie tego terminu jako "okazałość, wystawność, wytworność" występuje w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych (por. np. wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych: w Krakowie z dnia 18 maja 2010 r., I SA/Kr 620/10, w Warszawie z dnia 30 listopada 2010 r., III SA/Wa 837/10).

Także w niektórych opracowaniach komentatorskich pod pojęciem reprezentacji rozumie się okazałość, wystawność (por. "Podatek dochodowy od osób fizycznych 2010" pod red. J. Marciniuka, Wyd. C.H.Beck 2010, teza 174 do art. 23, s. 763 nn.).

Takie definiowanie nie jest jednak powszechnie akceptowane (por. wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych: w Kielcach z dnia 15 kwietnia 2010 r., I SA/Ke 202/10, w Gdańsku z dnia z dnia 12 października 2010 r., I SA/Gd 407/10, w Warszawie z dnia 18 stycznia 2011 r., III SA/Wa 834/10 i z dnia 25 marca 2011 r., III SA/Wa 1484/10), w których wskazuje się raczej na aspekt kreowania pozytywnego wizerunku firmy, a nie cechę wystawności, traktując wszelkie wydatki, mieszczące się w katalogu wymienionym w art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o PIT, jako wydatki reprezentacyjne.

Czy reprezentacja musi się wiązać z okazałością i wystawnością

Którą definicję reprezentacji przyjąć w sprawach podatkowych?

Zdaniem NSA wątpliwości i zastrzeżenia budzi sposób odtwarzania znaczenia terminu w języku potocznym przez odniesienie się do bliżej nie oznaczonego "Słownika języka polskiego" i niedostrzeżenie wieloznaczności pojęcia „reprezentacja”.

Otóż zgodnie z "Uniwersalnym słownikiem języka polskiego" pod redakcją S. Dubisza (Wyd. Naukowe PWN 2008, tom III, s. 932) "reprezentacja" to:

1. grupa osób występująca w czyimś imieniu, reprezentująca czyjeś interesy, przedstawicielstwo;

2. okazałość, wystawność w czyimś sposobie życia, związana ze stanowiskiem, pozycją społeczną,

3. grupa zawodników reprezentująca w zawodach barwy swojego kraju, klubu lub miasta.

Dwa pierwsze znaczenia oznaczono kwalifikatorem książk., dotyczącym jednostek słownikowych, których rozumienie i stosowanie wymaga kompetencji językowych większych, niż podstawowe (op. cit., tom I, s. XL-XLI), a trzecie – kwalifikatorem sport., odnoszącym się do jednostek słownikowych nacechowanych nieoficjalnością i potocznością środowiskową, w tym wypadku właściwą dla środowiska sportowego (op. cit., tom I, s. XLV).

Wykładnia użytego w przepisie prawa podatkowego terminu "reprezentacja" wymaga zatem analizy trzech jego znaczeń językowych i wskazania tego znaczenia, który rozumiał i w którym zastosował go ustawodawca.

Zdaniem NSA można pominąć znaczenie trzecie jako związane z terminologią sportową i oczywiście nieadekwatne do problematyki gospodarczo-podatkowej.