Zastosowanie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania

Na tak postawione pytania Ministerstwo Finansów udzieliło odpowiedzi w interpelacji poselskiej nr 9282.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Przypomnijmy, że w lipcu 2016 r. nowelizacją ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa wprowadzono tzw. klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania, której celem jest przeciwdziałanie uzyskiwaniu korzyści majątkowych w drodze sztucznych zabiegów prawnych, wykorzystanych w danych okolicznościach dla uzyskania tej korzyści, a będących sprzecznymi z przedmiotem i celem przepisów ustawy podatkowej.

Przepisy klauzuli mają zastosowanie, jeżeli korzyść podatkowa lub suma korzyści podatkowych osiągniętych przez podmiot z tytułu czynności nie przekracza w okresie rozliczeniowym 100 tys. zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo – jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100 tys. zł.

Klauzula pozwala na zakwestionowanie przez MF indywidualnej interpretacji podatkowej, jeżeli korzyść podatkowa danego podmiotu wyniesie powyżej 100 tys. zł.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Zabezpieczeniem przed zastosowaniem klauzuli jest dla podatnika wystąpienie do Ministra Finansów o wydanie tzw. opinii zabezpieczającej. Koszt wydania takiej opinii to 20 tys. zł.

Postępowania podatkowe w ramach klauzuli

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że w obowiązującym stanie prawnym nie ma możliwości, aby jakikolwiek inny organ, poza Ministrem Rozwoju i Finansów prowadził postępowania podatkowe z zastosowaniem przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Zatem organy kontroli skarbowej („kontrola skarbowa”) nie mają podstawy prawnej do stosowania przepisów  klauzulowych w prowadzonych postępowaniach kontrolnych. Natomiast  z dniem 1 marca 2017 roku kompetencja ta przechodzi do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej jako organu nadzorującego administrację skarbową.

Kwestionowanie interpretacji podatkowych

Jeżeli chodzi o kwestionowania indywidualnych interpretacji podatkowych, resort finansów wskazał, że przepisy o klauzuli mają zastosowanie wyłącznie do korzyści podatkowej uzyskanej po dniu ich wejścia w życie (tj. dniu 15 lipca 2016 r.).

Wydanie przez Ministra Rozwoju i Finansów decyzji klauzulowej, w zakresie elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w udzielonej podatnikowi interpretacji indywidualnej wyłącza ochronę, wynikającą z takiej interpretacji, tzn. brak konieczności zapłaty odsetek od zaległości podatkowej oraz odpowiedzialność karnoskarbową, a w przypadku gdy zdarzenie podatkowe nastąpiło po wydaniu interpretacji – także zwolnienie z zapłaty podatku. Przepis ten ma na celu wyrównanie sytuacji podatników. Nie może być tak, według MF, że z dwóch firm w identycznej sytuacji jedna w 2017 r. zapłaci podatek a druga nie, bo stosuje agresywną optymalizację podatkową na podstawie interpretacji np. z 2013 r. Przedsiębiorcy muszą mieć równe warunki gry, a Skarb Państwa nie może tracić należnych przychodów podatkowych.

Jeżeli podatnik ma wątpliwości, czy w jego sprawie mogłyby znaleźć zastosowanie przepisy klauzuli, wówczas może wystąpić do Ministra Rozwoju i Finansów z wnioskiem o wydanie opinii zabezpieczającej. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej powinien zawierać o wiele więcej informacji niż wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, a postępowanie o wydanie opinii zabezpieczającej jest bardziej skomplikowane niż postępowanie interpretacyjne. Z tego  też względu, rozpatrzenie wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej zostało uwarunkowane uiszczeniem opłaty w wysokości 20 tys. zł.

Jak podkreśla MF, wszystkie interpretacje podatkowe, które nie dotyczą agresywnej optymalizacji podatkowej pozostają w mocy. Przedsiębiorcy nadal są  chronieni przez takie interpretacje. Nie ma więc powodu, aby firma, która nie podejmuje sztucznych działań w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, miała występować po opinię zabezpieczającą i wydawać na to 20 tys. zł. W takiej sytuacji ochronę zapewni jej zwykła interpretacja, gdzie opłata wynosi 40 zł.

Wyłączenia i opinia zabezpieczająca

Co do wytycznych stosowania klauzuli, które zabezpieczą podatników przed zbyt szerokim i dowolnym jej zastosowaniem, resort finansów wyjaśnia, że zakres stosowania tych przepisów wynika z samej Ordynacji podatkowej. Przewidziane zostały wyłączenia zastosowania klauzuli, w tym wyłączenie ze względu na wysokość uzyskanej korzyści podatkowej (100.000 zł), o której mowa w interpelacji. Klauzula nie będzie również stosowana w zakresie, w którym podatnik uzyskał opinię zabezpieczającą. Co istotne, w celu opiniowania zasadności zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, powołana została niezależna Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Opinia Rady wydawana jest na wniosek ministra w toku postępowania podatkowego lub na wniosek strony w odwołaniu od decyzji wydanej w zastosowaniem klauzuli. Zastosowanie klauzuli nie zależy  od swobodnego uznania urzędnika, lecz jest wynikiem sformalizowanego postępowania, zakończonego decyzją Ministra Rozwoju i Finansów. Ministerstwo Finansów zamierza aktywnie kształtować politykę w zakresie stosowania klauzuli, w tym także poprzez interpretacje ogólne oraz objaśnienia podatkowe.

Do Ministra Rozwoju i Finansów wpłynęło dotychczas 6 wniosków o wydanie opinii zabezpieczającej.

Skala zastosowania klauzuli

Jeżeli chodzi o liczbę podmiotów gospodarczych, wobec których zostaną zastosowane  przepisy o klauzuli, to w ocenie skutków regulacji do ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw wskazano, że nowa regulacja oddziałuje na podmioty prowadzące działalność gospodarczą lub uczestniczące w działalności gospodarcze, tj. posiadające udziały, akcje lub zarządzające podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą. Biorąc pod uwagę wysokość potencjalnej korzyści podatkowej, od której przekroczenia uzależnione jest stosowanie klauzuli, zakłada się, że przepisy te nie znajdą zastosowania w przypadku mniejszych przedsiębiorców. Decyzje wydawane w związku z zastosowaniem klauzuli z istoty będą dotyczyły znaczących kwot. W oparciu o doświadczenia innych państw szacuje się, że liczba takich spraw w Polsce nie będzie wyższa niż średnio kilkadziesiąt spraw rocznie.

Wpływ klauzuli na uszczelnienie systemu podatkowego

Jeżeli chodzi o wpływ klauzuli na uszczelnienie polskiego systemu podatkowego (symulacje dotyczące wpływów do budżetu), MF informuje, iż we wspomnianej wyżej ocenie skutków regulacji oszacowano bezpośrednie skutki finansowe zastosowania klauzuli związane z wydanymi decyzjami na poziomie około 50 mln zł w 2017 roku oraz około 100 mln w 2018 roku i latach następnych. Podkreśla się jednocześnie, że podstawowy skutek budżetowy związany z funkcjonowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania ma wynikać z oddziaływania o charakterze prewencyjnym. Oddziaływanie to już wywiera pozytywne skutki. Prewencyjne eliminowanie korzystania ze schematów unikania opodatkowania powinno docelowo pozwolić na istotny wzrost bazy podatkowej (ogólnej podstawy opodatkowania) w Polsce.