REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Spadek po zmarłym małżonku, a data nabycia udziału w nieruchomości objętej ustawową wspólnością majątkową

Izabela Żurkowska-Mróz
Doradca podatkowy
Spadek po zmarłym małżonku, a data nabycia udziału w nieruchomości objętej ustawową wspólnością majątkową/ Fot. Fotolia
Spadek po zmarłym małżonku, a data nabycia udziału w nieruchomości objętej ustawową wspólnością majątkową/ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Określenie daty nabycia nieruchomości jest istotne, jeśli spadkobiorca chce taką nieruchomość sprzedać przed upływem pięciu lat, liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło otwarcie spadku. Niejednolite orzecznictwo sądów administracyjnych stawia w niejasnej sytuacji tych spadkobierców, którzy nabyli spadek po zmarłym współmałżonku, z którym pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej.

Opodatkowane jest odpłatne zbycie nieruchomości, które nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej, dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie lub wybudowanie (art. 10 ust 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej u.p.d.o.f.), oznacza to, że sprzedaż nieruchomości nabytych wcześniej, o ile nie jest dokonywana w ramach działalności gospodarczej, nie podlega opodatkowaniu. Zważywszy, że nieruchomości do tanich nie należą, a stawka podatku wynosi 19% uzyskanego dochodu, nieprawidłowe określenie daty nabycia nieruchomości może podatnika sporo kosztować.

Autopromocja

Co do zasady spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (art. 925 Kodeksu cywilnego, dalej k.c.), a spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.). Stąd też nasuwa się wniosek, że momentem nabycia własności nieruchomości tytułem dziedziczenia jest data śmierci spadkodawcy.

Co jednak w sytuacji małżonków, którzy nabyli nieruchomość do majątku wspólnego?

Wspólność małżeńska jest szczególnym rodzajem współwłasności, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy (art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej k.r.i.o.) i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). W czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako całości. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej, to znaczy obejmuje cały zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności. W przypadku wspólności małżeńskiej nie można też mówić o udziałach we własności. Dopóki trwa związek małżeński, nie można powiedzieć, że każdy z małżonków ma po połowie majątku.

Co do zasady, wspólność majątkowa trwa tak długo jak małżeństwo. Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 k.r.i.o.), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 k.r.i.o.) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 k.r.i.o.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak uniknąć podatku od dochodu ze sprzedaży nieruchomości

Niestety orzecznictwo sądów administracyjnych, w kwestii daty nabycia nieruchomości po zmarłym małżonku, nie jest jednolite. Do niedawna przeważał pogląd, że niepodzielność majątku wspólnego w czasie trwania małżeństwa, pomimo śmierci jednego z małżonków, wymaga przyjęcia, że udział drugiego małżonka w nieruchomości - w niewydzielonej części - przysługiwał mu nieprzerwanie od momentu pierwotnego nabycia. W konsekwencji, nie można przyjąć, że w wyniku śmierci jednego z małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, drugi małżonek, dziedzicząc po pierwszym małżonku, nabywał po raz drugi udział w tej samej nieruchomości, i dalej, że pięcioletni termin biegnie odrębnie od daty nabycia części nieruchomości w drodze spadku, skoro podatnik posiadał prawa właściciela co do całej nieruchomości przez cały okres trwania związku małżeńskiego od momentu nabycia nieruchomości do majątku wspólnego i był nieprzerwanie jednym z właścicieli całej nieruchomości, a nie tylko jakiejś określonej jej części.

W wyroku z 27 stycznia 2016 r., sygn. II FSK 2319/13 Naczelny Sąd Administracyjny podtrzymał stanowisko zawarte w wyroku z dnia 12 kwietnia 2013 r. o sygn. III SA/Wa 2999/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 8  ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych został stworzony po to, by osoba, która jest właścicielem nieruchomości czy też udziału w nieruchomości nieprzerwanie przez 5 lat – nie musiała płacić podatku dochodowego. Skoro już raz nabyła 100% udziałów w nieruchomości, należy zastosować zasadę in dubio pro tributario – tj. w razie wątpliwości na korzyść podatnika. Za takim stanowiskiem przemawia również okoliczność, że gdyby tuż przed śmiercią małżonka doszło do sprzedaży części udziału w nieruchomości małżonkowie, z uwagi na upływ 5-letniego terminu, nie zapłaciliby podatku dochodowego od osób fizycznych.

O ile jednak, w wyroku WSA, uzasadnienie nie budzi wątpliwości, o tyle sentencję wyroku NSA poprzedziła teza: „Nabyciem w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 (…) nie jest przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z małżonków, w wyniku którego wartość otrzymanej przez daną osobę rzeczy mieści się w udziale, jaki byłemu małżonkowi przysługuje w majątku dorobkowym małżeńskim dłużej niż 5 lat; za takie nabycie należy natomiast uznać wartość otrzymanych przez byłego małżonka nieruchomości lub praw, która przekracza jego udział w majątku wspólnym, zaś za datę nabycia tego udziału powinno się przyjąć m.in. moment nabycia spadku po małżonku, od którego nie upłynął jeszcze okres pięcioletni.”

Polecamy: Sprzedaż nieruchomości firmowej - rozliczenie podatkowe i ewidencja


Wyrok NSA z dnia 19 maja 2016 r., sygn. II FSK 1065/14 jest odmienny od dotychczasowej linii orzecznictwa. Sąd wskazał, że „nie podzielił poglądu co do rozumienia w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. nabycia przez byłego małżonka, który został przedstawiony w wyroku NSA z dnia 8 grudnia 2011 r., II FSK 1101/10. (…) W badanej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny swoim rozstrzygnięciem nawiązuje natomiast do linii orzeczniczej, w której wydane wyroki dotyczyły wykładni pojęcia "nabycie", o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., głównie z punktu widzenia byłych małżonków w sprawach dotyczących nabycia rzeczy w wyniku podziału majątku dorobkowego po ustaniu (jak w rozpatrywanej sprawie) wspólności majątkowej małżeńskiej.”

Zniesienie współwłasności w wyniku podziału majątku dorobkowego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nie stanowi nabycia, jeżeli mieści się w ramach udziału jaki przypadał byłym współwłaścicielom w nieruchomości wspólnej i odbył się bez spłat i dopłat. Za datę nabycia takiej nieruchomości, w przypadku jej sprzedaży, należy przyjąć datę jej pierwotnego nabycia. Gdy w wyniku zniesienia współwłasności czyjś udział ulegnie powiększeniu, mamy do czynienia z nabyciem, gdyż zwiększy się stan majątku osobistego tej osoby. Analogicznie to, że udział innego współwłaściciela ulegnie pomniejszeniu, traktowane być musi jako zbycie. Tak więc, co do zasady, zniesienie współwłasności jest formą nowego nabycia tylko wówczas, gdy w wyniku tego zniesienia podatnik otrzymuje nieruchomość, której wartość po dokonanym podziale przekracza wartość udziału jaki pierwotnie podatnikowi przysługiwał.

Sprzedaż odziedziczonej po małżonku nieruchomości a kwestie podatkowe

Mimo niekorzystnego dla podatników wyroku NSA z 19 maja bieżącego roku, są taż wyroki, gdzie sądy orzekają odmiennie, np. w wyroku WSA w Gdańsku, z 15 czerwca 2016 r., sygn. I SA/Gd 421/16 czytamy: „wadliwy jest pogląd, zgodnie z którym, w wyniku śmierci jednego małżonków znajdującego się w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, drugi małżonek nabywa w drodze spadku po pierwszym małżonku po raz drugi udział w tej samej nieruchomości, ponieważ z uwagi na istotę wspólności majątkowej małżeńskiej, nie jest możliwe wyodrębnienie przypadającego każdemu z małżonków udziału w nieruchomości już podczas pierwotnego, wspólnego jej nabycia”.

W trudnej sytuacji znaleźli się wdowcy, którzy chcą lub muszą zbyć nieruchomości i w obliczu niejednolitego orzecznictwa podjąć decyzję, czy opodatkować dochód uzyskany ze zbycia ½ udziału w nieruchomości i spać spokojnie, czy zaryzykować konflikt z organami skarbowymi. Jeżeli zbycie nieruchomości nastąpi w 2016 roku, zobowiązanie podatkowe przedawni się po 31 grudnia 2022 roku.

Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Podatek PIT - część 2
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Zeznanie PIT-37 za 2022 r. można złożyć w terminie do:
    30 kwietnia 2023 r. (niedziela)
    2 maja 2023 r. (wtorek)
    4 maja 2023 r. (czwartek)
    29 kwietnia 2023 r. (sobota)
    Następne
    Księgowość
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Czy 13 i 14 emerytura wlicza się do dochodu osoby niepełnosprawnej?

    Czy 13 i 14 emerytura wlicza się do dochodu osoby niepełnosprawnej, ustalanego na potrzeby skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej?

    Będzie nowelizacja Ordynacji podatkowej. Ministerstwo pracuje nad projektem. Podatnicy zyskają.

    Oprocentowanie nadpłaty, powstałej w wyniku orzeczenia TSUE będzie przysługiwać za cały okres, aż do jej zwrotu. Podobnie będzie z nadpłatami powstałymi wskutek wyroków TK.

    Stawki VAT 2024 - zmiany w stawkach obniżonych od 1 kwietnia

    Stawki VAT od 1 kwietnia 2024 roku ulegną zmianie. Pojawi się nowa lista towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku do wysokości 8 proc. Stawka obniżona obejmie m.in. usługi kosmetyczne, manicure i pedicure.

    Fundacja rodzinna - podatkowe konsekwencje zbycia udziałów

    Otaczające nas środowisko prawno-ekonomiczne dynamiczne oddziałuje na wszystkich, dlatego wśród pojawiających się pytań coraz częstszymi są te odnoszące się do fundacji rodzinnej, która zapewnia kuszące preferencje podatkowe.

    Składka zdrowotna 2024. Min. Leszczyna: będą zmiany ale powrót do zasad sprzed Polskiego Ładu zbyt kosztowny

    Jeszcze w bieżącym tygodniu minister zdrowia razem z ministrem finansów przedstawią premierowi Tuskowi propozycje zmian w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców. Taką informację przekazała 18 marca 2024 r. minister zdrowia Izabela Leszczyna.

    Zmiany w akcyzie od 2025 roku - opodatkowanie saszetek nikotynowych

    Ministerstwo Finansów chce zmienić od 2025 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym w zakresie saszetek nikotynowych. W komunikacie z 18 marca 2024 r. MF przedstawiło propozycje zmian. Resort zaprasza zainteresowanych tymi zmianami na spotkanie w celu uzgodnienia treści tej nowelizacji.

    "Nie stać nas na cztery dni pracy". Jednak skrócenie czasu pracy może ograniczyć zwolnienia

    "Skrócenie czasu pracy, np. do czterech dni w tygodniu nie zostanie zrównoważone przez wzrost zatrudnienia. Produkcja krajowa zmniejszy się, a wraz z nią zmniejszą się dochody ludności" – mówi Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.

    Wymiana walut w firmie. Jak to robić z korzyścią dla biznesu?

    Wymiana walut? Pierwsze skojarzenia to zagraniczne wakacje czy kredyt we frankach. Patrząc jednak na oficjalne statystyki wymiany handlowej to firmy operują dziś w wielu walutach. Tym bardziej, że coraz więcej firm prowadzi ekspansję zagraniczną, wychodząc na nowe rynki.

    Zmiany w rachunkowości od 2025 roku. Oprócz JPK KR (księgi rachunkowe) będzie JPK ST (środki trwałe)

    Od 1 stycznia 2025 roku podatnicy objęci podatkiem CIT (osoby prawne) będą mieli obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej i wysyłania ich w tej formie do urzędu skarbowego (tzw. JPK CIT). Aktualnie Ministerstwo Finansów konsultuje struktury logiczne pliku JPK_KR_PD oraz pliku  JPK_ST, a także przygotowuje zmianę projektu rozporządzenia wykonawczego w sprawie dodatkowych danych dołączanych do przekazywanych ksiąg.

    Inflacja 2024. Skokowy wzrost w kwietniu poza górną granicę celu inflacyjnego. Prognoza eksperta

    W marcu 2024 r. inflacja będzie najniższa w całym roku. A już w kwietniu nastąpi skokowy wzrost inflacji, która znajdzie się poza górną granicą celu. Taką prognozę przedstawił ekspert Konfederacji Lewiatan, Mariusz Zielonka. 

    REKLAMA