Dochody z pracy w Norwegii i z rynku Forex – gdzie trzeba płacić PIT

Wątpliwości podatkowe Polaka w Norwegii

Pewien nasz rodak (obywatel RP) od 2007 r. pracował i mieszkał w Polsce oraz był tam rozliczany. Z czasem został zarejestrowany w Polsce jako bezrobotny. Potem wyjechał do Norwegii do pracy, gdzie przez następne lata wracał na kilkumiesięczne okresy pracy, a teraz na stałe mieszka w Norwegii. W Polsce był rozliczany ze wszystkich dochodów. Przez kilka lat był też rozliczany za granicą. Przed rokiem 2011 miejsce zamieszkania tej osoby zmieniło się z Polski na Norwegię.

Ów Polak obecnie na stałe mieszkający i pracujący w Królestwie Norwegii zarobione pieniądze przesyłał na własne konto w biurze maklerskim w Polsce i za pośrednictwem tego rachunku inwestował w 2011 roku na rynku walutowym Forex.

Osoba ta nie posiada jeszcze certyfikatu rezydencji, ale stara się o jego wystawienie.

Mając wątpliwości co do rozliczeń podatkowych podatnik ten zadał polskiemu fiskusowi pytania (wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej) dotyczące kwestii opodatkowania ww. dochodów.

Podatek tylko w Norwegii

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w 2011 roku osoba ta posiadała miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (rezydencję podatkową) na terytorium Norwegii.  Natomiast w Polsce podlegała ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. podlegała opodatkowaniu jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Stąd, posiadając w 2011 r. dla celów podatkowych miejsce zamieszkania w Norwegii i osiągając tam dochody z wykonywanej pracy, Polak ten nie ma obowiązku rozliczania się z tych dochodów w Polsce i składania zeznania podatkowego – dochody te nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Ponadto, w opinii ww. organu podatkowego, w przypadku osoby, która podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce i inwestuje na rynku Forex, nie znajdują zastosowania polskie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż źródło zysków (strat) z tytułu transakcji forexowych nie jest uzyskiwane na terytorium Polski.

Kwestia rezydencji podatkowej

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). W świetle art. 3 ust. 1a. ustawy o PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych).

Przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji/klubów, uprawianie hobby itp. Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.

2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Wystarczy spełnić jedną z tych dwóch podanych wyżej przesłanek, by zostać uznaną za osobę posiadającą miejsce zamieszkania w Polsce.

Metody unikania podwójnego opodatkowania

Dochody z pracy w Wielkiej Brytanii – gdzie płacić PIT

Jeżeli osoba nie ma na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdzie Konwencja z dnia 9 września 2009 r. między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz Protokół do tej Konwencji (Dz. U. z 2010 r. Nr 134, poz. 899).

W rozumieniu niniejszej Konwencji, określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie" oznacza każdą osobę, która według ustawodawstwa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze.

Jednakże określenie to nie obejmuje żadnej osoby, która podlega opodatkowaniu w tym Państwie tylko ze względu na dochód jaki osiąga ona ze źródeł położonych w tym Państwie. 

Dwa miejsca zamieszkania

Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2 Konwencji, jeżeli, osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas jej status określa się zgodnie z następującymi zasadami:

a) uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste oraz gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);

b) jeżeli nie jest możliwe ustalenie, w którym Państwie osoba posiada ośrodek interesów życiowych albo nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym stale przebywa;

c) jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, którego jest obywatelem;

d) jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Państw lub nie jest obywatelem żadnego z tych Państw, właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną sprawę w drodze wzajemnego porozumienia. 

Unikanie podwójnego opodatkowania

Mając na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał, iż w 2011 roku Wnioskodawca posiadał miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium Norwegii, natomiast w Polsce podlegał ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. podlegał opodatkowaniu jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W związku z powyższym, posiadając w 2011 r. dla celów podatkowych miejsce zamieszkania w Norwegii i osiągając tam dochody z wykonywanej pracy, Wnioskodawca nie ma obowiązku rozliczania się z tych dochodów w Polsce i składania zeznania podatkowego – dochody te nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Zgodnie z Konwencją między Rzeczpospolitą Polską, a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zyski osiągane przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie z tytułu przeniesienia własności majątku nieruchomego, o którym mowa w artykule 6 niniejszej Konwencji i położonego w drugim Umawiającym się Państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

W myśl ustępu 2 tego artykułu zyski z tytułu przeniesienia własności majątku ruchomego stanowiącego część majątku zakładu, który przedsiębiorstwo jednego Umawiającego się Państwa posiada w drugim Umawiającym się Państwie, włącznie z tymi zyskami, które pochodzą z tytułu przeniesienia własności takiego zakładu (odrębnie albo z całym przedsiębiorstwem) mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

Natomiast zyski uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie z tytułu przeniesienia własności udziałów (akcji), których wartość w więcej niż 50% pochodzi bezpośrednio lub pośrednio z majątku nieruchomego położonego w drugim Umawiającym się Państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie (art. 13 ust. 4).

Forex

Transakcje dokonywane na rynku Forex z tytułu przeniesienia własności posiadanych pochodnych instrumentów finansowych, podlegają opodatkowaniu w państwie zamieszkania, tj. w Norwegii.

Rynek Forex jest rynkiem zdecentralizowanym, o charakterze globalnym. Nie jest to polska giełda.

Zatem w przypadku Wnioskodawcy, który podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, nie znajdują zastosowania polskie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż źródło zysków (strat) z tytułu transakcji forexowych nie jest uzyskiwane na terytorium Polski.

Certyfikat rezydencji

Certyfikat rezydencji  to zaświadczenie o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.

Jest zatem zaświadczeniem wydawanym przez organ administracji podatkowej, z treści którego musi jednoznacznie wynikać miejsce zamieszkania podatnika oraz musi być oznaczony organ podatkowy, przez który certyfikat został wydany. Certyfikat rezydencji musi pochodzić wyłącznie od właściwego organu administracji podatkowej.

Certyfikat ma dla celów podatkowych potwierdzić miejsce zamieszkania lub siedzibę podatnika, jest więc formą dokumentowania stanu faktycznego. Dokument ten ma potwierdzać, w którym państwie podatnik, nieposiadający miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a uzyskujący dochody ze źródeł położonych na terytorium Polski, posiada rezydencję podatkową, tj. w którym państwie podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (jest opodatkowany z każdego źródła dochodu wskazanego przez to państwo, niezależnie od miejsca położenia źródła tego dochodu). 

Źródło: Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z  9 marca 2012 roku (nr IPPB4/415-861/11-6/MP).