Franszyza redukcyjna a PIT

Czym jest franszyza redukcyjna?

Franszyza redukcyjna, to kwota, o którą ubezpieczyciel, zgodnie z zawartą umową ubezpieczenia pomniejsza odszkodowanie. To ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeniowego (kwotowe albo procentowe) za powstałą szkodę. Kwota franszyzy redukcyjnej jest wypłacana poszkodowanemu przez ubezpieczonego sprawcę szkody, bezpośrednio z jego środków. Do tej wypłaty nie dochodzi w ramach zawartej przez ubezpieczonego umowy ubezpieczenia, a na podstawie odrębnej umowy między sprawcą szkody a ubezpieczycielem (zakładem ubezpieczeń).

Odszkodowania i zadośćuczynienia są zwolnione z PIT - ale nie wszystkie

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), zwolnione z tego podatku są:
- otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz
- otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zatem nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne są zwolnione z PIT, a jedynie te, które zostały wymienione w ww. przepisie.

Kwoty uzyskane z ubezpieczeń majątkowych i osobowych

Warto też wskazać, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, zwolnione z tego podatku są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 (skala podatkowa) lub art. 30c ustawy o PIT (podatek liniowy 19%),
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a ustawy o PIT (chodzi tu o dochód z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia).

Franszyza redukcyjna - opodatkowanie PIT

Organy podatkowe uważają , że ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT korzystają środki wypłacone przez towarzystwo ubezpieczeniowe z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia. Natomiast franszyza redukcyjna jest wypłacana wypłacana poszkodowanemu przez ubezpieczonego sprawcę szkody, bezpośrednio z jego środków i do jej wypłaty nie dochodzi w ramach zawartej umowy ubezpieczenia (zob. np. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 czerwca 2021 r., sygn. 0113- KDIPT2-3.4011.316.2021.1.SJ).

W rozpatrywanej przez Dyrektora KIS sprawie samochód Wnioskodawcy doznał w 2020 roku uszkodzeń wskutek robót drogowych, prowadzonych przez firmę X Spółka Akcyjna. Firma uznała swoją odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę i delegowała swojego ubezpieczyciela (zakład ubezpieczeń Y) do likwidacji szkody. Zakład ubezpieczeń przyjął zgłoszenie szkody. W toku postępowania likwidacyjnego, zakład ubezpieczeń ustalił wartość odszkodowania na kwotę 4 226 zł. Jednak od kwoty wyliczonego odszkodowania potrącił franszyzę redukcyjną w kwocie 3 000 zł, uzasadniając to umową zawartą z X. O zwrot potrąconej kwoty franszyzy redukcyjnej polecono zwrócić się do firmy X, która zgodziła na wypłatę odszkodowania w kwocie 3 000 zł. Kwota ta została przelana na konto Wnioskodawcy w 2020 roku. W lutym 2021 r. Wnioskodawca otrzymał od X PIT-11 deklarujący wypłacone odszkodowanie jako dochód uzyskany przez Niego w roku 2020.

Organ podatkowy stwierdził, że źródłem wypłaty Wnioskodawcy tzw. franszyzy redukcyjnej nie jest przepis rangi ustawowej, ale umowa zawarta między Spółką X a ubezpieczycielem. Wskazana kwota wypłacona jest ze środków Spółki na wniosek osoby poszkodowanej – Wnioskodawcy.

Dlatego też, zdaniem Dyrektora KIS, przedmiotową franszyzę redukcyjną (w kwocie 3 000 zł) należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, tj. do przychodów z innych źródeł. Przychód ten nie podlega zwolnieniu z opodatkowania ani na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3, ani pkt 4 ustawy o PIT, gdyż nie spełnia przesłanek, o których mowa w tych przepisach, warunkujących zastosowanie zwolnienia.

Dlatego Wnioskodawca ma obowiązek wykazać w zeznaniu podatkowym PIT składanym za rok, w którym nastąpiła jej wypłata (czyli za 2020 rok) i opodatkować łącznie z innymi przychodami/dochodami uzyskanymi w tym samym roku podatkowym. Dyrektor KIS uznał też, że spółka X słusznie wystawiła PIT-11 Wnioskodawcy, bowiem franszyza redukcyjna wypłacona została bezpośrednio ze środków Spółki a do jej wypłaty nie doszło w ramach zawartej umowy ubezpieczenia.

Paweł Huczko