Wydatki na przewodnika osób niepełnosprawnych – odliczenie PIT

Ulga rehabiltacyjna

Zasady odliczania w ramach ulgi rehabilitacyjnej zostały uregulowane w art. 26 ust. 1 pkt 6, art. 26 ust. 7-7g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT)

Ulga rehabilitacyjna polega na możliwości odliczenia (od dochodu przed opodatkowaniem) wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Polecamy: Komplet podatki 2019

Odliczenie wydatków na przewodnika osoby niepełnosprawnej

Jednym z katalogu (znajdującego się w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT) wydatków uprawniających do odliczenia są wydatki poniesione na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa.

Za jeden rok można odliczyć te wydatki w kwocie nie większej niż 2280 zł. Odliczenia może dokonać (w swoim rocznym zeznaniu podatkowym PIT) przede wszystkim osoba niepełnosprawna, która poniosła te wydatki.

Odliczyć może także podatnik PIT, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne (jeżeli poniósł przedmiotowe wydatki).

Chodzi tu o podatników, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: - współmałżonek,

- dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie,  pasierbowie,

- rodzice, rodzice współmałżonka,

- rodzeństwo,

- ojczym i macocha,

- zięciowie i synowe

- jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. W 2018 roku kwota tego granicznego dochodu wynosi 12.357,6 zł (1 2x 1029,80 zł). Do ww. dochodów osób niepełnosprawnych pozostających na utrzymaniu podatnika, nie zalicza się alimentów na rzecz samotnie wychowywanych dzieci oraz zasiłku pielęgnacyjnego.

Warto wspomnieć, że oddzielny roczny limit odliczenia (także 2280 zł) został przewidziany przez ustawę o PIT z tytułu utrzymania psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej,

Dokumentowanie wydatków

Minister Finansów wyjaśnia (potwierdza to także orzecznictwo sądów administracyjnych), że co do wydatków poniesionych na opłacenie przewodników nie jest wymagane posiadanie dokumentu stwierdzającego ich wysokość.

Tm niemniej na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika. O takim obowiązku stanowi wyraźnie art. 26 ust. 7c pkt 1 ustawy o PIT.

Omawiane odliczenie nie ma bowiem charakteru ryczałtowego a jest uzależnione od faktycznego poniesienia przedmiotowych wydatków.

Urzędy skarbowe są uprawnione do badania prawidłowości korzystania przez podatników z ulg i odliczeń, a w tym przypadku do sprawdzenia, czy odliczone wydatki zostały faktycznie poniesione.

Potwierdza to liczne orzecznictwo sądów administracyjnych (np. wyroki z: 17 grudnia 2004 r. sygn. akt I SA/Łd 997/03 oraz I SA/Łd 1065/03, 16 marca 2006 r. sygn. akt I SA/Ol 65/06, 17 grudnia 2008 r. sygn. akt I SA/Bk 246/08, 12 lutego 2009 r. sygn. akt I SA/Gl 901/08, 17 lutego 2009 r. sygn. Akt III SA/Wa 1912/08, 15 grudnia 2009 r. sygn. akt I SA/Gl 528/09 oraz z 2 marca 2010 r. sygn. akt I SA/Wr 10/10).

Jako przykład tego orzecznictwa można wskazać wyrok z 2 marca 2010 r. sygn. akt I SA/Wr 10/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, który stwierdził m.in., że omawiana ulga „nie przysługuje z tytułu inwalidztwa określonego stopnia, ale z tytułu korzystania z usług przewodników – co oznacza, że ten fakt musi rzeczywiście mieć miejsce, a ponadto polega ona na odliczeniu od dochodu wydatków - co z kolei oznacza, że podatnik może odliczyć tylko te wydatki, które faktycznie poniósł, przy czym możliwość ich zrekompensowania w postaci ulgi została ograniczona do wskazanej w art. 26 ust. 7a pkt 7 kwoty 2.280 zł”.

A Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 6 lipca 2009 r. sygn. akt I SA/Gl 55/09 zauważył, że co do zasady podatnik nie ma obowiązku udokumentowania wysokości wydatków limitowanych (np. na opłacenie przewodników), jednak organ ma prawo wezwać do złożenia wyjaśnień lub dokonania określonych czynności, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. „Tym samym podatnik powinien liczyć się z potrzebą wykazania uprawnienia do skorzystania z ulgi i w sposób wiarygodny uprawdopodobnić fakt poniesienia spornych wydatków. (...) Za takim rozumieniem przepisu art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przemawia zarówno wykładnia literalna (w przepisie jest mowa o "poniesieniu wydatków") jak i celowościowa. Celem, który przyświecał ustawodawcy, przy wprowadzeniu możliwości dokonywania odliczeń wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne, według ogólnej zasady, było ułatwienie osobom niepełnosprawnym prowadzenia normalnego życia. Odliczenia mają spełniać rolę bodźca, zachęcającego i ułatwiającego niepełnosprawnym rehabilitację i normalne życie. Wydatki takie muszą więc być poniesione faktycznie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 października 2006 roku, sygn. akt II FSK 1373/05)”.

W tym wyroku tym WSA zauważył ponadto, że przepisy Konstytucji RP nakładają na wszystkie organy państwa obowiązek działania zgodnie z prawem, w tym obowiązek wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy.

Dlatego też organ podatkowy ma nie tylko prawo, ale wręcz ustawowy obowiązek, prowadzenia postępowania wyjaśniającego mającego na celu wnikliwe zbadanie okoliczności ponoszenia przez podatnika odliczonych wydatków oraz konsekwencji podatkowych wynikających z przekazania przewodnikowi wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji.

Minister Finansów przypomina (zob. odpowiedź z 5 listopada 2018 r. Pawła Cybulskiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Finansów /w imieniu Ministra Finansów/ na interpelację poselską), że wynagrodzenia wypłacane osobom pełniącym funkcję przewodnika osób niepełnosprawnych jest dla tych przewodników przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenia te przewodnik powinien wykazać w zeznaniu podatkowym i od łącznej kwoty dochodów obliczyć podatek według skali podatkowej.

Z tego też powodu warto wcześniej zadbać o jakąś dokumentację poniesionych wydatków (np. pokwitowania przewodnika, umowa z przewodnikiem), bo w przypadku braku dokumentów urząd skarbowy sprawdzając, czy odliczone wydatki zostały faktycznie poniesione, będzie musiał oprzeć się np. na wyjaśnieniach przewodnika. Jeżeli przewodnik zapomni opodatkować przyjęte z tego tytułu wynagrodzenie, może też „zapomnieć”, że w ogóle je otrzymał. W takim przypadku i np. w razie braku innych świadków ponoszenia tych wydatków, niepełnosprawny (lub osoba utrzymująca niepełnosprawnego) może mieć zakwestionowane odliczenie z tego tytułu.