Postępowanie egzekucyjne w administracji - zmiany w 2021 roku

Jakie zmiany postępowania egzekucyjnego w administracji wejdą w życie w 2021 roku?

Egzekucja VAT rozliczanego w procedurach szczególnych

Autopromocja

W zakresie umożliwienia przymusowego dochodzenia podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych projektowana ustawa przewiduje m. in.:
− dodanie do katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji administracyjnej również deklaracji złożonej w państwie członkowskim innym niż Polska oraz wyłączenie warunku wszczęcia egzekucji administracyjnej w zakresie zamieszczania w tej deklaracji pouczenia, że stanowi ona podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego,
− wyłączenie obowiązku doręczania zobowiązanemu upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdy zobowiązany ma miejsce zamieszkania lub siedziby na terenie innego państwa niż Polska,
− uzupełnienie elementów tytułu wykonawczego o dane identyfikujące zobowiązanego w państwie członkowskim,
− uregulowanie przeliczania podatku VAT w obcej walucie na walutę polską.

Definicja wynagrodzenia

Zmianie ma ulec definicji wynagrodzenia. Wynagrodzenie, w rozumieniu ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (zwana dalej: ustawą), będzie obejmowało wynagrodzenie za pracę oraz inne wierzytelności zobowiązanego, w tym świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, a także objęcie ochroną w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy powtarzających się wierzytelności stanowiących jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną.

Autopromocja

Szkolenie: CIT estoński
warsztat dla księgowych

Sprawdź

Przedawnienie kosztów upomnienia

Zmiana przedawniania kosztów upomnienia będzie polegała na przyjęciu, że koszty upomnienia będą przedawniały się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia będą się przedawniały wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najwcześniejszym terminie, zaś zmiana dotycząca podejmowania czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych będzie polegała na rezygnacji z ujmowania zmiennej wartości kwoty odsetek, od której uzależnia się podjęcie tych czynności.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Aby uprościć procedurę wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego przewiduje się rezygnację z nadawania przez organ egzekucyjny klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej i przyjęciu zarządzenia zabezpieczenia do wykonania w zakresie obowiązków o charakterze pieniężnym (zmiana również ustawy o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych), a także umożliwienie automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w KRS.
Przewiduje się również rozszerzenie zakresu informacji przekazywanych przez wierzyciela organowi egzekucyjnemu w zakresie niezbędnym do skutecznego prowadzenia egzekucji administracyjnej.
Niezbędne jest także doprecyzowanie momentu wszczęcia egzekucji administracyjnej w przypadku, gdy pierwszą czynnością egzekucyjną jest zajęcie dokonane poprzez sporządzenie protokołu zajęcia lub odbioru dokumentu czy też doręczenie zawiadomienia o zajęciu innemu podmiotowi niż dłużnik zajętej wierzytelności.
W zakresie dalszego i kolejnego tytułu wykonawczego przewiduje się rezygnację z podpisywania i podawania danych osoby działającej z upoważnienia wierzyciela, która podpisała pierwotny tytuł wykonawczy, analogicznie w zakresie kolejnego zarządzenia zabezpieczenia.

Egzekucja z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

W celu usprawnienia egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, nowe przepisy mają przewidywać możliwość uzyskiwania przez wierzyciela lub organ egzekucyjny danych małżonka zobowiązanego w zakresie odpowiedzialności majątkiem wspólnym, informacji o ustroju małżeńskim oraz składnikach majątku wspólnego, a także podawania danych małżonka w dokumentach stanowiących podstawę do dokonania zajęcia tego majątku. Analogiczne rozwiązania proponuje się w przepisach regulujących egzekucję z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową.

Zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego przez co najmniej dwa organy egzekucyjne

Nowelizacja ma wprowadzić zasadę, że w przypadku zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego przez co najmniej dwa organy egzekucyjne, nie będzie obowiązku zawiadamiania komornika sądowego o sposobie rozliczenia środków pieniężnych w przypadku, gdy nie przekazał organowi egzekucyjnemu adnotacji umożliwiającej prowadzenie łącznej egzekucji. Uregulowany ma też zostać przypadek, gdy zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego zostanie dokonane przez co najmniej dwa organy egzekucyjne również w postępowaniu zabezpieczającym. Będzie to wymagało również zmiany Kodeksu postępowania cywilnego.

Zróżnicowanie stawki opłaty egzekucyjnej w zależności od wyegzekwowania lub uzyskania wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej

Nowelizacja ma wprowadzić zróżnicowanie stawki opłaty egzekucyjnej w zależności od wyegzekwowania lub uzyskania wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej. Ma to na celu motywowanie zobowiązanych do korzystania z obrotu bezgotówkowego w egzekucji administracyjnej.
W nowym stanie prawnym (obowiązującym najprawdopodobniej od 20 lutego 2021 r.) stawka tej opłaty wynosić będzie 10% i 5% wyegzekwowanych lub uzyskanych środków pieniężnych. W przypadku gotówki proponuje się stawkę tej opłaty odpowiednio: 11% i 6 %. Ponadto w celu usunięcia wątpliwości interpretacyjnych doprecyzowano  przepisy regulujące górną wysokość opłaty egzekucyjnej: 40.000 zł oraz 20 000 zł (w zależności od sposobu uzyskania kwot), odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego.   

Egzekucja z rachunku bankowego

W trakcie egzekucji z rachunku bankowego zlikwidowany będzie obowiązek przetrzymywania przez bank środków pieniężnych zajętych przez organ egzekucyjny (zmiana również ustawy – Kodeks postępowania cywilnego). Proponuje się także doprecyzowanie przepisów o realizacji zajęcia rachunku bankowego i rachunku VAT w zakresie przekazywania do organu egzekucyjnego środków pieniężnych dwoma odrębnymi przelewami bankowymi, co umożliwi rozliczenie tych środków zgodnie z przepisami podatkowymi.

Pozostałe projektowane zmiany

• Ujednolicenie zasady obciążania wierzyciela niewyegzekwowanymi od zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi również w przypadku egzekucji do rzeczy lub prawa majątkowego przejętej po zbiegu egzekucji.
• Doprecyzowanie egzekucji z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy będzie polegało na możliwości wezwania spółki, by należne zobowiązanemu kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu, w przypadku gdy zajęcie tego prawa nastąpi poprzez przesłanie zawiadomienia o zajęciu do podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy.
• Przepisy ustawy regulujące egzekucję z ruchomości zostaną dostosowane do przepisów regulujących ochronę danych osobowych (rezygnacja ze wskazywania adresu zobowiązanego w obwieszczeniu o licytacji ruchomości oraz w protokole postępowania przetargowego), a także do prawa celnego (ruchomości o nieunijnym statusie celnym nie będą podlegały zajęciu do czasu dopuszczenia do obrotu tej ruchomości).
• Usprawnienie egzekucji z nieruchomości będzie polegało na m. in.: zmianie sposobu publikowania obwieszczenia o licytacji nieruchomości, zmianie opisu i oszacowania nieruchomości. Dodatkowo katalog osób wyłączonych z licytacji nieruchomości dostosowano do przepisów o egzekucji z ruchomości; doprecyzowano również pojęcie pracownika obsługującego organ egzekucyjny na potrzeby tego wyłączenia.
• W przypadku niedotrzymania terminu płatności trzech rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa, przewiduje się wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty (rezygnacja z trzech kolejnych rat). Analogiczne rozwiązanie przyjęto w przypadku rozłożenia na raty zapłaty kosztów egzekucyjnych. Ponadto przeniesiono regulacje w zakresie wygaśnięcia decyzji udzielającej ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych (art. 259) z działu IV Ordynacji podatkowej do działu III (projektowany art. 67f), co ma umożliwić zastosowanie tych przepisów również do należności pieniężnych, o których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej, podlegających również egzekucji administracyjnej.
• Usprawnienie współpracy organu egzekucyjnego z instytucją łącznikową w zakresie dochodzenia należności państw członkowskich lub państw trzecich ma polegać na dookreśleniu w drodze rozporządzenia sposobu i trybu współpracy między tymi uczestnikami postępowania egzekucyjnego.
• Umożliwienie automatycznego uzyskiwania danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych przez podmioty uprawnione oraz rezygnacja z pisemnej formy upoważnienia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej do uzyskania jej danych.
• Doprecyzowanie regulacji w zakresie umorzenia postępowania egzekucyjnego będzie polegało na ujednoliceniu podstaw umorzenia postępowania egzekucyjnego zarówno, gdy organ egzekucyjny działa na wniosek wierzyciela, jak i gdy jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym.

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Skąd potrzeba nowelizacji przepisów?

Zdaniem rządu nowelizacja ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1427, z późn. zm.), wynika z potrzeby uregulowania przymusowego dochodzenia należności z tytułu podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych od podatnika, którego miejscem zamieszkania lub siedziby jest inne państwo niż Polska i deklaracja została złożona w państwie członkowskim innym niż Polska.
Ponadto rozwiązania zawarte w projekcie nowelizacji mają służyć usprawnieniu działań wierzyciela i organu egzekucyjnego w zakresie niezbędnym do wszczęcia i prowadzenia administracyjnego postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego, tj.:
1) objęciu jednym zajęciem wszystkich otrzymywanych przez zobowiązanego świadczeń od pracodawcy oraz ochronie powtarzających się wierzytelności stanowiących jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną;
2) uproszczeniu zasady przedawnienia kosztów upomnienia i odstąpienia przez wierzyciela od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w stopniu mającym wpływ na systemy informatyczne wierzycieli;
3) usprawnieniu współpracy organu egzekucyjnego z instytucją łącznikową w zakresie dochodzenia należności państw członkowskich lub państw trzecich;
4) usprawnieniu korzystania z Rejestru Należności Publicznoprawnych;
5) uproszczeniu etapu wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego oraz wystawiania dalszego i kolejnego tytułu wykonawczego;
6) usprawnieniu egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka w przypadku, gdy zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325, z późn. zm.) odpowiedzialność zobowiązanego za zobowiązanie podatkowe obejmuje majątek wspólny, a także z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową, jeżeli własność tego majątku przeszła na inny podmiot;
7) doprecyzowaniu regulacji w zakresie umorzenia postępowania egzekucyjnego;
8) usprawnianiu pracy organów egzekucyjnych w przypadku, gdy zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego dokonał więcej niż jeden organ egzekucyjny;
9) wprowadzeniu rozwiązań motywujących zobowiązanego do płatności bezgotówkowych w egzekucji administracyjnej w przypadku egzekucji z pieniędzy oraz wpłat do wierzyciela lub organu egzekucyjnego;
10) doprecyzowaniu zasady ponoszenia kosztów egzekucyjnych przez wierzyciela w przypadku ich niewyegzekwowania od zobowiązanego;
11) usprawnieniu realizacji przez bank, jako dłużnika zajętej wierzytelności, zajęcia rachunku bankowego, a także usprawnieniu rozliczania środków pieniężnych uzyskanych z rachunku VAT;
12) doprecyzowaniu przepisów o egzekucji z prawa majątkowego zarejestrowanego w rejestrze akcjonariuszy;
13) dostosowania przepisów ustawy regulujących egzekucję z ruchomości do przepisów o ochronie danych osobowych oraz prawa celnego;
14) usprawnieniu egzekucji z nieruchomości;
15) usprawnieniu postępowania wierzycieli i organów egzekucyjnych w przypadku niedotrzymywania terminu płatności rat ustalonych decyzją lub postanowieniem właściwego organu.
Inne proponowane zmiany mają na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych w zakresie stosowania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Organem odpowiedzialnym za przygotowanie projektu omawianej nowelizacji jest minister finansów, funduszy i polityki regionalnej. Projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w I kwartale 2021 roku. Nowe przepisy mają wejść w życie najprawdopodobniej od 21 lutego 2021 roku.

Kiedy stosowana jest egzekucja administracyjna?

Warto dodać, że przepisy ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stosuje się m.in. do:

• podatków, opłat i innych należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej
• niepodatkowych należności budżetowych, do których stosuje się przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
• grzywien, kar i innych należności pieniężnych wymierzanych przez organy administracji publicznej;
• należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;
• obowiązków z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy;
• obowiązków z zakresu ochrony danych osobowych, nakładane w drodze decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Źródło: Wykaz prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów

Projekt Ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw - opublikowany 18 listopada 2020 r.