Postępowanie egzekucyjne w administracji - zmiany w 2021 roku - Egzekucja podatkowa - Urząd Skarbowy

Jakie zmiany postępowania egzekucyjnego w administracji wejdą w życie w 2021 roku?

Egzekucja VAT rozliczanego w procedurach szczególnych

W zakresie umożliwienia przymusowego dochodzenia podatku VAT rozliczanego w procedurach szczególnych projektowana ustawa przewiduje m. in.:
− dodanie do katalogu dokumentów stanowiących podstawę egzekucji administracyjnej również deklaracji złożonej w państwie członkowskim innym niż Polska oraz wyłączenie warunku wszczęcia egzekucji administracyjnej w zakresie zamieszczania w tej deklaracji pouczenia, że stanowi ona podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego,
− wyłączenie obowiązku doręczania zobowiązanemu upomnienia przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, gdy zobowiązany ma miejsce zamieszkania lub siedziby na terenie innego państwa niż Polska,
− uzupełnienie elementów tytułu wykonawczego o dane identyfikujące zobowiązanego w państwie członkowskim,
− uregulowanie przeliczania podatku VAT w obcej walucie na walutę polską.

Definicja wynagrodzenia

Zmianie ma ulec definicji wynagrodzenia. Wynagrodzenie, w rozumieniu ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (zwana dalej: ustawą), będzie obejmowało wynagrodzenie za pracę oraz inne wierzytelności zobowiązanego, w tym świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, a także objęcie ochroną w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy powtarzających się wierzytelności stanowiących jedyne źródło dochodu zobowiązanego będącego osobą fizyczną.

Przedawnienie kosztów upomnienia

Zmiana przedawniania kosztów upomnienia będzie polegała na przyjęciu, że koszty upomnienia będą przedawniały się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia będą się przedawniały wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najwcześniejszym terminie, zaś zmiana dotycząca podejmowania czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych będzie polegała na rezygnacji z ujmowania zmiennej wartości kwoty odsetek, od której uzależnia się podjęcie tych czynności.

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego

Aby uprościć procedurę wszczęcia postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego przewiduje się rezygnację z nadawania przez organ egzekucyjny klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej i przyjęciu zarządzenia zabezpieczenia do wykonania w zakresie obowiązków o charakterze pieniężnym (zmiana również ustawy o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych), a także umożliwienie automatycznej weryfikacji danych zawartych w tytule wykonawczym z danymi zawartymi w KRS.
Przewiduje się również rozszerzenie zakresu informacji przekazywanych przez wierzyciela organowi egzekucyjnemu w zakresie niezbędnym do skutecznego prowadzenia egzekucji administracyjnej.
Niezbędne jest także doprecyzowanie momentu wszczęcia egzekucji administracyjnej w przypadku, gdy pierwszą czynnością egzekucyjną jest zajęcie dokonane poprzez sporządzenie protokołu zajęcia lub odbioru dokumentu czy też doręczenie zawiadomienia o zajęciu innemu podmiotowi niż dłużnik zajętej wierzytelności.
W zakresie dalszego i kolejnego tytułu wykonawczego przewiduje się rezygnację z podpisywania i podawania danych osoby działającej z upoważnienia wierzyciela, która podpisała pierwotny tytuł wykonawczy, analogicznie w zakresie kolejnego zarządzenia zabezpieczenia.

Egzekucja z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka

W celu usprawnienia egzekucji z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, nowe przepisy mają przewidywać możliwość uzyskiwania przez wierzyciela lub organ egzekucyjny danych małżonka zobowiązanego w zakresie odpowiedzialności majątkiem wspólnym, informacji o ustroju małżeńskim oraz składnikach majątku wspólnego, a także podawania danych małżonka w dokumentach stanowiących podstawę do dokonania zajęcia tego majątku. Analogiczne rozwiązania proponuje się w przepisach regulujących egzekucję z majątku obciążonego zastawem skarbowym i hipoteką przymusową.

Zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego przez co najmniej dwa organy egzekucyjne

Nowelizacja ma wprowadzić zasadę, że w przypadku zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego przez co najmniej dwa organy egzekucyjne, nie będzie obowiązku zawiadamiania komornika sądowego o sposobie rozliczenia środków pieniężnych w przypadku, gdy nie przekazał organowi egzekucyjnemu adnotacji umożliwiającej prowadzenie łącznej egzekucji. Uregulowany ma też zostać przypadek, gdy zajęcie rzeczy lub prawa majątkowego zostanie dokonane przez co najmniej dwa organy egzekucyjne również w postępowaniu zabezpieczającym. Będzie to wymagało również zmiany Kodeksu postępowania cywilnego.

Zróżnicowanie stawki opłaty egzekucyjnej w zależności od wyegzekwowania lub uzyskania wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej

Nowelizacja ma wprowadzić zróżnicowanie stawki opłaty egzekucyjnej w zależności od wyegzekwowania lub uzyskania wpłaty gotówkowej lub bezgotówkowej. Ma to na celu motywowanie zobowiązanych do korzystania z obrotu bezgotówkowego w egzekucji administracyjnej.
W nowym stanie prawnym (obowiązującym najprawdopodobniej od 20 lutego 2021 r.) stawka tej opłaty wynosić będzie 10% i 5% wyegzekwowanych lub uzyskanych środków pieniężnych. W przypadku gotówki proponuje się stawkę tej opłaty odpowiednio: 11% i 6 %. Ponadto w celu usunięcia wątpliwości interpretacyjnych doprecyzowano przepisy regulujące górną wysokość opłaty egzekucyjnej: 40.000 zł oraz 20 000 zł (w zależności od sposobu uzyskania kwot), odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego.

Egzekucja z rachunku bankowego

W trakcie egzekucji z rachunku bankowego zlikwidowany będzie obowiązek przetrzymywania przez bank środków pieniężnych zajętych przez organ egzekucyjny (zmiana również ustawy – Kodeks postępowania cywilnego). Proponuje się także doprecyzowanie przepisów o realizacji zajęcia rachunku bankowego i rachunku VAT w zakresie przekazywania do organu egzekucyjnego środków pieniężnych dwoma odrębnymi przelewami bankowymi, co umożliwi rozliczenie tych środków zgodnie z przepisami podatkowymi.

Pozostałe projektowane zmiany

Ujednolicenie zasady obciążania wierzyciela niewyegzekwowanymi od zobowiązanego kosztami egzekucyjnymi również w przypadku egzekucji do rzeczy lub prawa majątkowego przejętej po zbiegu egzekucji.
Doprecyzowanie egzekucji z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy będzie polegało na możliwości wezwania spółki, by należne zobowiązanemu kwoty przekazała organowi egzekucyjnemu, w przypadku gdy zajęcie tego prawa nastąpi poprzez przesłanie zawiadomienia o zajęciu do podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy.
Przepisy ustawy regulujące egzekucję z ruchomości zostaną dostosowane do przepisów regulujących ochronę danych osobowych (rezygnacja ze wskazywania adresu zobowiązanego w obwieszczeniu o licytacji ruchomości oraz w protokole postępowania przetargowego), a także do prawa celnego (ruchomości o nieunijnym statusie celnym nie będą podlegały zajęciu do czasu dopuszczenia do obrotu tej ruchomości).
Usprawnienie egzekucji z nieruchomości będzie polegało na m. in.: zmianie sposobu publikowania obwieszczenia o licytacji nieruchomości, zmianie opisu i oszacowania nieruchomości. Dodatkowo katalog osób wyłączonych z licytacji nieruchomości dostosowano do przepisów o egzekucji z ruchomości; doprecyzowano również pojęcie pracownika obsługującego organ egzekucyjny na potrzeby tego wyłączenia.
W przypadku niedotrzymania terminu płatności trzech rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa, przewiduje się wygaśnięcie decyzji o rozłożeniu na raty (rezygnacja z trzech kolejnych rat). Analogiczne rozwiązanie przyjęto w przypadku rozłożenia na raty zapłaty kosztów egzekucyjnych. Ponadto przeniesiono regulacje w zakresie wygaśnięcia decyzji udzielającej ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych (art. 259) z działu IV Ordynacji podatkowej do działu III (projektowany art. 67f), co ma umożliwić zastosowanie tych przepisów również do należności pieniężnych, o których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej, podlegających również egzekucji administracyjnej.
Usprawnienie współpracy organu egzekucyjnego z instytucją łącznikową w zakresie dochodzenia należności państw członkowskich lub państw trzecich ma polegać na dookreśleniu w drodze rozporządzenia sposobu i trybu współpracy między tymi uczestnikami postępowania egzekucyjnego.
Umożliwienie automatycznego uzyskiwania danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych przez podmioty uprawnione oraz rezygnacja z pisemnej formy upoważnienia osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej do uzyskania jej danych.
Doprecyzowanie regulacji w zakresie umorzenia postępowania egzekucyjnego będzie polegało na ujednoliceniu podstaw umorzenia postępowania egzekucyjnego zarówno, gdy organ egzekucyjny działa na wniosek wierzyciela, jak i gdy jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym.