Podatek od przychodów z nieujawnionych źródeł

Brak możliwości udokumentowania lub co najmniej uprawdopodobnienia pochodzenia posiadanego majątku może skutkować jedną z najsurowszych sankcji finansowych na gruncie systemu podatkowego.

Zgodnie m.in. z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 grudnia 2006 r. „(…) mienie zgromadzone przez podatników przed rokiem 2000, aby mogło stanowić źródło pokrycia wydatków poniesionych w roku następnym (…) musi mieć walor legalności. Oznacza to, że mienie to musi pochodzić wyłącznie z opodatkowanych przychodów, albo z przychodów zwolnionych z obowiązku podatkowego” (II FSK 71/06).

Jeśli zatem podatnik chce uniknąć obciążenia jego majątku wysoką, bo aż 75% stawką sankcyjną, musi wykazać, że wydatkowane przez niego środki to dochody, które były wcześniej opodatkowane lub są wolne od opodatkowania.

Darowizna i mercedes

9 marca 2018 r. przedmiotem rozstrzygnięcia NSA była skarga kasacyjna wniesiona przez matkę, która dokonała darowizny na rzecz swojego syna i kupiła mu samochód osobowy (II FSK 526/16). Obdarowująca skarżyła wyrok WSA w Rzeszowie, podtrzymujący decyzję dyrektora izby skarbowej ustalającą zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych od ponad 120 tys. zł dochodów, które nie znajdowały pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów (I SA/Rz 734/15).

Przedmiotem sprawy nie były dokonana w 2010 r. darowizna pieniężna na kwotę blisko 270 tys. zł ani zakup mercedesa za 120 tys. zł, a źródła pochodzenia majątku, nieznajdującego odzwierciedlenia w dochodach ujawnionych za ten rok.

Przychody bez pokrycia

WSA poparł wątpliwości organu, który nie chciał dać wiary deklaracjom podatniczki o darowiznach otrzymywanych od 1969 r. od mieszkającej za granicą rodziny ani o wysokości oszczędności zgromadzonych przez lata nieudokumentowanej pracy. Uprawdopodobnienie otrzymania tych środków ze wskazanych źródeł dyskwalifikował brak ich opodatkowania. W konsekwencji od przeszło 160 tys. zł, a więc kwoty nieznajdującej pokrycia w zgromadzonym przed 1 stycznia 2010 r. majątku podatniczki, fiskus ustalił zobowiązanie do 75% zryczałtowanego podatku dochodowego.

Przychody bez pokrycia to przychody:

- ze źródeł ujawnionych, ale ujawnione w nieprawidłowej wysokości;

- z nieujawnionych źródeł (art. 25b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Udowodnienie a uprawdopodobnienie

Gdy podatnik nie ma możliwości wykazania wcześniejszego opodatkowania zgromadzonego przez lata majątku lub zwolnienia go od opodatkowania, najważniejsze jest uprawdopodobnienie realności jego zgromadzenia. Właśnie w tym podatnicy mogą upatrywać swoją szansę. To na podatniku spoczywa bowiem ciężar udowodnienia uzyskania przychodów, co w przypadku niedokumentowanych wiele lat wstecz darowizn lub nierejestrowanych prac dorywczych może okazać się niemożliwe. W takiej sytuacji art. 25g ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych daje podatnikowi możliwość uprawdopodobnienia ich uzyskania, którą można z sukcesem wykorzystać nie tylko dzięki dokumentom.

Polecamy: PIT 2018. Komentarz

Planowanie sukcesji

Gromadzony przez kilkadziesiąt lat dorobek całego życia wskutek złego zaplanowania sukcesji majątku można w łatwy sposób utracić. Nawet w przypadku sukcesji w rodzinie, która powinna być przecież wolna od zewnętrznych obciążeń.

Zawarcie umowy darowizny rodzi, pod groźbą sankcji karnych skarbowych, obowiązek zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego. Niemożność udokumentowania źródeł pozyskania przekazywanego majątku naraża na podanie ich przez fiskusa w wątpliwość – również w przypadku wydatkowania posiadanych oszczędności na zakup ruchomości, co miało miejsce w przytoczonej sprawie. Podejmując decyzję o obdarowaniu kogoś czy zakupie wartościowej rzeczy, warto skorzystać z doradztwa podatkowego. Dzięki przeprowadzonemu audytowi można bowiem uchronić majątek przed znacznym uszczerbkiem.