Co z podatkami po śmierci podatnika?

Spadkobiercy (ale nie wszyscy) przejmują prawa i obowiązki zmarłego podatnika

Spadkobiercy podatnika, będący według ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), jego następcami prawnymi przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, w tym wynikające z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego (art. 97 § 1 i 4 Ordynacji podatkowej).

Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe  (art. 98 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa).

Oznacza to, że zasady odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązanie podatkowe są takie same jak zasady odpowiedzialności za długi spadkowe.

W przypadku przyjęcia spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe (przyjęcie proste), spadkobiercy podatnika ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczeń z całego swojego majątku (art. 1031 § 1 i art. 1030 zd. 2 kodeksu cywilnego, dalej zwanego k.c).

W razie przyjęcia spadku z ograniczeniem odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe całym swoim majątkiem, lecz tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (aktywa).

Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca nie odpowiada za długi spadkowe – w tym oczywiście i podatkowe.

Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe (art. 1034 § 1 k.c.). Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów (art. 1034 § 2 k.c.).  

Czy spadkobierca podatnika przejmuje obowiązek podatkowy zmarłego?

Zwrot VAT za materiały budowlane dla spadkobierców

Nie tylko podatki

Zasady dotyczące odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się także do:

1) zaległości podatkowych, w tym również zaległości, o których mowa w art. 52;

2) odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy;

3) pobranych, a niewpłaconych podatków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta;

4) niezwróconych przez spadkodawcę zaliczek na naliczony podatek od towarów i usług oraz ich oprocentowanie;

5) opłaty prolongacyjnej;

6) kosztów postępowania podatkowego;

7) kosztów upomnienia i kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spadkodawcy powstałych do dnia otwarcia spadku.

Zanim przyjmiesz spadek, sprawdź zobowiązania podatkowe spadkodawcy

Aby potencjalny spadkobierca mógł świadomie podjąć decyzję o odrzuceniu lub przyjęciu spadku, organ podatkowy na jego wniosek, pod warunkiem że uprawdopodobni on, że może być spadkobiercą, wydaje mu zaświadczenie o wysokości znanych temu organowi zobowiązań spadkodawcy, za które spadkobierca może ponosić odpowiedzialność (art. 306f § 1 Ordynacji podatkowej).

Jeżeli postępowanie podatkowe w sprawie określenia lub ustalenia wysokości zobowiązań podatkowych spadkodawcy nie zostało jeszcze zakończone, w zaświadczeniu podaje się jedynie przybliżoną wysokość zobowiązania na podstawie posiadanych danych co do podstawy opodatkowania (art. 306f § 2 Ordynacji podatkowej).

Bieg terminów ulega zawieszeniu

W związku ze śmiercią spadkodawcy bieg terminów przewidzianych w art. 68 (przedawnienia prawa do doręczenia decyzji ustalającej), art. 70 (przedawnienia zobowiązania podatkowego), art. 71 (przedawnienia należności przypadających od płatników i inkasentów), art. 77 § 1 (do zwrotu nadpłaty) oraz art. 80 § 1 (wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty) Ordynacji podatkowej ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy (art. 99 Ordynacji podatkowej).

Decyzje podatkowe i odsetki dla spadkobierców

Organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają w odrębnych decyzjach o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku (art. 100 § 1 Ordynacji podatkowej).

Wydając decyzję, organ podatkowy określa prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość poniesionej straty uprawniającej spadkobierców do skorzystania, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, z ulg podatkowych, wysokość nadpłaty lub zwrotu podatku, jeżeli ich wysokość jest inna niż wykazana w deklaracji złożonej przez spadkodawcę albo spadkodawca deklaracji nie złożył (art. 100 § 2a Ordynacji podatkowej).

Termin płatności przez spadkobiercę zobowiązań podatkowych wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji o zakresie jego odpowiedzialności (art. 100 § 3 Ordynacji podatkowej).

Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy oraz oprocentowanie niezwróconych zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług naliczane są do dnia otwarcia spadku (art. 101 § 1 Ordynacji podatkowej).

Odsetki za zwłokę oraz oprocentowanie, o których mowa w § 1, naliczane są nadal w przypadku niedotrzymania przez spadkobierców 14 dniowego terminu określonego w art. 100 § 3 (art. 101 § 2 Ordynacji podatkowej).

Czy spadkobierca ma obowiązek składania za zmarłego deklaracji VAT?

Czy i kiedy następuje przejście praw i obowiązków podatnika na jego spadkobierców?

PIT zmarłego podatnika

Tryb postępowania organów podatkowych wobec spadkodawcy będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych określa przepis art. 104 Ordynacji podatkowej. Tryb ten ma zastosowanie jeśli podatnik zmarł, nie złożywszy zeznania podatkowego.

Procedurę rozliczenia podatku zmarłego podatnika organ podatkowy rozpoczyna od poinformowania spadkobierców, na podstawie posiadanych danych, o wysokości dochodu lub przychodu spadkodawcy oraz o wysokości wpłaconych zaliczek na podatek lub podatku i podania równocześnie przypadającej do zapłacenia kwoty podatku lub kwoty nadpłaty (art. 104 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa).

Spadkobierca w terminie 30 dni od dnia otrzymania ww. informacji zawiadamia organ podatkowy o wysokości poniesionych przez spadkodawcę wydatków uprawniających do ulg podatkowych (art. 104 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa). 

Po upływie tego terminu organ podatkowy doręcza spadkobiercom decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego lub stwierdzającą nadpłatę (art. 104 § 3 ustawy – Ordynacja podatkowa).

Przepisy dotyczące następstwa prawnego spadkobierców nie przewidują składania za spadkodawcę deklaracji podatkowych. 

Spadkobiercy wstępują w miejsce zmarłego

W razie śmierci strony w toku postępowania w sprawach dotyczących praw lub obowiązków wymienionych w art. 97 w miejsce dotychczasowej strony wstępują jej spadkobiercy (art. 102     § 2 Ordynacji podatkowej).

Zgodnie z art. 103 § 1 Ordynacji podatkowej organy podatkowe zawiadamiają spadkobierców o:

1)  złożonych przez spadkodawcę odwołaniach od decyzji, zażaleniach na postanowienia i skargach do sądu administracyjnego;

2)  decyzjach wydanych na podstawie art. 67a § 1 pkt 1 lub 2, jeżeli nie upłynął termin płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej lub termin płatności rat;

3)  decyzjach i postanowieniach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego;

4)  wszczętej kontroli podatkowej;

5)  złożonych przez spadkodawcę wnioskach o wszczęcie postępowania;

6)  postępowaniach wszczętych z urzędu wobec spadkodawcy.

W przypadkach, o których mowa w art. 103 § 1 pkt 1 i 3 Ordynacji podatkowej, terminy do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego biegną ponownie od dnia doręczenia zawiadomienia (art. 103 § 2 Ordynacji podatkowej).

Nadpłaty dla spadkobierców

Zgodnie z zasadą zawartą w art. 105 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa oprocentowanie   z tytułu przypadających na rzecz spadkodawcy nadpłat oraz zwrotów podatków naliczane jest do dnia otwarcia spadku.

Zasada ta odpowiada zawartej w art. 101 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa regule przewidującej, że odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy także naliczane są do dnia otwarcia spadku.

Przypadające na rzecz spadkodawcy należności z tytułu  nadpłat i zwrotów podatków oraz ich oprocentowania są zwracane poszczególnym spadkobiercom w proporcji określonej w ich zgodnym oświadczeniu woli, pod warunkiem złożenia w organie podatkowym:
  1)  prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku;
  2)  zgodnego oświadczenia woli wszystkich spadkobierców o podziale tych należności (art. 105 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa).

Z mocy art. 95p ustawy z dnia 14.02.1991 r. – prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, z późn. zm.) na równi z postanowieniem o stwierdzeniu nabyciu spadku traktuje się zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia.

Jak wynika z art. 105 § 2 pkt 2 ustawy – Ordynacji podatkowa oświadczenie powinni złożyć wszyscy spadkobiercy i ma z niego wynikać zgoda wszystkich spadkobierców na określony podział przypadającej im kwoty. Podział kwot w zgodnym oświadczeniu woli nie musi nastąpić stosownie do wielkości udziałów przypadających spadkobiercom na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabyciu spadku.

W razie niezłożenia oświadczenia, o którym mowa w § 2 pkt 2, w terminie 30 dni od dnia złożenia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku kwoty należnych nadpłat i zwrotów podatku, a także kwoty oprocentowania z tych tytułów składane są do depozytu organu podatkowego.

Nadpłata lub zwrot podatku są pomniejszane o koszty przechowywania w depozycie (art. 105 § 3 ustawy – Ordynacja podatkowa). Złożenie oświadczenia w okresie kiedy należności są przechowywane w depozycie organu podatkowego umożliwia zwrot należności spadkobiercom.  

Zgodnie z art. 105 § 4 ustawy – Ordynacja podatkowa oprocentowanie naliczane jest nadal, jeżeli zwrot nadpłaty lub zwrot podatku nie został dokonany w terminie 15 dni od dnia złożenia oświadczenia, o którym mowa w § 2 pkt 2.

Podatki zmarłego przedsiębiorcy

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez spadkodawcę i rozliczanie przez niego podatku od towarów i usług nie zmienia zasad odpowiedzialności spadkobierców takiego podatnika.

Spadkobiercy nie składają za spadkodawcę deklaracji.

 Jeśli w stosunku do spadkodawcy nie zostało wszczęte postępowanie podatkowe lub postępowanie, którego stroną był spadkodawca zostało zakończone decyzją ostateczną organ podatkowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy wyda, po przeprowadzeniu postępowania podatkowego, decyzję o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców (art. 100 § 1 Ordynacji podatkowej).

Jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek (art. 97 § 2 Ordynacji podatkowej).