Kiedy możliwe jest wznowienie postępowania podatkowego?

Podatnik, który otrzymał niekorzystną decyzję organu II instancji, ma zazwyczaj jedną drogę do tego, by ją zaskarżyć – skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego wraz z wnioskiem o wstrzymanie jej wykonania. Taka decyzja jest bowiem ostateczna w administracyjnym toku postępowania i jeszcze nie prawomocna, o ile podatnik zdecyduje się na dalszą walkę z fiskusem przed sądem. Wskazać również należy, że przy wystąpieniu dość specyficznych elementów stanu faktycznego sprawy czy procedowania z nim w trakcie postępowania podatkowego, podatnik ma do dyspozycji jeszcze jedną istotną kartę przetargową. Może skutecznie postarać się o wznowienie postępowania zakończonego decyzją, czego skutkiem będzie wyrugowanie jej z obrotu prawnego.

Wznowienie postępowania to jeden z tzw. nadzwyczajnych trybów postępowania podatkowego, w którym dochodzi do weryfikacji ostatecznej decyzji wydanej przez organ podatkowy. Nawet jeśli postępowanie podatkowe zostało zakończone, podatnik ma szansę na zmianę ostatecznej decyzji wydanej w zakończonej sprawie. Ten tryb znajduje zastosowanie w odniesieniu do decyzji ostatecznych, które jednakże są dotknięte jedną z wad wyliczonych w § 240 Ordynacji podatkowej.

Jedenaście przesłanek

Ordynacja podatkowa przewiduje jedenaście przesłanek wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną. Ustawa wylicza następujące wady:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej;

4) strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję;

6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;

7) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które następnie zostały uchylone, zmienione, wygaszone lub stwierdzono ich nieważność w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji;

8) decyzja została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny;

9) ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;

10) wynik zakończonej procedury wzajemnego porozumiewania lub procedury arbitrażowej, prowadzonych na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;

11) orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji.

Kiedy podatnik może żądać wznowienia

Postępowanie wznowieniowe może zostać wszczęte zarówno z urzędu, jak i na żądanie strony. Podatnik będący stroną postępowania może żądać jego wznowienia w czterech przypadkach.

Po pierwsze, każdy podatnik, który nie brał udziału w postępowaniu nie z własnej winy, ma jeszcze szansę na jego wznowienie. Strona powinna w tym celu złożyć stosowny wniosek w ciągu miesiąca od chwili powzięcia informacji o wydaniu decyzji ostatecznej w sprawie.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Drugą z możliwości jest sytuacja opisana w § 8 przytoczonego przepisu – jeśli decyzja w sprawie została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny, podatnik ma miesiąc na wniesienie żądania o wznowienie.

Trzecia przesłanka umożliwia wznowienie postępowania w sytuacji, w której orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE miało wpływ na wydaną decyzję. Termin na złożenie żądania wznowienia postępowania wynosi w tym przypadku miesiąc od publikacji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Ostatnią przesłanką, na podstawie której postępowanie wznowieniowe następuje na żądanie podatnika, jest niezgodność decyzji z ratyfikowaną umową o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inną ratyfikowaną umową międzynarodową, której stroną jest Polska. Ustawodawca w tym przypadku nie określił terminu na wniesienie żądania.

Jeśli organ podatkowy stwierdzi zasadność wznowienia postępowania, wydaje w sprawie stosowne postanowienie, które stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ dwóch postępowań. Organ rozstrzygnie zarówno co do przesłanek wznowienia, jak i co do istoty sprawy. W przypadku odmowy wznowienia postępowania podatnik może się odwołać na zasadach ogólnych.

Uprawnienia podatnika przy wznowieniu postępowania

W sytuacji gdy zachodzi prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w przypadku postępowania wznowieniowego, Ordynacja podatkowa w art. 246 przewiduje możliwość wstrzymania z urzędu lub na żądanie strony wykonania spornej decyzji przez właściwy w sprawie organ podatkowy. Podatnikowi przysługuje prawo złożenia zażalenia na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji, z wyłączeniem sytuacji, w której postanowienie zostało wydane przez ministra właściwego ds. finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Jak można zauważyć, pewne przesłanki wznowienia postępowania (zwłaszcza wydanie orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny RP albo Trybunał Sprawiedliwości UE) mogą zostać spełnione nawet po kilku latach od wydania niekorzystnej decyzji. Z tego powodu część decyzji będzie już prawdopodobnie wykonanych, wobec czego wskazany przepis art. 246 Ordynacji podatkowej ma bardzo ograniczone zastosowanie i stanowi iluzoryczne uprawnienie podatnika, z którego prawdopodobnie nie będzie miał on okazji skorzystać, gdyż nie można wstrzymać wykonania już wykonanej decyzji.

Ku przestrodze

Przepisy dotyczące wznowienia postępowania dotyczą jedynie decyzji ostatecznej, tj. takiej, od której nie przysługuje odwołanie w administracyjnym toku postępowania. Należy zawsze głęboko zastanowić się, czy warto zaskarżyć decyzję do sądu, czy lepiej będzie wystąpić o wznowienie postępowania. W jednym i w drugim przypadku przesłanki wymienione w art. 240 Ordynacji podatkowej stanowić będą zarzuty procesowe oraz będzie można wnosić o wstrzymanie wykonania decyzji.

Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.