TSUE: Karty paliwowe to usługa finansowa - co z odliczeniem VAT?

Teza wyroku TSUE (ósma izba) z 15 maja 2019 r. w sprawie C‑235/18 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Naczelny Sąd Administracyjny (Polska) postanowieniem z 23 listopada 2017 r., które wpłynęło do Trybunału w  28 marca 2018 r., w postępowaniu: Vega International Car Transport and Logistic – Trading GmbH przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie:

Artykuł 135 ust. 1 lit. b) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym udostępnienie kart paliwowych przez spółkę dominującą swoim spółkom zależnym, umożliwiające tym ostatnim zaopatrzenie w paliwo pojazdów, których transport zapewniają, może zostać uznane za usługę udzielenia kredytu zwolnioną z podatku od wartości dodanej w rozumieniu tego przepisu.

Zdaniem ekspertów ten wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sygn. C-235/18) może wywrócić do góry nogami dotychczasowe rozliczenia VAT związane z kartami paliwowymi. Takie karty oferuje dziś wiele podmiotów, np. towarzystwa leasingowe, firmy zarządzające flotami służbowych samochodów. Ze względu na skalę działalności są w stanie wynegocjować lepsze ceny od koncernów paliwowych.

Nie można wykluczyć, że powołując się na to orzeczenie, fiskus będzie kwestionował dotychczasowe, błędne, jak się okazuje, rozliczenia wystawców kart paliwowych i ich klientów. Skutek byłby więc nie tylko na przyszłość, lecz także wstecz.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: Biuletyn VAT

Trzy strony transakcji

Chodzi o transakcje, w których udział biorą co najmniej trzy podmioty: koncern paliwowy, podmiot udostępniający karty paliwowe oraz ich użytkownicy.

Z reguły działa to tak, że użytkownicy kart bezgotówkowo zaopatrują się w paliwo na stacjach danego koncernu. Ten następnie podlicza zakupy i wystawia fakturę na firmę udostępniającą karty paliwowe. A ta z kolei wystawia faktury użytkownikowi kart, którego pracownicy tankowali paliwo do samochodu.

W sprawie, której dotyczy wyrok TSUE, chodziło o austriacką spółkę Vega International, która wydawała imienne karty paliwowe m.in. kierowcom polskiej spółki zależnej Vega Poland. Spółka austriacka dostawała od polskich dostawców paliwa faktury z wykazanym VAT. Pod koniec każdego miesiąca refakturowała je na Vega Poland i doliczała opłatę w wysokości 2 proc.

Vega Poland mogła albo skompensować faktury za karty paliwowe z fakturami wystawionymi na spółkę austriacką, albo sama opłacić faktury paliwowe w terminie do trzech miesięcy.

Następnie spółka austriacka występowała do polskiego urzędu skarbowego o zwrot VAT.

Kredyt czy dostawa

Wątpliwości dotyczyły tego, jak traktować firmę udostępniającą karty paliwa (Vega International). Czy jako podmiot uczestniczący w łańcuchu dostaw? Wtedy zarówno wystawca kart (Vega International), jak i ich nabywca (Vega Poland) mieliby prawo do odliczenia VAT zawartego w cenie paliwa. Czy jako świadczącego usługę kredytowania? Wtedy mielibyśmy do czynienia z usługą finansową, zwolnioną z VAT, co oznaczałoby, że żadna ze spółek – ani Vega International, ani Vega Poland – nie mogłaby odliczyć VAT zawartego w cenie paliwa.

To usługa kredytowania

Trybunał uznał, że wystawca kart (Vega International) świadczy usługę kredytową zwolnioną z VAT. W żadnym momencie bowiem nie dysponuje paliwem jak właściciel. Towar nabywa użytkownik karty (Vega Poland) bezpośrednio od koncernów paliwowych. To on wybiera, od którego dostawcy kupi paliwo, w jakiej ilości i kiedy. Dzięki karcie może jedynie zapłacić za nie w terminie do trzech miesięcy lub skompensować ze zobowiązaniami wobec austriackiej spółki matki.

Vega International świadczy zatem usługę finansową na rzecz Vega Poland, finansując z góry zakup paliwa, a zatem działając w tym zakresie tak jak zwykła instytucja finansowa lub kredytowa – orzekł TSUE.

Wątpliwości od lat

Pytanie w tej sprawie zadał trybunałowi w listopadzie 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt I FSK 63/16).

Problem pojawił się jednak dużo wcześniej. W 2012 r., orzekając po raz pierwszy w tej sprawie, NSA uznał, że transakcje z użyciem kart paliwowych nie dają prawa do odliczania VAT (sygn. akt I FSK 1177/11). Argumentem był dla niego wyrok TSUE z 6 lutego 2003 r. w sprawie Auto Lease Holland (sygn. C-185/01). Trybunał orzekł wtedy, że nie dochodzi do dostawy towarów, gdy leasingobiorca tankuje na stacjach paliw wyleasingowane auto, robiąc to w imieniu i na rachunek firmy leasingowej. W takiej sytuacji leasingodawca jedynie kredytuje zakup – stwierdził TSUE.

NSA uznał, że podobnie działają karty paliwowe. Potem jednak, pod koniec 2014 r., złagodził swoje stanowisko (np. w wyroku o sygn. akt I FSK 1478/13). Stwierdził, że nie można z góry przesądzać, iż jest to usługa finansowa. Trzeba najpierw badać, czy wystawca karty ma wpływ na istotne elementy transakcji (tj. cenę, warunki nabycia paliwa itp.).

Ostatecznie sąd kasacyjny uznał, że sprawą powinien zająć się TSUE. ©℗

Podatnicy muszą sprawdzić swoje rozliczenia - opinia

Irmina Sobczuk współpracownik Enodo Advisors:

- Wyrok TSUE z pewnością wpłynie na rynek kart paliwowych emitowanych przez podmioty inne niż koncerny paliwowe (na potrzeby zakupu paliw na stacjach należących do danego koncernu). Podmioty udostępniające karty (emitenci), które rozliczały VAT na zasadach właściwych dostawie towaru (paliwa), będą musiały zmienić swoje praktyki. Z jednej strony pojawia się możliwość podważenia prawa do odliczenia VAT przez emitenta (z tytułu faktur wystawianych przez sprzedawcę paliwa) oraz korzystającego z kart (z tytułu faktur wystawionych przez emitenta). Z drugiej strony, skoro w świetle wyroku TSUE emitent świadczy usługi finansowe zwolnione z VAT, to może to oznaczać zmniejszenie zakresu prawa do odliczenia VAT u emitentów. Innymi słowy, będą oni musieli zastosować współczynnik VAT i obliczyć, jaką część podatku mogą odliczyć. Niewątpliwie warto, aby podatnicy przyjrzeli się swoim dotychczasowym rozliczeniom w omawianym zakresie. ©℗

Popularność kart paliwowych może się zmniejszyć - opnia

Anna Pęczyk-Tofel starszy menedżer w Crido

- W związku z wyrokiem TSUE karty paliwowe mogą być mniej chętnie wykorzystywane w praktyce. Orzeczenie może bowiem spowodować zwiększone zainteresowanie ze strony organów podatkowych weryfikacją rozliczeń u tych podatników, którzy korzystają z kart paliwowych. Jeśli organ uzna, że u danego podatnika znajdzie zastosowanie stanowisko TSUE, to zakwestionuje prawo do odliczenia podatku VAT z tytułu faktury VAT dokumentującej dostawę paliwa. Moim zdaniem jednak możliwość zastosowania stanowiska zaprezentowanego przez TSUE zależy od analizy okoliczności konkretnej sprawy i nie może być dokonywana automatycznie. ©℗

Wyrok nie przekreśla dostaw łańcuchowych - opnia

Agnieszka Bieńkowska doradca podatkowy i partner w Gekko Taxens:

- Nie należy uogólniać wniosków płynących z wyroku TSUE. Na rynku funkcjonuje wiele modeli rozliczeń kart paliwowych i nie można ich wszystkich klasyfikować tak samo tylko z tego powodu, że rozliczenia następują przy wykorzystaniu kart paliwowych. Trzeba zawsze sprawdzić, jaki charakter ma umowa i łączący strony stosunek prawny, czy emitent karty ma wpływ na sposób kształtowania ceny towaru lub warunki jego nabycia, czy jest obciążony obowiązkiem reklamacyjnym itd. Jak bowiem już wcześniej wskazywano w orzecznictwie NSA, dla uznania transakcji za łańcuchową nie jest konieczne, aby towar został fizycznie wydany każdemu kolejnemu nabywcy. Ważne jest jedynie to, aby każdy z nabywców uczestniczących w tym łańcuchu miał wpływ na istotne elementy transakcji i aby realnie był jej stroną. Dostawa łańcuchowa nie oznacza faktycznego wydania towaru na każdym etapie łańcucha ani nie musi oznaczać, że podmiot uznany za rozporządzający powinien rzeczywiście rozporządzać rzeczą w tym znaczeniu, iż powinien być świadomy wszystkich czynności związanych z dysponowaniem towarem, tj. np. kiedy i kto faktycznie obraca (obracał) towarem.

Nie ulega natomiast wątpliwości, że podatnicy muszą teraz wykonać pracę domową, czyli zweryfikować posiadane umowy pod kątem wniosków płynących z wyroku. Trudno powiedzieć, czy dla rozliczeń takich jak ten opisany w wyroku fiskus będzie oczekiwał dostosowania rozliczeń podatkowych jedynie na przyszłość, czy też zacznie kwestionować rozliczenia za okresy przeszłe. Z pewnością natomiast wyrok TSUE daje mu do ręki istotne narzędzie. ©℗

Łukasz Zalewski

Patrycja Dudek