Jak uszczelnić zasady i tryb zwrotów VAT-u?

Jedno jest pewne: od 2004 r. kwoty te dynamicznie wzrastają, wynoszą już ponad 40% wpływów (dochody to różnica między wpływami a zwrotami i nadpłatami). Brak jest danych za 2015 rok, lecz można prognozować, że udział zwrotów wzrośnie. Jest rzeczą bezsprzeczną, że istotną część wypłacanych zwrotów stanowią wyłudzenia: niezależne szacunki podają kwoty od 15% do 23% faktycznych wypłat, czyli od 13 do 20 mld zł.

Autopromocja

Monitor Księgowego – prenumerata

Biuletyn VAT

Zwroty są w sensie prawnym i faktycznym dokonywane przez urzędy skarbowe na podstawie złożonych deklaracji lub w niewielkim zakresie – wniosków (tryb szczególny). Istnieje bezsprzecznie konieczność unowocześnienia oraz uszczelnienia zasad i trybu dokonywanych zwrotów, tak aby ograniczyć możliwość wyłudzeń oraz wypłat zwrotów nienależnych. Należy przypomnieć, że obowiązujące obecnie zasady pochodzą jeszcze z 1993 r. (przeniesiono je z poprzedniej ustawy bez jakichkolwiek istotnych zmian) i nie są dostosowane do obecnych wspólnotowych realiów, gdzie wyłudzanie zwrotów stało się przedmiotem masowy i zorganizowanej przestępczości. W tym celu należy:

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

1. zróżnicować zasady i tryb zwrotów w zależności od wielkości żądanej kwoty (poziom minimalny – do 100 tys. zł, poziom średni – od ponad 100 tys. zł do 1 mln zł, poziom wysoki – ponad 1 mln zł),
2. rozszerzyć zakres danych uzyskiwanych przez urzędy skarbowe, które pozwolą lepiej ocenić zasadność zwrotu bez wszczynania czynności kontrolnych,
3. uzależnić terminy zwrotów od zastosowania przez uprawnionego podatnika środków gwarantujących legalizm jego żądań.

Ad 1) Zróżnicowane zasad i trybu dokonywania zwrotów w zależności od żądanej kwoty, musi być osią działań władzy, która nie powinna tracić czasu na przysłowiowe duperele (zasada de minimis). Należy zaznaczyć, że elementarnym i podstawowym warunkiem naprawy tego podatku, jest likwidacja kwartalnego rozliczenia, które uniemożliwia porównywalność kontroli podatników: podmiot rozliczający się kwartalnie może wystawić dowolną ilość fałszywych faktur, które odliczają rozliczający się miesięcznie nabywcy, a urząd skarbowy nie wie nic na ich temat. Dlatego też zwroty muszą być dokonywane tylko w systemie miesięcznym, przez co powyższe limity będą miały uniwersalny charakter. Zwroty w wysokości minimalnej były sprawdzane w sposób rutynowy na dotychczasowych zasadach, a organ podatkowy będzie mógł zażądać przedstawienia przez podatnika informacji zawierającej wykaz dostawców (usługodawców) tworzących 80% kwoty podatku naliczonego wraz z zaznaczeniem, z którym z podmiotów podatnik posiada powiązania kapitałowe lub personalne. Zwroty na poziomie średnim i wysokim wiązałyby się już z obowiązkiem dostarczania dodatkowych informacji, o czym niżej.

Nie jesteśmy skazani na katastrofę VAT-u

„Uszczelnienie systemu podatkowego”: co to jest?

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Obowiązek poinformowania organów podatkowych o operacjach optymalizacyjnych

Ad. 2) W przypadku żądania kwoty zwrotu na średnim poziomie podatnik byłby obowiązany do przedstawienia wraz z deklaracją podatkową informacji na temat:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

• dostawców i usługodawców generujących 80% kwoty podatku naliczonego,
• dostawców i usługodawców powiązanych kapitałowo lub personalnie z podatnikiem,
• rodzaju towarów i usług (np. paliwa, wyroby hutnicze czy usługi budowlane) generujących największy procent podatku naliczonego.

W przypadku wysokiego poziomu kwoty zwrotu podatnik byłby – obok informacji składanych w razie żądania zwrotu na średnim poziomie – obowiązany udostępnić w formie elektronicznej ewidencję zakupu całości lub części podatku naliczonego. Urząd skarbowy mógłby również zażądać przedstawienia kopii dokumentów a zwłaszcza faktur, które byłyby zaewidencjonowane w tym rejestrze do czasu udostępnienia przez podatnika tych dokumentów ulegałby zawieszeniu – licząc od dnia żądania przekazania tych informacji – termin zwrotu różnicy podatku.

Powyższe informacje mogą przyspieszyć weryfikację deklaracji a przede wszystkim uwiarygodnić przesłanki jego dokonania. Zarazem urzędy skarbowe mogłyby szybko uzyskać informacje, czy podatnik nie zawiera transakcji z podmiotami w stosunku do których toczy się postępowanie lub kontrola, względnie czy są to podmioty fikcyjne.

Ad 3) Terminy zwrotów byłyby uzależnione od zastosowania przez podatnika dobrowolnych środków prawnych, które zwiększałyby jego wiarygodność. Podstawowe znaczenie miałyby tu zastosowanie tzw. podzielonej płatności, czyli wpłaty kwoty podatku naliczonego na wyodrębniony rachunek dostawców (usługodawców), który byłby pod nadzorem ich urzędów skarbowych. Jeżeli 80% kwoty podatku naliczonego byłoby wpłacane na ten rachunek, o czym podatnik informowałby w deklaracji wskazując dostawców (usługodawców) w stosunku do których zastosował tę metodę, zwrot następowałby w terminie do 30 dni od dnia złożenia deklaracji. W przypadku, gdy 50% kwoty podatku naliczonego byłoby objęte tą metodą zwrot następowałby w terminie 40 dni. W pozostałych przypadkach miałby zastosowanie termin 70-dniowy od dnia złożenia deklaracji.

Weź udział w bezpłatnym wideoszkoleniu na www.wideoszkolenia.infor.pl

Urzędy skarbowe powinny dysponować bazą danych dotyczącą podmiotów, które uczestniczą w działaniach mających znamiona oszustw podatkowych. Taką bazę należy stworzyć aby chronić również uczciwe podmioty przed niebezpieczeństwem nieświadomego wplątania się w tego rodzaju proceder. Dlatego też organ będzie mógł po złożeniu deklaracji przez podatnika, który posługuje się fakturą tego rodzaju podmiotu, poinformować go o tym podejrzeniu, umożliwiając mu korektę deklaracji bez skutków karnoskarbowych oraz karnych.

Niezależnie od tego, wzorem podatku dochodowego podatnicy, którzy stosują praktyki optymalizacyjne mające na celu zmniejszenie zobowiązań w tym podatku albo uzyskiwaniu lub zwiększaniu zwrotów, będą mogli dobrowolnie poinformować właściwy organ o tego rodzaju praktykach, opisując ich istotę, wskazując podmioty uczestniczące oraz szacunkową wielkość korzyści, które z tego tytułu uzyskują. Jeżeli informacje te miałyby rzetelny charakter, a zgłaszający występowałby z żądaniem zwrotu podatku, jego wypłata dokonywana byłaby w krótszym terminie.

Witold Modzelewski
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Instytut Studiów Podatkowych