Nowa matryca stawek VAT od 1 stycznia 2020 r.

Stawki VAT na 2019 rok przyjęte przez Sejm

Najważniejsze zmiany w omawianym projekcie:

1) wprowadzenie nowej matrycy stawek VAT – pojawią się nowe wykazy towarów i usług opodatkowanych stawkami obniżonymi 8% i 5% (nowe załączniki nr 3 i 10 do ustawy) oparte na CN oraz PKWiU 2015, przy przyjęciu zasady stosowania jednej stawki dla całych (w miarę możliwości) działów CN, generalnego obniżania stawki w przypadku konieczności jej zmiany dla danego towaru („równanie w dół) oraz podwyższenia stawki dla punktowo wybranych (nielicznych) towarów lub usług (w celu maksymalnie możliwego zrównoważenia efektu finansowego);

2) „przełożenie” obecnego PKWiU 2008 na odpowiednie kody CN (dla towarów) lub symbole PKWiU 2015 (dla usług) w przepisach ustawy o VAT, bez zmiany – zasadniczo – zakresu odpowiednich regulacji – większość tego rodzaju zmian pozostanie neutralna dla obecnie obowiązujących regulacji. Zmiany nastąpią w obszarze stosowania mechanizmu odwróconego obciążenia w obrocie krajowym oraz stosowania instytucji odpowiedzialności solidarnej, co wynika z „przełożenia” symboli PKWiU dla towarów wymienionych w załącznikach nr 11 i 13 do ustawy na CN – gdzie przy założeniu maksymalnie uproszczonej formy tych załączników (i racjonalizacji ich zakresu), nie sposób było osiągnąć efektu w postaci wiernego przełożenia (na zasadzie 1:1) odpowiednich symboli.

3) zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników polegające na uchyleniu załącznika nr 2 i wprowadzeniu nowej ogólnej definicji produktów rolnych, co pozwoli objąć tym system wszystkie produkty (oraz towary z nich wytworzone) pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego. Obecnie dotyczy to tylko towarów wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (oraz towarów z nich wytworzonych);

Polecamy: Komplet podatki 2019

4) wprowadzenie instytucji wiążącej informacji stawkowej (WIS) – jako instrumentu zapewniającego podatnikom większą pewność co do prawidłowości opodatkowania podatkiem VAT realizowanych transakcji. W tym zakresie projektowane przepisy określają procedurę wydawania WIS oraz przewidują stosowną ochronę dla podatników posługujących się WIS.

Nomenklatura scalona CN to klasyfikacja celna, która porządkuje wszystkie towary znajdujące się w obrocie. Każdy towar jest klasyfikowany w odpowiednim grupowaniu CN (dział, pozycja, podpozycja, kod), której strukturę określa Światowa Organizacja Celna oraz Komitet Kodeksu Celnego Unii Europejskiej.
Informacje te są ogólnodostępne. Każdy może sprawdzić odpowiednie grupowanie towaru w tej nomenklaturze na stronie PUESC wchodząc na stronę internetową: https://www.puesc.gov.pl/ w zakładkę: „Taryfa celna” i zakładkę: „Przeglądarka taryfowa”.

Projekt ustawy przewiduje również zmianę w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa polegającą na ustanowieniu Szefa Krajowej Administracji Skarbowej organem odwoławczym od WIS.

Nowa matryca stawek VAT

W uzasadnieniu projektu Minister Finansów zastrzega, że w związku z obowiązywaniem obecnie podwyższonych o 1 pp stawek VAT – 23% zamiast 22% oraz 8% zamiast 7% wszystkie odniesienia do stawek VAT dotyczą obecnie obowiązującego ich poziomu, tj. 23% oraz 8%. W przypadku obniżenia stawek o 1 pp w kolejnych latach, właściwe dla określonych towarów i usług stawki 23% i 8% będą wynosiły odpowiednio 22% i 7%.

Nowa matryca stawek VAT ma być prostsza i bardziej przejrzysta od obecnej. Te cele mają być osiągnięte dzięki następującym zasadom:

1. przyjęcie jednej (takiej samej) stawki podatku dla całych – w miarę możliwości i przy racjonalności systemu – działów CN. 

Przykładowo – przy założeniu, że stawki obniżone będą miały przede wszystkim zastosowanie do produktów żywnościowych – stawką w wysokości 5% będą objęte całe działy (wszystkie towary sklasyfikowane w danym dziale):

2. przyjęcie – w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary – generalnie zasady obniżania stawek („równanie w dół”),
3. konieczność zrównoważenia wprowadzenia prostej matrycy podwyżkami stawek na wybrane (ale nieliczne) towary i usługi.

Nastąpić ma znaczne zmniejszenie liczby pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy o VAT, zawierających wykazy towarów i usług opodatkowanych według stawek odpowiednio: 8% i 5% (z obowiązujących 150 do 71 w załączniku nr 3 oraz z 35 do 23 w załączniku nr 10). Co istotne załączniki te uwzględniają również towary i usługi objęte obniżonymi stawkami VAT, które dodatkowo są obecnie wymienione w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych - dalej „rozporządzenie w sprawie stawek obniżonych”.

Nowa matryca stawek VAT ma wyeliminować aktualną sytuację, gdzie podobne towary (towary takiej samej kategorii) były czasem opodatkowane według różnych stawek – na przykład owoce – 5% i 8%, prasa – 5%, 8% i 23%, produkty piekarnicze – 5%, 8% i 23%.

Na co stawki wzrosną a na co zmaleją

Po wprowadzeniu nowej matrycy obniżki stawek VAT dotyczyć będą (przykładowo) następujących towarów:

1. owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy (pistacjowe, migdały, kokosowe) (dział CN 08 – Owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów) – obecnie opodatkowane według stawki 8% - objęte zostaną – tak jak pozostałe owoce – stawką 5%, co wynika z jednakowego traktowania wszystkich owoców i warzyw (i określonych z nich produktów – np. owoce i warzywa suszone, zamrożone, skórki z owoców itd.).

2. pieczywo każdego rodzaju, włącznie z ciastkami, proponuje się objąć stawką 5% (obecnie pieczywo i produkty ciastkarskie są objęte trzema stawkami 5%, 8% i 23% - pieczywo świeże w zależności od daty przydatności do spożycia (graniczny termin 14 dni) jest objęte stawką 5% lub 8%, wyroby ciastkarskie są natomiast objęte stawkami 8% i 23% w zależności od daty przydatności do spożycia (termin graniczny 45 dni).

Proponuje się przyjęcie jednej stawki – 5% - dla wszystkich produktów objętych działem 19 CN – Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze (w dziale tym klasyfikowane są np. makarony, płatki zbożowe, pieczywo i wyroby ciastkarskie oraz mieszaniny do ich wytworzenia, jak również wyroby gotowe takie jak kluski, makarony i niektóre pierogi, pizza surowa i podpieczona).

3. zupy, buliony, żywność homogenizowana i dietetyczna - w tym również dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego objęte obecnie stawką 8% - będą opodatkowane według stawki w wysokości 5% - co jest następstwem objęcia tą stawką większości kategorii podstawowych produktów spożywczych.

4. musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, gałka muszkatołowa, tymianek) - obecnie opodatkowane według stawki 23% będą objęte zakresem stawki 8% - tak jak pozostałe przyprawy (klasyfikowane zasadniczo CN 09).

5. książki – wszelkiego rodzaju – a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również w formie elektronicznej (e-booki) proponuje się objąć jedną – 5% stawką podatku VAT. Oznacza to obniżenie stawki z 23% na 5% dla książek nie oznaczonych symbolami ISBN (co obecnie jest warunkiem stosowania stawki obniżonej) oraz e-booków (zmiana znajdzie zastosowanie od dnia 1 kwietnia 2019 r. – patrz. art. 4 ust. 1).

6. produkty dla niemowląt i dzieci tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe są objęte obecnie stawką 8%. Proponuje się obniżenie stawki na te produkty do 5%.

7. artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) – obecnie opodatkowane stawką w wysokości 8% zostaną objęte stawką 5%.

8. gazety, dzienniki i czasopisma – wszelkiego rodzaju – a więc drukowane, na dyskach, taśmach i innych nośnikach, jak również w formie elektronicznej (e-prasa) proponuje się objąć jedną – 8% stawką podatku VAT. Oznacza to obniżenie stawki z 23% na 8% dla wydawnictw tego rodzaju nie oznaczonych symbolami ISSN (co obecnie jest warunkiem stosowania stawki obniżonej) - zmiana znajdzie zastosowanie od dnia 1 kwietnia 2019 r. – patrz. art. 4 ust. 1.

Po wprowadzeniu nowej matrycy podwyżki stawek VAT dotyczyć będą (przykładowo) następujących towarów:

1. niektóre przyprawy nieprzetworzone (np. gałka muszkatołowa, kwiat muszkatołowy, kmin, szafran, kurkuma) – z 5% na 8% - efekt ujednolicenia stawek VAT dla przypraw.

2. soki  z owoców i warzyw inne niż tzw. 100% (które pozostaną objęte stawką 5%) – z 5% na 23%. Obecnie objęte stawką obniżoną 5% są soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne oraz napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego. Objęcie soków innych niż 100% stawką w wysokości 23% jest związane z ujednoliceniem stawki dla większości napojów – kawa, herbata, woda butelkowana.

3. homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki) oraz przetwory z nich, kawior oraz namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są ww. produkty – z 5% na 23%.

4. lód – używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych – z 8% na 23%.

5. czasopisma specjalistyczne (obecnie zdefiniowane w art. 2 pkt 27f) – ze względu na ujednolicenie stawki do 8% na wszystkie gazety i czasopisma (w tym w formie elektronicznej) proponuje się podwyższenie stawki na czasopisma specjalistyczne z 5% na 8%.