Odwrócony VAT w budownictwie – wystawianie faktur, stawki VAT

Odwrotne obciążenie VAT w budownictwie – dostawa drzwi i okien z montażem

Wątpliwości w tym zakresie zgłosili posłowi Grzegorzowi Adamowi Woźniakowi poselskiego przedstawiciele producentów drzwi wewnętrznych, drewnianych i okien drewnianych na wymiar.

Firmy te oferują drzwi wewnętrzne standardowe, przeciwpożarowe E130 i E60, akustyczne, które są montowane, realizują zamówienia klientów prywatnych, jak również są podwykonawcami w budynkach użyteczności publicznej, przede wszystkim biurowej, oraz występują często jako główny wykonawca. Firmy są zakwalifikowane w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w przeważającej działalności gospodarczej wg kodu PKD 43.32.Z zakładanie stolarki budowlanej. Wykonywana działalność gospodarcza wg kodu PKD: 43.32.Z, 20.30.Z, 49.41.Z.

Dotychczas przed wprowadzeniem zmian – wykonane i zamontowane przez firmy opisane powyżej produkty fakturowane były następująco:

- dla klienta indywidualnego stawka VAT wykonanych drzwi z montażem wynosiła 8% i 23%,

- jako podwykonawcy w budynkach użyteczności publicznej przede wszystkim biurowej stawka VAT wynosiła 23%,

- jako główny wykonawca stawka VAT 23%.

Polecamy: JPK_VAT 2018 – Instrukcja wdrożenia

Po wprowadzeniu zmian dotyczących odwróconego obciążenia podatkiem od towarów i usług VAT nie są w stanie prawidłowo określić czy wykonując i montując drzwi, jako podwykonawca obowiązują ich firmy wyżej opisane zmiany. Na dodatek uzyskane informacje z infolinii Krajowej Informacji Podatkowej i u księgowych są rozbieżne.

W związku z tymi wątpliwościami poseł zwrócił 21 lutego 2017 roku się do Ministra Rozwoju i Finansów z zapytaniem:

Z jaką stawką VAT należy wystawić fakturę w następującym przykładzie: główny wykonawca zamawia - w firmach, które opisałem powyżej – drzwi wewnętrzne pod konkretny wymiar, w określonym kolorze, na grubość muru z dostawą i montażem?

Czy w powyższym przykładzie obowiązują firmy usługowe zmiany dotyczące odwróconego obciążenia VAT?

W imieniu Ministra Rozwoju i Finansów odpowiedział 16 marca 2017 roku Paweł Gruza, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.

Odwrotne obciążenie VAT w budownictwie a zasady ogólne

Na wstępie minister wyjaśnił, na czym polega różnica pomiędzy zasadą ogólną a mechanizmem odwróconego obciążenia.

Zgodnie z zasadą ogólną, rozliczenia podatku VAT dokonuje sprzedawca, który dokonuje dostawy towarów lub świadczy usługę.

Natomiast mechanizm odwróconego obciążenia zakłada, że zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego od dokonanej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT jest nabywca towarów lub usług. Mechanizm ten jest stosowany w polskim prawie na niektóre kategorie towarów i usług od 2011 r. (np. na rynku stali lub elektroniki).

Zgodnie ze zmianami obowiązującymi od 1 stycznia 2017 r., do rozliczenia podatku VAT od usługi budowlanej przy zastosowaniu mechanizmu odwróconego obciążenia obowiązane są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 (poz. 2-48) do ustawy o VAT, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (zarejestrowany jako podatnik VAT czynny),

• usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

• usługodawca świadczy usługi jako podwykonawca.

Lista usług budowlanych objętych odwróconym obciążeniem jest listą zamkniętą a wymienione w nim usługi są identyfikowane przy pomocy Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) oraz wydanych do niej wytycznych metodologicznych.

W praktyce, przy spełnieniu powyższych warunków, nabywca usług budowlanych wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT świadczonych przez podwykonawcę jest odpowiedzialny za rozliczenie podatku VAT. Oznacza to, że nabywca jednocześnie zadeklaruje oraz co do zasady odliczy ten podatek (jeśli ma pełne prawo do odliczenia), tj. w rzeczywistości dokona rozliczenia „księgowego” kwot podatku, bez angażowania środków na kwotę podatku przy dokonywaniu płatności za usługę usługodawcy.

Należy mieć również na uwadze, że ustawa o VAT nie definiuje pojęcia podwykonawcy, zatem dla prawidłowego rozumienia terminu „podwykonawca” wystarczające będzie posłużenie się powszechnym jego znaczeniem wynikającym z wykładni językowej. Zgodnie z definicją zawartą w internetowym wydaniu Słownika języka polskiego: „podwykonawca – to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy”.

Należy mieć na uwadze, że jeżeli „generalny/główny wykonawca” zleci wykonanie usług w ramach swojej umowy zawartej z inwestorem kolejnemu podatnikowi – wówczas ten podatnik staje się jego podwykonawcą i każdy kolejny podatnik w takim szeregu zleceń staje się podwykonawcą w stosunku do „generalnego/głównego wykonawcy”, niezależnie od liczby dalszych podzleceń usługi. W takiej sytuacji podzlecone usługi budowlane zostaną opodatkowane na zasadzie odwróconego obciążenia i przy dalszych „podzleceniach” przyjąć należy podejście, zgodnie z którym podwykonawca „podzlecający” usługę kolejnemu podatnikowi jest – w stosunku do tego podwykonawcy – głównym wykonawcą swojego zakresu prac (i rozliczy „podzlecone” usługi budowlane na zasadzie odwróconego obciążenia).

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Wystawianie faktur przy dostawie drzwi i okien z montażem

Odpowiadając na pytania dotyczące dostawców okien i drzwi z montażem minister stwierdził, że w pierwszej kolejności należy określić, czy przedmiotem transakcji jest świadczenie usługi, czy dostawa towarów, ewentualnie czy mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym.

Wskazówek w tym zakresie, tj. sposobu traktowania świadczeń na gruncie przepisów dot. podatku VAT dostarcza bogate w tym zakresie orzecznictwo TSUE – przykładowo wyrok w sprawie C-44/11 Deutsche Bank i przywołane tam wyroki.

Jeżeli podatnik ustali, że przedmiotem świadczenia jest usługa, która zgodnie z klasyfikacjami statystycznymi jest wymieniona w załączniku nr 14 do ustawy o VAT i usługa jest realizowana przez generalnego wykonawcę bezpośrednio na rzecz inwestora (np. dewelopera budowlanego), którzy są podatnikami czynnymi VAT, w takim przypadku podlega ona opodatkowaniu według zasad ogólnych, ponieważ generalny wykonawca nie świadczy tej usługi jako podwykonawca.

W takiej sytuacji podatek VAT, zdaniem ministra, rozliczany jest przez generalnego wykonawcę a inwestor otrzymuje fakturę na kwotę należności za wykonane usługi, zawierającą podatek VAT, z zastosowaniem odpowiedniej stawki podatku, czyli mechanizm odwróconego obciążenia nie ma zastosowania.

Natomiast każde ewentualne dalsze zlecenie takich usług kolejnym podatnikom (podwykonawcom) byłoby już rozliczone zgodnie z mechanizmem odwróconego  obciążenia. W takim przypadku do rozliczenia podatku byłby zobowiązany nabywca usług, który otrzyma od podwykonawcy fakturę z kwotą netto, bez podatku VAT.