Różnice kursowe w ujęciu bilansowym

Różnice kursowe zrealizowane i niezrealizowane

Biorąc pod uwagę istotę różnic kursowych, należy zauważyć rozróżnienie różnic kursowych. Wyróżniamy różnice:

1) zrealizowane – powstające w trakcie roku obrotowego w momencie: uregulowania rozrachunków wyrażonych w walutach obcych, sprzedaży inwestycji finansowych, sprzedaży bankowi waluty obcej znajdującej się na koncie walutowym jednostki;

2) niezrealizowane – będące wynikiem wyceny bilansowej, ustalanej metodą memoriałową.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości należy wycenić nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażone w walutach obcych:

1) składniki aktywów, z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności, i pasywów – po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski,

2) gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych – po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski.

W związku z dokonywaniem wyceny bilansowej zgodnie z regulacjami ustawy o rachunkowości w księgach rachunkowych jednostki powstaną tzw. niezrealizowane różnice kursowe (różnice memoriałowe). Powstają one w wyniku przeliczenia wartości w walucie obcej na PLN na dzień bilansowy.

Ustalenie kursu walutowego

W art. 30 ust. 2 ustawodawca uregulował kwestie dotyczące kursu, jaki należy zastosować do przeliczeń. Z treści tego artykułu wynika, że operacje gospodarcze w walutach obcych należy ująć w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia, pod warunkiem, że odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie stanowią inaczej- odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznie zastosowanego, a także w przypadku pozostałych operacji.

W przypadku gdy nie dochodzi do faktycznej wymiany waluty należy stosować średni kurs NBP. Natomiast kurs faktyczny stosuje się wtedy, gdy podatnicy będą chcieli kupić walutę w banku, aby przelać środki na konta w PLN, jak również w każdym przypadku faktycznie realizowanej wymiany walut przez bank, z którego usług korzysta podatnik.

Dla aktywów i pasywów wyrażonych w walutach, dla których Narodowy Bank Polski nie ogłasza kursu, kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez Narodowy Bank Polski.

Wyliczenie różnic kursowych

Dokonywanie zapisów w księgach rachunkowych okresu sprawozdawczego

Różnice kursowe ustala się w trakcie roku obrotowego, a także w trakcie wyceny bilansowej, na moment bilansowy. Wyceny bilansowej rozrachunków w walutach obcych należy dokonywać według średniego kursu NBP obowiązującego na dzień wyceny. Powstają więc różnice kursowe wynikające z tego, że zazwyczaj różne są daty powstania rozrachunku (należności lub zobowiązania) oraz wyceny na dzień bilansowy. Trzeba również pamiętać o tym, że przed wyceną bilansową rozrachunków należy dokonać ich inwentaryzacji w drodze potwierdzenia sald lub weryfikacji sald (porównanie danych wynikających z dokumentów z danymi w księgach).

Art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości zawiera zasady wyceny rozrachunków. Zgodnie z przepisami wycena rozrachunków powinna być dokonana:

1) w przypadku należności i udzielonych pożyczek – w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności,

2) w przypadku zobowiązań – w kwocie wymaganej zapłaty.

Zgodnie z art. 30 ust. 4 ustawy o rachunkowości powstałe różnice kursowe wpływają bezpośrednio na wynik finansowy i odnoszone są odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych. Dodatnie różnice kursowe stanowią przychody finansowe, a ujemne różnice kursowe – koszty finansowe. Stosowanie metody rachunkowej sprawia, że do przychodów lub kosztów podatkowych zaliczane są ujmowane w księgach rachunkowych różnice kursowe z tytułu transakcji walutowych oraz różnice kursowe wynikające z wyceny bilansowej. Dodatnie różnice kursowe stanowią zatem przychody podatkowe, a ujemne są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. W związku z tym przy rachunkowej metodzie ustalania różnic kursowych przychodami lub kosztami podatkowymi będą różnice kursowe zarówno zrealizowane, jak i niezrealizowane.

Różnice kursowe w sprawozdaniu finansowym

Elementy składowe sprawozdania finansowego

Zgodnie z art. 30 ust. 4 ustawy o rachunkowości różnice kursowe dotyczące aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny oraz przy zapłacie należności i zobowiązań w walutach obcych, jak również sprzedaży walut, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, a w uzasadnionych przypadkach – do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych.. Różnice kursowe w sprawozdaniu finansowym uwzględnimy w następujących elementach tego sprawozdania:

1) wprowadzenie do sprawozdania finansowego- omówienie przyjętych zasad rachunkowości, pomiar wyniku finansowego, metodę ustalania różnic kursowych należy określić w zakresie,  w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru.

2) bilans- wartość środków trwałych w budowie, środków trwałych należy wykazać po uwzględnieniu różnic kursowych mających związek z pozycjami bilansu

3)rachunek zysków i strat – różnice kursowe wykazywane są per saldo jako przychody finansowe (dodatnie różnice kursowe) lub koszty finansowe (ujemne różnice kursowe).

4) Różnice kursowe w informacji dodatkowej- istotne dane i objaśnienia niezbędne do zrozumienia sprawozdania finansowego- skapitalizowane różnice kursowe od zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania.

5) rachunek przepływów pieniężnych- różnice kursowe uwzględniane będą w pozycji Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych. Sporządzając cash flow, należy pamiętać o specyfice tego rachunku i precyzyjnie określić wartość różnic kursowych zrealizowanych i niezrealizowanych, gdyż przepisy ustawy o rachunkowości nie zawierają szczegółowych regulacji odnoszących się do tego zagadnienia. Dlatego też należy skorzystać z KSR 1, w którym zawarto wytyczne i przykłady rachunkowe dotyczące ujmowania różnic kursowych w przepływach pieniężnych.

Koszty zakupu materiałów i towarów w księgach rachunkowych

Korekta przy cash flow

Korekta przy sporządzaniu cash flow metodą pośrednią obejmuje:

1)wyłączenie zrealizowanych różnic kursowych niedotyczących działalności operacyjnej i przesunięcie ich do tych działalności, których dotyczą, a więc do działalności inwestycyjnej lub finansowej;

2) wyłączenie niezrealizowanych (naliczonych memoriałowo) różnic kursowych niedotyczących działalności operacyjnej, ponieważ nie powodują one zmiany stanu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów;

3) wyłączenie różnic kursowych z tytułu wyceny środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach walutowych i w kasie jednostki (dodatnie ze znakiem minus, ujemne ze znakiem plus).

Nie ma konieczności korygowania zrealizowanych i niezrealizowanych różnic kursowych dotyczących działalności operacyjnej, gdyż:

1) różnice kursowe zrealizowane wpływają na zmianę stanu środków pieniężnych,

2) różnice kursowe niezrealizowane powodują zmianę stanu należności i zobowiązań, a tym samym podlegają samoczynnej eliminacji w ramach działalności operacyjnej.

W przypadku inwestycji długoterminowych różnice kursowe można ująć jako: 

1) kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny – np. jeżeli różnice kursowe będą skutkiem aktualizacji wyceny powodującym wzrost ich wartości, następuje wzrost kapitału z aktualizacji wyceny,

2) koszty finansowe – np. skutki obniżenia wartości inwestycji uprzednio przeszacowanej i podwyższającej kapitał z aktualizacji wyceny,

3) przychody finansowe – np. wzrost wartości inwestycji bezpośrednio wiążący się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Podstawa prawna:

- Art. 9, 28, 30-31 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 z późn. zm.).

Autor: Marta Przyborowska

Chcesz dowiedzieć się więcej, skorzystaj z naszego programu

INFORLEX Plan kont dla firm – program

Tylko teraz

49,00 zł

Przejdź do sklepu