REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenie OC rolników – odszkodowania i odpowiedzialność za szkody

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Odszkodowania Campter
Campter Odszkodowania uzyskuje odszkodowania dla osób poszkodowanych w wypadkach oraz na skutek zdarzeń losowych
Ubezpieczenie OC rolników – odszkodowania i odpowiedzialność za szkody
Ubezpieczenie OC rolników – odszkodowania i odpowiedzialność za szkody
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Wypadki w rolnictwie zdarzają się powszechnie i wiążą się z ryzykiem prowadzenia gospodarstwa rolnego – w szczególności posługiwania się urządzeniami i maszynami rolniczymi oraz hodowlą zwierząt. W związku z tym ustawodawca przewidział obowiązek zawierania umów ubezpieczenia przez osoby posiadające gospodarstwo rolne. Ważne też są w tym kontekście zasady odpowiedzialności za różnego rodzaju szkody.

Obowiązkowe ubezpieczenia rolników

Podstawowymi aktami prawnymi, regulującymi problematykę obowiązkowych ubezpieczeń rolników są: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, tj. Dz. U. 2013 Poz. 392) oraz Kodeks cywilny.

REKLAMA

Biorąc pod uwagę, że podstawowym celem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolnika jest niejako gwarancja zaspokojenia roszczeń osób poszkodowanych, obowiązek zawarcia umowy został ukształtowany dość szeroko. Dotyczy bowiem każdego posiadacza - a nie tylko właściciela gospodarstwa rolnego (art. 2 ust. 1 pkt 12 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych), a ponadto powstaje wskutek samego posiadania gospodarstwa rolnego – a zatem niezależnie od faktu prowadzenia jakiejkolwiek działalności rolniczej (P. Skawiński, Art. 44 (w:) J. Miaskowski, K. Niezgoda, P. Skawiński, Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz, Warszawa 2012).

Przepisem podstawowym, dotyczącym przesłanek zaistnienia odpowiedzialności odszkodowawczej jest art. 50 ust. 1  ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z jego treścią „z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.”

W świetle tego przepisu do odpowiedzialności rolnika dojść może, jeżeli szkodę wyrządzi rolnik – posiadacz gospodarstwa rolnego, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (a zatem: konkubina/konkubent, wstępni, zstępni, rodzeństwo), a także pracownik.

Ponadto, na podstawie art. 50 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych „przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli szkoda powstała w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego.” Tak więc odszkodowanie na podstawie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych przysługiwać będzie, jeżeli szkoda powstanie wskutek zdarzenia z udziałem na przykład kombajnu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co istotne, nie ma więc obowiązku oddzielnego ubezpieczania takich pojazdów i maszyn rolniczych, a ich ubezpieczenie zawiera się w OC gospodarstwa rolnego (P. Skawiński, Art. 44 (w:) op. cit.).

Wyjątkiem jest ciągnik rolniczy, który podlega ubezpieczeniu na podstawie ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (art. 2 ust. 34 Prawa o ruchu drogowym).

Rejestracja gospodarstwa jako czynnego podatnika VAT – problemy praktyczne

Rodzaje odpowiedzialności w wypadkach w rolnictwie

Ustawodawca rozróżnia kilka zasad odpowiedzialności w zależności od okoliczności, a system przesłanek jest dość skomplikowany. Może to być odpowiedzialność na zasadzie winy (art. 415 k.c.) oraz na zasadzie ryzyka (art. 431, 435 k.c.). W obu przypadkach adresatem roszczenia poszkodowanego będzie ubezpieczyciel rolnika (P. skawiński, Art. 50 (w:) op. cit.).

Odpowiedzialność na zasadzie winy to podstawowy rodzaj (reżim) odpowiedzialności rolnika. Zastosowanie mieć tu będzie art. 415 k.c., zgodnie z treścią którego „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.”

Przesłankami odpowiedzialności rolnika będzie zatem zdarzenie o następujących cechach:

- zawinione zachowanie rolnika, mieszkańców lub pracowników gospodarstwa rolnego,

- mające związek z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego,

którego skutkiem jest szkoda.

Do powstania odpowiedzialności ubezpieczyciela niezbędne jest wykazanie związku pomiędzy powstaniem szkody a posiadaniem przez rolnika gospodarstwa rolnego. Oznacza to, że poszkodowany będzie miał roszczenie wobec ubezpieczyciela, jeżeli szkoda powstała w związku z działalnością rolniczą, a nie inną działalnością prowadzoną na terenie gospodarstwa lub prywatnymi celami rolnika (wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 marca 2013 r., I Aca 880/12).

Jak już zostało wspomniane – ze względu na ochronny cel OC rolników, przepis ten szeroko ujmuje zakres odpowiedzialności. Tak więc odszkodowanie przysługuje osobie trzeciej (przechodniowi, gościowi gospodarstwa) w sytuacji, gdy szkoda na osobie lub mieniu będzie wynikiem zawinionego zachowania rolnika, osoby zamieszkującej z rolnikiem czy pracownika, a ponadto zachowany będzie związek z posiadaniem gospodarstwa rolnego.

Poza powyższą sytuacją ochrona ubezpieczeniowa z OC rolnika jest zróżnicowana w zależności od tego, czy zachodzi szkoda w mieniu, czy szkoda na osobie (uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, śmierć). W przypadku szkody na osobie zakres odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela rolnika jest bardzo szeroki.

Osoby uprawnione do odszkodowania z OC rolnika

Możliwa jest bowiem sytuacja, gdy poszkodowanym (w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego) będzie małżonek rolnika, bądź inna osoba będąca współposiadaczem gospodarstwa, mieszkańcem lub pracownikiem, a szkoda wyniknie z winy samego rolnika, jego pracownika, lub innego współposiadacza gospodarstwa – wówczas również zaistnieją przesłanki odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela rolnika (tak. m. in. wyrok SA w Białymstoku z dnia 9 listopada 2012 r., I Aca 525/12).

Odszkodowanie dla właściciela gospodarstwa (ubezpieczającego)

Co więcej, treść art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych stanowi, że „z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie (…)” Przepis nie zawiera ograniczenia co do kręgu osób uprawnionych do odszkodowania, w związku z czym odszkodowanie za szkodę na osobie przysługiwać będzie również samemu rolnikowi, jeżeli zostanie poszkodowany przez osobę zajmującą wspólnie z nim gospodarstwo rolne, a także przez pracownika gospodarstwa rolnego.

Naturalnie również w powyższych sytuacjach Sąd będzie miał na uwadze art. 362 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.” Sąd będzie w takiej sytuacji uprawniony do odpowiedniego zmniejszenia odszkodowania, choć nie uczyni tego automatycznie.

Aktywne druki i formularze

Brak odszkodowania dla sprawcy szkody

Natomiast wydaje się, że ubezpieczyciel rolnika nie będzie odpowiadał za szkodę, jaką rolnik (lub któraś z osób wymienionych w art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) wyrządzi sam sobie - wyłącznie w wyniku własnego zachowania.

Szkody na mieniu w rolnictwie

Węższy jest zakres ochrony ubezpieczeniowej w przypadku szkody na mieniu. Zgodnie z art. 53 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń nie odpowiada m. in. za szkody „w mieniu, wyrządzone rolnikowi przez osoby pracujące w jego gospodarstwie rolnym lub pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym albo osobom pozostającym z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracującym w jego gospodarstwie rolnym.” To ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela należy jednak traktować „wąsko” jako wyjątek od zasady (wyrok SA w Białymstoku z dnia 9 listopada 2012 r., I Aca 525/12).

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Odmiennym od zasady winy reżimem odpowiedzialności jest odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Ponosi ją rolnik (a w konsekwencji zakład ubezpieczeń), jeżeli szkoda powstała w związku z posiadaniem przez niego gospodarstwa rolnego a jednocześnie gospodarstwo rolne można uznać za zakład wprawiony w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 k.c.). W tej sytuacji poszkodowany nie musi wykazywać winy po stronie rolnika (lub ew. innych osób wymienionych w art. 50 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się jednak, że uznanie gospodarstwa za tego typu zakład „możliwe jest tylko wówczas, gdy prowadzenie produkcji wytwórczej (roślinnej, zwierzęcej, sadowniczej itp.) oraz uzyskiwanie jej efektów pozostaje w bezpośrednim związku ze stanem nasycenia i wykorzystania urządzeń poruszanych za pomocą sił przyrody, w takiej relacji, że od stopnia wykorzystania tych sił zależy w ogóle funkcjonowanie gospodarstwa w zakresie określonego rodzaju produkcji i uzyskania jej efektów, a nie tylko ułatwianie ich osiągnięcia.” Zob. wyrok SN z dnia 15 lutego 2008 r., I CSK 376/07). Oznacza to, że nie wystarczy do tego posługiwanie się takimi maszynami rolniczymi jak np. elektryczna sieczkarnia. Natomiast można za takie przedsiębiorstwo uznać na przykład duże, mechanicznie obsługiwane gospodarstwo hodowli drobiu.

Podatek rolny w 2015 r.

Odpowiedzialność za zwierzęta pod nadzorem

Podobny do zasady ryzyka reżim odpowiedzialności wiąże się z odpowiedzialnością rolnika za hodowane przez niego zwierzęta. Zgodnie z art. 431 Kodeksu cywilnego „kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.

Osoba chowająca zwierzę lub się nim posługująca ponosi odpowiedzialność za szkodę przez nie wyrządzoną na zasadzie winy w nadzorze, przy czym przyjmuje się domniemanie tej winy (konstrukcja zbliżona do odpowiedzialności kierującego pojazdem mechanicznym, czyli opartej na zasadzie ryzyka) (W. Dubis, Art. 431 (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red.: E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2014).


Wobec tego, dla zwolnienia od odpowiedzialności chowający zwierzę lub się nim posługujący wykazać musi brak winy własnej i innych osób, za które ponosi odpowiedzialność na podstawie określonego stosunku prawnego lub tylko czysto faktycznego (w związku ze sprawowanym nad tymi osobami nadzorem, czy powierzeniem im określonych czynności do wykonania). Do wyłączenia odpowiedzialności nie prowadzi dowód, iż w momencie wyrządzania szkody zwierzę nie znajdowało się pod nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że nadzór wykonywany był należycie starannie, a zwierzę zostało mu skradzione lub uwolnione przez osobę trzecią, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Wyłączenie odpowiedzialności za zwierzęta nie związane z pracą w gospodarstwie

Ograniczeniem tej odpowiedzialności jest określone w orzecznictwie Sądu Najwyższego – zgodnie ze stanowiskiem SN, jeżeli zwierzę jest hodowane w gospodarstwie rolnym, ale nie do celów rolniczych (produkcji rolnej) to wyłączona jest odpowiedzialność na podstawie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2013 r., IV CSK 565/12). W tym przypadku chodziło o konia hodowanego jedynie pod wierzch (podobnym przykładem może być także pies, pilnujący gospodarstwa). W takiej sytuacji odpowiedzialny będzie nie ubezpieczyciel a bezpośrednio rolnik.

Podsumowując – konstrukcja przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej rolników (a także wyjątków od niej) określona jest w Kodeksie cywilnym, z modyfikacjami płynącymi z ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Natomiast bezpośrednie zastosowanie do sytuacji, w których odpowiadać będzie rolnik (a w konsekwencji jego ubezpieczyciel) mają m. in. przepis art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Kalkulatory

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Należą do nich także te przepisy, które określają roszczenia, do jakich uprawnieni są poszkodowani. Obejmują one przede wszystkim zwrot udokumentowanych kosztów leczenia, dojazdów do placówek medycznych i opieki nad poszkodowanym (art. 444 k.c.), a także zadośćuczynienie za krzywdę (art. 445 k.c.), koszty pogrzebu, rentę alimentacyjną, stosowne odszkodowanie i zadośćuczynienie dla osób bliskich zmarłego (art. 446 k.c.).

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pozwani przez PFR – jak program pomocy dla firm stał się przyczyną tysięcy pozwów? Sprawdź, jak się bronić

Ponad 16 tysięcy firm już otrzymało pozew z Polskiego Funduszu Rozwoju [i]. Kolejne są w drodze. Choć Tarcza Finansowa miała być tarczą – dla wielu stała się źródłem wieloletnich problemów prawnych.

Kawa z INFORLEX. Nowy plan wdrożenia KSeF

Spotkania odbywają się w formule „na żywo” o godzinie 9.00. Przy porannej kawie poruszamy najbardziej aktualne tematy, które stanowią także zasób kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Rozmawiamy o podatkach, księgowości, rachunkowości, kadrach, płacach oraz HR. 15 maja br. tematem spotkania będzie nowy plan wdrożenia KSeF.

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. Jak i ile można zaoszczędzić na wpłatach do PFRON? Case study i obliczenia dla pracodawcy

Dlaczego 5 maja to ważna data w kontekście integracji i równości? Co powstrzymuje pracodawców przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami? Jakie są obowiązki pracodawcy wobec PFRON? Wyjaśniają eksperci z HRQ Ability Sp. z o.o. Sp. k. I pokazują na przykładzie ile może zaoszczędzić firma na zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

REKLAMA

Zmiany w podatku od spadków darowizn w 2025 r. Likwidacja obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego i określenie wartości nieodpłatnej renty [projekt]

W dniu 28 kwietnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja ma dwa cele. Likwidację obowiązku uzyskiwania zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

na celu ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych wynikających ze stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, związanych z dokonywaniem obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny, a także uproszczenie rozliczania podatku z tytułu nabycia nieodpłatnej renty.

Co zmieni unijne rozporządzenie w sprawie maszyn od 2027 roku. Nowe wymogi prawne cyberbezpieczeństwa przemysłu w UE

Szybko zachodząca cyfrowa transformacja, automatyzacja, integracja środowisk IT i OT oraz Przemysł 4.0 na nowo definiują krajobraz branży przemysłowej, przynosząc nowe wyzwania i możliwości. Odpowiedzią na ten fakt jest m.in. przygotowane przez Komisję Europejską Rozporządzenie 2023/1230 w sprawie maszyn. Firmy działające na terenie UE muszą dołożyć starań, aby sprostać nowym, wynikającym z tego dokumentu standardom przed 14 stycznia 2027 roku.

Skarbówka kontra przedsiębiorcy. Firmy odzyskują miliardy, walcząc z niesprawiedliwymi decyzjami

Tysiące polskich firm zostało oskarżonych o udział w karuzelach VAT - często niesłusznie. Ale coraz więcej z nich mówi "dość" i wygrywa w sądach. Tylko w ostatnich latach odzyskali aż 2,8 miliarda złotych! Sprawdź, dlaczego warto walczyć i jak nie dać się wciągnąć w urzędniczy absurd.

Krajowy System e-Faktur – czas na konkrety. Przygotowania nie powinny czekać. Firmy muszą dziś świadomie zarządzać dostępnością zasobów, priorytetami i ryzykiem "przeciążenia projektowego"

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) przeszło z etapu spekulacji do fazy przygotowań wymagających konkretnego działania. Ministerstwo Finansów ogłosiło nowy projekt ustawy, który wprowadza obowiązek korzystania z KSeF, a 25 kwietnia skończył się okres konsultacji publicznych. Dla wszystkich zainteresowanych oznacza to jedno: czas, w którym można było czekać na „ostateczny kształt przepisów”, dobiegł końca. Dziś wiemy już wystarczająco dużo, by prowadzić rzeczywiste przygotowania – bez odkładania na później. Ekspert komisji podatkowej BCC, radca prawny, doradca podatkowy Tomasz Groszyk o wdrożeniu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF).

REKLAMA

Wdrożenie KSeF i JPK_CIT to nie lada wyzwanie dla firm w 2025 r. [KOMENTARZ EKSPERCKI]

Rok 2025 będzie się przełomowy dla większości działów finansowych polskich firm. Wynika to z obowiązków podatkowych nałożonych na przedsiębiorców w zakresie konieczności wdrożenia obligatoryjnego e-fakturowania (KSeF) oraz raportowania danych księgowo- podatkowych w formie nowej schemy JPK_CIT.

Sprzedałeś 30 rzeczy w sieci przez rok? Twoje dane ma już urząd skarbowy. Co z nimi zrobi? MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem płacenia podatków

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

REKLAMA