Co grozi za naruszenie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy?

Nowe przepisy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy

W dniu 13 lipca 2018 r. weszła w życie większość przepisów ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 12 kwietnia 2018 r., poz. 723), dostosowująca polskie regulacje do rozwiązań przyjętych w Unii Europejskiej, w szczególności implementuje postanowienia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE, która weszła w życie 25 czerwca 2015 r. Ze względu na dużą liczbą proponowanych zmian zdecydowano się na opracowanie zupełnie nowego aktu prawnego, a nie nowelizację obecnej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 16 listopada 2000 r.

Ustawa zawiera szeroki katalog tzw. „instytucji obowiązanych”, czyli podmiotów na które nakłada się szereg obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Nowy katalog został wzbogacony o kolejne instytucje obowiązane do stosowania przepisów ustawy, natomiast co do niektórych podmiotów, w tym podmiotów zajmujących się usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych (biur rachunkowych), doradców podatkowych część ich dotychczasowych zadań uległa zmianie.

Polecamy: Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – nowe procedury

Nowa ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu nakłada na instytucje obowiązane wymogi związane m.in. ze stosowaniem środków bezpieczeństwa, procedur bezpieczeństwa oraz raportowaniem podejrzanych transakcji. Za niewykonanie określonych obowiązków podmioty te mogą być ukarane sankcjami administracyjnymi, a nawet karnymi.

Niedopełnienie obowiązków

Ustawodawca wyraźnie wskazał jakiego rodzaju naruszenia przepisów wynikających z ustawy podlegają karom administracyjnym. Katalog tych naruszeń zawiera art. 147 ustawy. Sankcjom podlega niedopełnienie przez instytucje obowiązane następujących obowiązków:

1) wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków określonych w ustawie (zgodnie z art. 8),

2) sporządzanie oceny ryzyka oraz jej aktualizacji (art. 27 ust. 3),

3) przekazanie na żądanie Generalnego Inspektora Informacji Finansowej oceny ryzyka oraz innych informacji mogących mieć wpływ na krajową ocenę ryzyka (art. 28),

4) stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego (art. 33, art. 43 art. 44–46),

5) dokumentowanie zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego oraz wyników bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji oraz wykazanie na żądanie organów kontrolujących zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa, o których mowa w art. 34 ust. 3,

6) przechowywanie dokumentacji, o którym mowa w art. 49 ust. 1 i 2 ustawy,

7) wprowadzenie wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (art. 50),

8) wprowadzenie procedury grupowej w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (art. 51),

9) zapewnienie udziału osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych (art. 52),

10) wdrożenie wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, o którym mowa (art. 53),

11) zachowanie w tajemnicy faktu przekazania Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej lub innym właściwym organom informacji (art. 54 ust. 1),

12) przekazanie lub udostępnienie informacji związanych z transakcjami ponadprogowymi oraz okolicznościami podejrzanymi (art. 72 lub art. 76),

13) przekazanie zawiadomień, o którym mowa w art. 74, art. 86 ust. 1 lub art. 90 ust. 1.

Ponadto, karom podlegają także wymienione w art. 148 ustawy naruszenia przepisów rozporządzenia 2015/847 oraz określone w art. 149 ustawy niedopełnienie obowiązków oraz niestosowanie się do zakazów przez instytucję obowiązaną.

Podmioty nakładające kary administracyjne

Zanim przejdziemy do katalogu kar administracyjnych jakie grożą instytucjom zobowiązanym do przestrzegania zasad wynikających z ustawy, warto wskazać, które instytucje mają prawo do nakładania kar.

Otóż, zgodnie z nowymi przepisami karę administracyjną w drodze decyzji może nałożyć, w zależności instytucji obowiązanej i rodzaju naruszenia:

- Generalny Inspektor Informacji Finansowej,

- Prezes Narodowego Banku Polskiego,

- Komisja Nadzoru Finansowego (KNF),

- minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Kary administracyjne

Rodzaje kar administracyjnych zostały określone w ustawie w art. 150 ust. 1–3. Do kar tych należą:

1) publikacja informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy przez tę instytucję w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych;

2) nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności;

3) cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej;

4) zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez instytucję obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok;

5) kara pieniężna.

Jeśli chodzi o karę pieniężną, to właściwy organ może ją nałożyć do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro.