Nie zaniżaj pochopnie kosztów

Andrzej Pośniak, prawnik z CMS Cameron McKenna wyjaśnił nam, że co do zasady, podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód podatnika, stanowiący nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami uzyskania tych przychodów. Innymi słowy, podatnik ma prawo (nie obowiązek) obniżenia osiągniętych przychodów o udokumentowane koszty ich uzyskania, z wyjątkiem kosztów, które ustawy podatkowe wykluczają z zakresu kosztów podatkowych. W interesie podatnika leży zatem zbieranie odpowiedniej dokumentacji i wykazywanie poniesionych kosztów, albowiem ich wysokość ma bezpośredni wpływ na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. – W efekcie zaniżanie kosztów podatkowych (w przeciwieństwie do ich zawyżania) nie powinno pociągnąć za sobą negatywnych konsekwencji ze strony władz skarbowych, ponieważ działanie takie zwiększa kwoty uiszczanego przez podatnika podatku. Jakkolwiek, trudno sobie wyobrazić podatnika, który z własnej woli godziłby się na płacenie wyższych podatków – dodał Andrzej Pośniak.

Autopromocja

Zaniżanie kosztów służy różnym celom. Zdaniem dr. Roberta Zajdlera, pracownika Departamentu Prawa Unii Europejskiej, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej zaniżanie kosztów może mieć na celu wykazanie większej rentowności przedsiębiorstwa na potrzeby kredytowe, czy też na potrzeby rocznych sprawozdań finansowych. Służyć może również bieżącemu dostosowaniu kosztów do sprzedaży. – Takie działania stosowane są przez podatników zarówno w rozliczeniach miesięcznych, jak i rocznych. Konsekwencją zazwyczaj nie jest uszczuplanie wpływów podatkowych z tego tytułu. Skutkiem zaniżania kosztów jest zarzut nierzetelnego prowadzenia rachunkowości. Jego konsekwencją może być kontrola i administracyjne ustalenie faktycznych kosztów. Dodatkowo wymierzana jest jednorazowa kara na podstawie ustawy karnej skarbowej w oparciu o tabelaryczny przelicznik zawarty w ustawie. Podatnik chcący naprawić powstały błąd może złożyć wniosek do naczelnika urzędu skarbowego i za jego zgodą naprawić powstałą nierzetelność – powiedział nam dr Zajdler.

Zaniżanie kosztów to z punktu widzenia podatników działalność o wiele rzadsza niż ich zawyżanie. Jednak takie działania mogą w przypadku ich wykrycia dać do myślenia organom podatkowym. Według Mariusza Mareckiego, z zespołu ds. postępowań podatkowych PricewaterhouseCoopers w przypadku zaniżania kosztów przez podatników organy podatkowe będą próbowały, po pierwsze, ustalić przyczyny takiego zaniżania, o ile nie jest ono spowodowane po prostu ostrożną interpretacją przepisów. W szczególności kontrolujący mogą chcieć ustalić, czy zaniżanie nie jest częścią jakiejś większej struktury, w której biorą udział inne podmioty, zmierzającej do uniknięcia podatku czy wręcz działań kryminalnych. Po drugie, zaniżanie, czy raczej ukrywanie kosztów, najczęściej łączy się z zaniżaniem przychodów, a więc stanowi część procederu niezgodnej z prawem sprzedaży poza ewidencją księgową.

– Takie działanie będzie się wiązało zapewne z uszczupleniem podatku i tym samym będzie wypełniało znamiona przestępstwa określonego w art. 56 kodeksu karnego skarbowego zagrożonego obecnie karą pozbawienia wolności do 2 lat i karą grzywny, nawet do ponad 7 milionów złotych (od 17 grudnia sankcje te ulegną dalszemu zaostrzeniu). Co może zrobić podatnik, gdy stwierdzi, że zaniżył koszty uzyskania przychodów? Jeśli tylko ma dowody księgowe, może wprowadzić je do ksiąg, skorygować deklarację i – jeśli zapłacił podatek – wystąpić o stwierdzenie nadpłaty – argumentował Mariusz Marecki.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Rafał Śmigórski, biegły rewident, senior menedżer w Departamencie Doradztwa Podatkowego HLB Frąckowiak i Wspólnicy Sp. z o.o., zwrócił uwagę na fakt, że podmioty prowadzące księgi rachunkowe są zobowiązane do potrącania kosztów (ujmowania ich w rozliczeniu podatkowym) w tym roku podatkowym, którego dotyczą, niezależnie od tego, kiedy koszty te są faktycznie ponoszone. Jedynie w sytuacji gdy nie jest możliwe „zarachowanie” kosztu we właściwym okresie (np. w związku z brakiem dokumentu, na podstawie którego można ustalić rodzaj i kwotę kosztu) – koszt potrąca się w momencie jego poniesienia. W praktyce, mimo braku w przepisach prawa podatkowego definicji pojęcia „zarachowanie”, przyjmuje się zwykle, że zarachowanie oznacza ujęcie w księgach rachunkowych. – Przykładowo, jeżeli podatnik przeniesie koszt dotyczący danego roku do roku kolejnego, a kontrola zakwestionuje zasadność takiej kwalifikacji, podatnik nie będzie miał możliwości uwzględnienia tego kosztu we właściwym okresie, ponieważ nie będzie możliwe jego zarachowanie (zaksięgowanie) w zamkniętych za rok poprzedni księgach rachunkowych. W takiej sytuacji można wywodzić, choć jest to dyskusyjne, że podatnik utraci możliwość uwzględnienia danego wydatku w swoich rozliczeniach podatkowych – wyjaśniał Rafał Śmigórski.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź