Pełnomocnictwo szczególne (procesowe) podatnika - zakres (uchwała NSA)

Zakres pełnomocnictwa szczególnego podatnika - uchwała NSA z 25 kwietnia 2022 r.

Sentencja uchwały NSA z 25 kwietnia 2022 r. (sygn. II FPS 1/22):

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący- Sędzia NSA Małgorzata Niezgódka-Medek, Sędzia NSA Arkadiusz Cudak, Sędzia NSA Tomasz Kolanowski (sprawozdawca), Sędzia NSA Jerzy Płusa, Sędzia NSA Hieronim Sęk, Sędzia NSA Krzysztof Winiarski (współsprawozdawca), Sędzia NSA Tomasz Zborzyński, , Protokolant Wojciech Zagórski, po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2022 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Finansowej z udziałem prokuratora Prokuratury Okręgowej w Toruniu P.S., delegowanego do Prokuratury Krajowej oraz Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 2 lutego 2022 r., sygn. akt II FSK 1402/21 w sprawie ze skargi kasacyjnej M.F. i M.F. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 13 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 904/18 w sprawie ze skargi M.F. i M.F. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku z dnia 23 lipca 2018 r., nr [...] w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 r. oraz orzeczenia o zabezpieczeniu na majątku, w którym na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) przedstawiono do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy użyte w art. 138e § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) pojęcie "w sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego" należy rozumieć jako "w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym", czy też jako "w przedmiocie konkretyzacji wzajemnych uprawnień i obowiązków stron stosunku, którymi są organ podatkowy i indywidualny podmiot"?" podjął następującą uchwałę:
1. Użyty w art. 138e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) zwrot "we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego" należy rozumieć w ten sposób, że odwołuje się on do wynikającego ze stosunku podstawowego materialnego zakresu pełnomocnictwa szczególnego, co oznacza, że może ono obejmować każdą sprawę należącą do właściwości organu podatkowego, do której stosuje się przepisy tej ustawy.
2. Jednakże, do wywołania skutku procesowego konieczne jest złożenie pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym, stosownie do art. 138e § 3 Ordynacji podatkowej.

Problemy z pełnomocnictwem szczególnym w sprawie podatkowej - komentarz do uchwały NSA

Jest to istotne dla podatników, ponieważ w toku postępowania podatkowego, ale również w innych procedurach takich jak na przykład kontrola podatkowa, podatnik może ustanowić pełnomocnika procesowego. Kwestia zakresu pełnomocnictwa jest bardzo istotna i wywoływała wątpliwości w orzecznictwie.

2 lutego br. Naczelny Sąd Administracyjny przedstawił ten problem do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA. Chodziło o ustalenie czy takie pełnomocnictwo procesowe rozciąga się na inne postępowanie aniżeli to, w którym zostało złożone.

Pełnomocnictwo złożone w toku kontroli podatkowej nie może wywoływać także skutków w postępowaniu podatkowym

- Uchwałą z 25 kwietnia 2022 r. NSA rozstrzygnął, że pełnomocnictwo procesowe rozciąga się tylko na czynności w ramach jednej sprawy podatkowej, tej która objęta jest aktami – mówi w rozmowie z MarketNews24 dr Radosław Bulejak, Senior Associate, Kancelaria Ożóg Tomczykowski. - Oznacza to, że na przykład pełnomocnictwo złożone w kontroli podatkowej nie może wywoływać także skutków w postępowaniu podatkowym. NSA wskazał jednoznacznie, że należy za każdym razem składać nowe pełnomocnictwo do akt sprawy.

Pojęcie akt sprawy wyznacza więc zakres obowiązków podatnika i pełnomocnika. Jednak pełnomocnictwo ogólne nie rozciąga się tylko na czynności procesowe. W przypadku kontroli podatkowej i postępowania podatkowego relacja jest taka, że kontrola podatkowa nie jest pierwszą fazą postępowania podatkowego. I tym samym postępowanie podatkowe nie jest kontynuacją kontroli podatkowej.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał że regulacje Ordynacji podatkowej obejmują jedynie kwestię dotycząca wciągnięcia materiału dowodowego do postępowania podatkowego, zebranego w trakcie kontroli podatkowej.

Relacja jest taka, że materiał z kontroli podatkowej może być przedmiotem rozpoznania w postępowaniu podatkowym. Natomiast kontrola podatkowa nie przekształca się w postępowanie podatkowe.

Relacja między tymi postępowaniami znajduje natomiast swoje odzwierciedlenie w ustawie o krajowej administracji skarbowej. W przeciwieństwie do kontroli podatkowej kontrola celno-skarbowa jest wstępną fazą rozpoznania sprawy podatnika. Kontrola celno-skarbowa może więc zostać przekształcona w postępowanie podatkowe. I ustawodawca zdefiniował to jednoznacznie.

- Stanowisko NSA jest w mojej ocenie prawidłowe. Niestety, w ordynacji podatkowej nie sposób znaleźć rozwiązanie, które pozwoliłoby na złożenie jednego pełnomocnictwa szczególnego, które obejmowałoby wszystkie procedury podatkowe – wyjaśnia R.Bulejak z Kancelarii Ożóg Tomczykowski. - Natomiast pełnomocnictwo ogólne ma tak szeroki zakres, że nie każdy podatnik zdecyduje się na złożenie tak daleko idącego pod względem zakresu pełnomocnictwa.