Mniej korzystne warunki zatrudnienia pracowników w czasie epidemii koronawirusa

Regulacja Kodeksu pracy

Do dnia 31 marca 2020 r. jedyną regulacją, która przewidywała możliwość stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia od dotychczas stosowanych był art. 23^1a Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem, porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami może być zawarte, jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy nieobjętego układem zbiorowym pracy lub zatrudniającego mniej niż 20 pracowników.
Zakres i czas tego rozwiązania musi zostać ustalony w porozumieniu zawartym pomiędzy pracodawcą a organizacją związkową reprezentującą pracowników. Dodatkowo, w przypadku skorzystania z tego rozwiązania, pracodawca może zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Z tym jednak zastrzeżeniem, że zawieszenie tych przepisów nie może trwać dłużej niż przez okres 3 lat.

Regulacja Tarczy antykryzysowej

W obliczu epidemii koronawirusa i związanych z nim ograniczeń w organizacji pracy, ustawodawca wprowadził kolejną regulację umożliwiającą stosowanie przez pracodawcę mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników, niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami. Zgodnie z art. 15zf Tarczy antykryzysowej takie rozwiązanie może mieć miejsce także u pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 i który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r. Podobnie jak w przypadku regulacji kodeksowej– porozumienie ma określać zakres i czas zastosowania tego rozwiązania.

Polecamy: Przedsiębiorca w kryzysie (PDF)

Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Podatki i prawo gospodarcze. Pakiet 5 ebooków

Promocja: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł

Spadek obrotów gospodarczych

Pierwszym z warunków skorzystania przez pracodawcę z tego rozwiązania jest wystąpienie u niego spadku obrotów gospodarczych będących skutkiem wystąpienia COVID-19. Przez spadek obrotów gospodarczych należy przy tym rozumieć spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

- nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego,
- nie mniej niż 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.

Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych w przypadku, gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Niezaleganie w regulowaniu zobowiązań podatkowych oraz składek

Drugą przesłanką jaką pracodawca musi spełnić jest niezaleganie w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do dnia 30 września 2019 r. Ustawodawca zastrzegł jednak, że tego wymogu nie stosuje się do pracodawcy będącego przedsiębiorcą w sytuacji, gdy:

- zawarł umowę z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo

- zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej przedsiębiorcy i pełną spłatę zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Pracy, wraz z kopią wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek.

Porozumienie

Porozumienie regulujące nowe tymczasowe warunki zatrudnienia pracowników, pracodawca zawiera z zakładową organizacją związkową, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji -wtedy z przedstawicielami pracowników wyłonionych w trybie przyjętym u danego pracodawcy. W przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli pracowników z powodu COVID-19, w szczególności wywołanych nieobecnością pracowników, trwającym przestojem lub wykonywaniem przez część pracowników pracy zdalnej, porozumienie to może być zawarte z przedstawicielami pracowników wybranymi przez pracowników uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.

Pracodawca przekazuje kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. W przypadku, gdy pracownicy zatrudnieni u pracodawcy byli objęci ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, okręgowy inspektor pracy przekazuje informacje o porozumieniu do rejestru ponadzakładowych układów pracy. W zakresie i przez czas określony w porozumieniu nie stosuje się wynikających z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy oraz z zakładowego układu zbiorowego pracy warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

Podstawa prawna:

• art. 15zf ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych,
• art. 23^1a Kodeksu pracy.

Julia Wawrzyńczak, aplikant radcowski w Lubasz i Wspólnicy - Kancelaria Radców Prawnych