Limit zarobków dziecka ustala się po odjęciu kosztów i odliczeń od dochodu

Dnia 23 kwietnia 2015 roku Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie potwierdził tezę wcześniejszego wyroku WSA w Kielcach, że rodzice korzystający z ulgi prorodzinnej lub rozliczający się z organami podatkowymi razem dziećmi, które osiągnęły w rozliczanym roku podatkowym dochód - muszą wziąć pod uwagę tenże dochód po potrąceniu składek ZUS, jak również kosztów uzyskania przychodu.

Niestety w NSA kształtuje się niekorzystna dla podatników linia orzecznicza, zgodnie z którą prawo do ulgi na dziecko (a także prawo samotnego rodzica do wspólnego rozliczenia się z dzieckiem) przysługuje rodzicom wtedy, gdy dochód dziecka (czyli przychód z odjętymi kosztami ale bez dodatkowych odliczeń) nie był wyższy niż 3089 zł. Zdaniem NSA ulgi i odliczenia nie mogą się kumulować. Tak uznał NSA w wyroku z 24 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 255/14, a także w wyrokach o sygn. akt II FSK 3000/13, II FSK 3506/13.

Samotna matka zaradnego syna – wspólne rozliczenie z dzieckiem i ulga prorodzinna

Zaistniała sprawa dotyczyła podatniczki, która jest osobą samotnie wychowującą w roku podatkowym pełnoletnie już dziecko, które nie ukończyło jeszcze 25 roku życia i  nadal uczy się w szkole wyższej.

Istotą powstałego sporu było ustalenie wysokości netto dochodu uzyskanego ze stosunku pracy przez pełnoletniego już syna powódki. Podatniczka chciała skorzystać z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych z jednej strony jako osoba samotnie wychowującej dziecko, z drugiej zaś chciała skorzystać z ulgi na dziecko.

Ulga na dzieci w pytaniach i odpowiedziach

Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT wspólnie z samotnie wychowywanym dzieckiem mogą się rozliczyć podatnicy będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1) małoletnie,

2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 (chodzi tu o kwotę dochodu w wysokości 556,02 zł : 18% = 3089 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.

Limity ulg i odliczeń w PIT 2014 / 2015

Do tego samego przepisu nawiązuje również art. 27f ust. 6 ustawy o PIT uzależniając również od tego limitu możliwość skorzystania z ulgi prorodzinnej na zarabiające pełnoletnie (do ukończenia 25 lat), uczące się dziecko przez jego rodziców lub opiekunów.

Syn podatniczki pracował na podstawie umowy o pracę i osiągnął przychód w wysokości 3873,12 zł brutto. Kwota ta została pomniejszona prze podatniczkę o koszty uzyskania przychodu (czyli wydatki, jakie poniósł podatnik w celu uzyskania przychodu z danego źródła), które to osiągnęły wysokość 417,18 zł, składkę na ubezpieczenie społeczne w kwocie 531,01zł, oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 233,93zł. Po odliczeniu wyżej wymienionych kwot wynagrodzenie syna powódki nie przekraczało limitu 3089 zł.

Naczelnik urzędu skarbowego a potem również Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach uznały jednak, że podatniczka ustalając swoje prawo do skorzystania z ww. preferencji podatkowych bezpodstawnie dokonała odliczenia składek. Organy Podatkowe powołały się na art. 9 ust. 2 ustawy o PIT, zgodnie z którym „Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24–25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.” Zdaniem organów podatkowych z tego przepisu wynika, iż dochód w tym przypadku przekracza dopuszczalny limit 3089 zł netto, a co za tym idzie podatniczka nie tylko nie może skorzystać z ulgi na dziecko, a także nie może się wspólnie z nim rozliczyć.

Z tą interpretacją nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach (wyrok z 20 grudnia 2012 r. – sygn. I SA/Ke 640/12) a następnie Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 23 kwietnia 2015 r. – sygn. II FSK 675/13).  

Limit zarobków dziecka to kwota netto – po odjęciu składek i kosztów uzyskania przychodów

Zdaniem tych sądów kwotę dochodu należy pomniejszyć zarówno o koszty jak i o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Jak stwierdził WSA w Kielcach:

Reasumując, ustawodawca w art. 6 ust 4 pkt 3 p.d.o.f wprowadzając zasady preferencyjnego opodatkowania dla osób samotnie wychowujących dzieci pełnoletnie, uczące się, określił łączną wysokość dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej oraz dochodów ze zbycia papierów wartościowych, której osiągnięcie przez dziecko nie powoduje utraty prawa do preferencyjnego rozliczenia przez osobę samotnie je wychowującą. O ile dochód opodatkowany na zasadach określonych w art. 30 b p.d.o.f będzie odpowiadać dochodowi zdefiniowanemu w art. 9 ust 2 p.d.o.f., to dla ustalenia dochodu podlegającego opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 u.p.d.o.f konieczne jest wyliczenie podstawy opodatkowania zgodnie z art. 26 p.d.o.f. (czyli m.in. po odjęciu kosztów uzyskania przychodów i składek ubezpieczeniowych i innych dopuszczalnych odliczeń od dochodu – przypisek Autorów) Dopiero ustalenie kwoty dochodu tak według skali podatkowej, przy uwzględnieniu podstawy opodatkowania jak i według zasad określonych w art. art. 30 b p.d.o.f pozwala na stwierdzenie, czy ich łączna wysokość nie przekracza kwoty stanowiącej iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, czyli wolnej od podatku z wyjątkiem renty rodzinnej.

WSA zauważył też, że: Przyjęcie zgodnie z argumentacją organu odwoławczego, że odliczenia od dochodu nie mają wpływu na wysokość kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 p.d.o.f., powodowałoby, tak jak w niniejszej sprawie, utratę przez podatnika możliwości preferencyjnego sposobu opodatkowania oraz ulgi z tytułu wychowania dziecka, mimo że z zeznania podatkowego dziecka wynikałoby, że w roku podatkowym nie osiągnęło dochodu powodującego powstanie obowiązku podatkowego. Nie zostałby zatem zrealizowany cel wprowadzenia ulgi jako pomocy dla rodziny niepełnej, ponoszącej koszty kształcenia dziecka.

Formularze PIT 2014/2015

Zdaniem sądów użyte w art. 6 ust 4 pkt 3 ustawy o PIT odesłanie do art. 27 oznacza opodatkowanie nie tylko przy zastosowaniu skali podatkowej ale także podstawy obliczenia podatku wg zasad określonych w art. 26 ust. 1 ustawy o PIT. A zgodnie z tym przepisem podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 29 – 30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 4, 4a – 4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25, po odliczeniu kwot m.in. składek na ubezpieczenie społeczne, wydatków na cele rehabilitacyjne, tzw. ulgi internetowej, czy też darowizn, w tym na cele kultu religijnego, cele wskazane w ustawie działalności pożytku publicznego, na cele krwiodawstwa.

Zatem sądy uznały, że organy podatkowe naruszyły prawo przez błędną wykładnię art. 6 ust 4 pkt 3 ustawy o PIT a konsekwencji bezpodstawnie pozbawiły podatniczkę prawa do preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci oraz zastosowania ulgi z tytułu wychowania dzieci. Przedmiotowa decyzja naczelnika urzędu skarbowego została więc prawomocnie uchylona.

Aneta Suchta

Paweł Huczko