Czy darowizny zebrane w ramach crowdfundingu są opodatkowane?

Pieniądze ze zbiórek internetowych to darowizny

Na wstępie trzeba zauważyć, że kwoty pieniężne otrzymywane w ten sposób w ramach internetowych zbiórek pieniędzy należy uznać za darowiznę w rozumieniu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Bowiem z reguły osoba, która zbiera pieniądze w ten sposób nie zobowiązuje się do konkretnych świadczeń wzajemnych wobec osób wpłacających pieniądze. Trudno za takie uznać np. wydanie płyty, książki, czy kontynuowanie prowadzenia bloga internetowego, grupy na portalu społecznościowym, czy innej działalności.
Chyba, że wpłacający pieniądze faktycznie mogą liczyć na jakieś konkretne świadczenia (egzemplarz płyty, książki, czy zaproszenie na jakieś wydarzenie) - wtedy już trudno mówić o darowiźnie.

Podatek od darowizn

Natomiast, jak już wspomniano, w większości tego typu przypadków mamy do czynienia z darowiznami pieniężnymi. A jeżeli są to darowizny, to są one są opodatkowane na podstawie przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Podatek od darowizny płaci obdarowany.

W podatku tym wysokość podatku, a także kwotę wolną od podatku ustala się w zależności od tzw. grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do poszczególnych grup podatkowych zależy od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa obdarowanego wobec darczyńcy.

W ustawie o podatku od spadków i darowizn mamy co do zasady trzy grupy podatkowe, do których zalicza się:

W grupie I – małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

W grupie II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

W grupie III – innych nabywców.

Jest jeszcze tzw. grupa zerowa, do której należą członkowie najbliższej rodziny (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha). Przynależność do tej grupy darczyńcy i obdarowanego (także spadkobiercy i spadkodawcy) oznacza, że można skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy spełnieniu warunków wskazanych w tym przepisie.

Jako rodziców ustawa o podatku od spadków i darowizn traktuje również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych.

Od 27 października 2020 r. jako zstępnych ustawa o podatku od spadków i darowizn traktuje również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2020 r. poz. 821), a za wstępnych także odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Trzeba też wskazać, że nie wszystkie darowizny są opodatkowane tym podatkiem a jedynie darowizny o wartości przekraczającej:

9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Przy czym trzeba wiedzieć, że jeżeli nabycie tytułem darowizny od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, to do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych trzeba doliczyć wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby tytułem darowizny w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Czyli trzeba zliczać darowizny od tej samej osoby uzyskane w ciągu 5 lat i jeżeli suma tych darowizn przekroczy ww. kwotę wolną, to trzeba zapłacić podatek i złożyć zeznania SD-3.

Więcej o opodatkowaniu darowizn: Podatek od darowizny - co trzeba wiedzieć?

W przypadku zbiorek internetowych mamy do czynienia przede wszystkim z darowiznami od osób spoza rodziny, czyli należących do III grupy podatkowej. Czyli podatek płaci się, jeżeli wartość darowizny od jednej osoby przekroczy (w ciągu 5 lat) kwotę 4902 zł.

Tak samo interpretują to organy podatkowe.

Darowizny na Patronite - interpretacja

Przykładowo w interpretacji z 26 listopada 2020 r. (sygn. 0111-KDIB2-2.4015.72.2020.4.MM  Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził m.in.:

Z uwagi na fakt, że Patroni mogą dokonywać na rzecz Wnioskodawczyni darowiznę 5 zł, 10 zł, 20 zł, 50 zł i 100 zł wielokrotnie, zastosowanie znajdzie ww. art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.
Jako że Patroni Wnioskodawczyni zaliczani są do III grupy podatkowej, opodatkowaniu podlega nabycie darowizny o wartości przekraczającej 4.902 zł.
Wnioskodawczyni jest zatem zobowiązana do składania zeznania podatkowego z tytułu otrzymania darowizny od każdej osoby fizycznej odrębnie, w terminie miesiąca od dnia, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli od dnia otrzymania darowizny, w sytuacji, w której kwota otrzymana od jednej osoby przekroczy 4.902 zł jednorazowo, lub też sumarycznie w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. W przeciwnym wypadku, tj. w sytuacji, gdy otrzymana od jednej osoby kwota nie przekroczy 4.902 zł, otrzymana darowizna nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Reasumując, jeżeli zatem kwota otrzymanej darowizny od poszczególnego Patrona zaliczonego do III grupy podatkowej sumarycznie w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie otrzymanie darowizny nie przekroczy 4.902 zł, to wartość tej darowizny (od każdej z tych osób z osobna) mieści się w kwocie wolnej i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Interpretacja ta została wydana na wniosek osoby, która nieodpłatnie prowadzi i administruje całkowicie darmowo grupę na Facebooku, która zrzesza osoby, które chcą sprzedać lub kupić używane ubrania i rzeczy. Przynależność do grupy jest całkowicie bezpłatna, każdy jej członek może wystawiać rzeczy na sprzedaż. Od lipca 2020 r. Wnioskodawczyni została przyjęta do grona autorów/twórców na portalu patronite.pl. Od tego czasu członkowie grupy na FB dobrowolnie wspierają projekt Wnioskodawczyni drobnymi kwotami w postaci miesięcznego wsparcia w kwotach 5/10/20/50/100 zł. Pieniądze ze wsparcia Wnioskodawczyni przeznacza głównie na reklamę na Facebooku w celu zwiększenia liczby osób grupie. Żaden z Patronek lub Patronów nie otrzymywał od Wnioskodawczyni świadczenia wzajemnego w postaci prezentu lub upominku. Każdej z nich Wnioskodawczyni dziękuje za wsparcie słownie oraz daje szansę na sprzedaż rzeczy publikując ogłoszenie w jej grupie, ale taką szansę ma każdy członek grupy. Spis i historia darczyńców jest dostępna w serwisie patronite, którą w każdej chwili można pobrać oraz którą Wnioskodawczyni zapisuje na komputerze. Wśród patronów nie ma osób spośród rodziny Wnioskodawczyni - są to wyłącznie osoby zaliczające się do grupy III (tzw. innych nabywców) wg art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Paweł Huczko