Blokada rachunku bankowego w przypadku podejrzenia o wyłudzenie VAT

Ustawa o STIR

Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (ustawa o STIR), zacznie obowiązywać z dniem 13 stycznia 2018 roku. Głównym celem nowych regulacji jest przeciwdziałanie wyłudzeniom skarbowym, w szczególności wyłudzeniom w zakresie podatku VAT.

Zakłada ona powstanie Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR), przez który należy rozumieć system teleinformatyczny izby rozliczeniowej spełniający minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych określone w przepisach wydanych na podstawie art. 18 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, służący do:

- odbioru i przetwarzania danych w celu ustalenia wskaźnika ryzyka,

- przekazywania danych i informacji o wskaźniku ryzyka do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych oraz do systemów teleinformatycznych banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,

- pośredniczenia w przekazywaniu danych, informacji i żądań pomiędzy Szefem Krajowej Administracji Skarbowej a bankami oraz spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi.

W ustawie zapisano, iż Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie dokonywał analizy ryzyka wykorzystywania działalności banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi. Wskaźnik ryzyka będzie ustalała izba rozliczeniowa automatycznie w STIR, nie rzadziej niż raz dziennie. System STIR będzie analizował dane z banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz dane publicznie dostępne, przekazane z Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP).

W związku z czym, w celu ustalenia wskaźnika ryzyka, na banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowych zostanie nałożony obowiązek przekazywania do STIR niektórych danych, w tym stanowiących tajemnicę bankową lub tajemnicę zawodową.

W efekcie Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł zablokować podejrzany rachunek bankowy, jeśli wystąpi podejrzenie, iż służy on wyłudzeniom skarbowym.

Blokada rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego

Zgodnie z literalnym brzemieniem nowych przepisów, które znajdą się w dodanym do ustawy Ordynacja podatkowa Dziale IIIB „Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych”, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

Wyjaśnienia wymaga kilka pojęć użytych w nowych regulacjach, tj. „podmiot kwalifikowany”, „rachunek podmiotu kwalifikowanego” oraz „blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego”.

Otóż przez wymieniony przez ustawodawcę „podmiot kwalifikowany” należy rozumieć:

a) osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,

b) osobę fizyczną prowadzącą działalność zarobkową na własny rachunek, która nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy, o której mowa w lit. a,

c) osobę prawną,

d) jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

W przypadku „rachunku podmiotu kwalifikowanego” ustawodawca wskazuje, że jest to rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, podmiotu kwalifikowanego oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej będącego podmiotem kwalifikowanym.

Natomiast przez „blokadę rachunku podmiotu kwalifikowanego” należy rozumieć czasowe uniemożliwienie dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku podmiotu kwalifikowanego prowadzonym przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową i korzystania z tych środków.

Postanowienie o blokadzie rachunku

Zgodnie z procedurą zawartą w ustawie o STIR, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego, które powinno zawierać:

- oznaczenie numeru rachunku podmiotu kwalifikowanego;

- okres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;

- pouczenie (o treści, m.in., że w okresie blokady rachunku wierzytelności z tego rachunku nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego).

W przypadku wydania takiego postanowienia, Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje:

- bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej żądanie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane, o numerze rachunku podmiotu kwalifikowanego oraz okresie blokady rachunku;

- właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego oraz prokuratorowi zawiadomienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane określone w postanowieniu.

Bank oraz spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa po otrzymaniu żądania od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej:

1) odnotowują datę i godzinę jego otrzymania;

2) dokonują blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;

3) informują Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o:

a) dacie i godzinie otrzymania żądania i dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego oraz saldzie tego rachunku podmiotu kwalifikowanego w momencie dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego,

b) nieprowadzeniu rachunku podmiotu kwalifikowanego wskazanego w żądaniu.

Polecamy: VAT 2018. Komentarz

Po skutecznym wszczęciu powyższej procedury blokady rachunku Szef Krajowej Administracji Skarbowej zawiadamia również podmiot kwalifikowany o podjętym postanowieniu.

Ustawodawca zawarł również regulację, zgodnie z którą blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest skuteczna również w odniesieniu do rachunku podmiotu kwalifikowanego, którego podmiot kwalifikowany jest współposiadaczem.

Ograniczenie lub uchylenie blokady rachunku

Przepisy ustawy przewidują możliwość ograniczenia lub uchylenia blokady. A zatem, w okresie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego Szef Krajowej Administracji Skarbowej, w drodze postanowienia:

- może ograniczyć zakres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego lub

- uchyla blokadę, jeżeli stwierdzi, że ustała przesłanka blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.

W przypadku wydania takiego postanowienia Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje je odpowiednio bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, a także właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego czy prokuratorowi.