Blokada rachunku bankowego w przypadku podejrzenia o wyłudzenie VAT

Ustawa o STIR

Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (ustawa o STIR), zacznie obowiązywać z dniem 13 stycznia 2018 roku. Głównym celem nowych regulacji jest przeciwdziałanie wyłudzeniom skarbowym, w szczególności wyłudzeniom w zakresie podatku VAT.

Zakłada ona powstanie Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej (STIR), przez który należy rozumieć system teleinformatyczny izby rozliczeniowej spełniający minimalne wymagania dla systemów teleinformatycznych określone w przepisach wydanych na podstawie art. 18 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, służący do:

- odbioru i przetwarzania danych w celu ustalenia wskaźnika ryzyka,

- przekazywania danych i informacji o wskaźniku ryzyka do Centralnego Rejestru Danych Podatkowych oraz do systemów teleinformatycznych banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych,

- pośredniczenia w przekazywaniu danych, informacji i żądań pomiędzy Szefem Krajowej Administracji Skarbowej a bankami oraz spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi.

W ustawie zapisano, iż Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie dokonywał analizy ryzyka wykorzystywania działalności banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi. Wskaźnik ryzyka będzie ustalała izba rozliczeniowa automatycznie w STIR, nie rzadziej niż raz dziennie. System STIR będzie analizował dane z banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz dane publicznie dostępne, przekazane z Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP).

W związku z czym, w celu ustalenia wskaźnika ryzyka, na banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowych zostanie nałożony obowiązek przekazywania do STIR niektórych danych, w tym stanowiących tajemnicę bankową lub tajemnicę zawodową.

W efekcie Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł zablokować podejrzany rachunek bankowy, jeśli wystąpi podejrzenie, iż służy on wyłudzeniom skarbowym.

Blokada rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego

Zgodnie z literalnym brzemieniem nowych przepisów, które znajdą się w dodanym do ustawy Ordynacja podatkowa Dziale IIIB „Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych”, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.

Wyjaśnienia wymaga kilka pojęć użytych w nowych regulacjach, tj. „podmiot kwalifikowany”, „rachunek podmiotu kwalifikowanego” oraz „blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego”.

Otóż przez wymieniony przez ustawodawcę „podmiot kwalifikowany” należy rozumieć:

a) osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej,

b) osobę fizyczną prowadzącą działalność zarobkową na własny rachunek, która nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy, o której mowa w lit. a,

c) osobę prawną,

d) jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

W przypadku „rachunku podmiotu kwalifikowanego” ustawodawca wskazuje, że jest to rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, podmiotu kwalifikowanego oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej będącego podmiotem kwalifikowanym.

Natomiast przez „blokadę rachunku podmiotu kwalifikowanego” należy rozumieć czasowe uniemożliwienie dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku podmiotu kwalifikowanego prowadzonym przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową i korzystania z tych środków.

Postanowienie o blokadzie rachunku

Zgodnie z procedurą zawartą w ustawie o STIR, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego, które powinno zawierać:

- oznaczenie numeru rachunku podmiotu kwalifikowanego;

- okres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;

- pouczenie (o treści, m.in., że w okresie blokady rachunku wierzytelności z tego rachunku nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego).

W przypadku wydania takiego postanowienia, Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje:

- bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej żądanie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane, o numerze rachunku podmiotu kwalifikowanego oraz okresie blokady rachunku;

- właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego oraz prokuratorowi zawiadomienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego zawierające dane określone w postanowieniu.

Bank oraz spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa po otrzymaniu żądania od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej:

1) odnotowują datę i godzinę jego otrzymania;

2) dokonują blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego;

3) informują Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o:

a) dacie i godzinie otrzymania żądania i dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego oraz saldzie tego rachunku podmiotu kwalifikowanego w momencie dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego,

b) nieprowadzeniu rachunku podmiotu kwalifikowanego wskazanego w żądaniu.

Polecamy: VAT 2018. Komentarz

Po skutecznym wszczęciu powyższej procedury blokady rachunku Szef Krajowej Administracji Skarbowej zawiadamia również podmiot kwalifikowany o podjętym postanowieniu.

Ustawodawca zawarł również regulację, zgodnie z którą blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest skuteczna również w odniesieniu do rachunku podmiotu kwalifikowanego, którego podmiot kwalifikowany jest współposiadaczem.

Ograniczenie lub uchylenie blokady rachunku

Przepisy ustawy przewidują możliwość ograniczenia lub uchylenia blokady. A zatem, w okresie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego Szef Krajowej Administracji Skarbowej, w drodze postanowienia:

- może ograniczyć zakres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego lub

- uchyla blokadę, jeżeli stwierdzi, że ustała przesłanka blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.

W przypadku wydania takiego postanowienia Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje je odpowiednio bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, a także właściwemu dla podmiotu kwalifikowanego naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego czy prokuratorowi.

---

Przedłużenie blokady rachunku

Jak już zostało wspomniane powyżej, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może wydać postanowienie o blokadzie rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Blokada może być jednak w określonych przypadkach przedłużana w drodze kolejnego postanowienia.

Przy czym, organ skarbowy może przedłużyć termin blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 3 miesiące, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że podmiot kwalifikowany nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczających równowartość 10 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok, w którym wydano postanowienie.

Postanowienie w tym przypadku musi zawierać oznaczenie numeru rachunku podmiotu kwalifikowanego, zakres blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego, oznaczenie terminu przedłużenia blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego, uzasadnienie przedłużenia blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego oraz pouczenie.

Należy jednak mieć na uwadze, że żądanie przedłużenia terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego jest skuteczne, jeżeli zostanie przekazane do banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej w okresie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.

Środki na zablokowanym rachunku

W okresie blokady rachunku wierzytelności z tego rachunku nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego. Jednakże, na wniosek podmiotu kwalifikowanego Szef Krajowej Administracji Skarbowej może, w drodze postanowienia, wyrazić zgodę na wypłatę z zablokowanego rachunku środków na:

- bieżące wynagrodzenie za pracę wypłacane na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenie społeczne należnymi od wypłacanego wynagrodzenia – po przedłożeniu odpisu listy płac oraz dokumentu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę;

- zasądzone alimenty lub rentę o charakterze alimentacyjnym zasądzoną tytułem odszkodowania – po przedłożeniu tytułu stwierdzającego obowiązek podmiotu kwalifikowanego do płacenia alimentów lub renty.

Ponadto, organ skarbowy może wyrazić zgodę na:

- zapłatę zobowiązania podatkowego lub należności celnej przed terminem płatności z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego – na wniosek podmiotu kwalifikowanego zawierający wskazanie zobowiązania podatkowego lub należności celnej, jej wysokości oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego do jej poboru;

- zwolnienie środków z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego – na wniosek podmiotu kwalifikowanego w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Zdjęcie blokady rachunku

Blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego upada z dniem:

- upływu okresu określonego w żądaniu Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (o którym mowa w art. 119zv § 3 pkt 1 ustawy o STIR), jeżeli nie przedłużono terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego,

- otrzymania przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową żądania, przekazanego po wydaniu postanowienia,

- upływu terminu określonego w postanowieniu o przedłużeniu blokady rachunku,

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

- dokonania zajęcia na podstawie zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji na zabezpieczenie zobowiązania podatkowego lub należności celnej wraz z odsetkami za zwłokę lub postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym wydanego w trybie przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego – w części odpowiadającej wysokości określonej odpowiednio w zarządzeniu zabezpieczenia lub postanowieniu o zabezpieczeniu majątkowym.

W powyższych przypadkach bank oraz spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa niezwłocznie uchylają blokadę rachunku podmiotu kwalifikowanego.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych - Dziennik Ustaw rok 2017 poz. 2491.