Zapłata w walucie obcej - kurs waluty i rozliczenie VAT

Z art. 106e ust. 11 ustawy o VAT wynika, że polski podatnik, wystawiając fakturę, powinien wykazać kwotę VAT obowiązkowo w złotych, mimo że rozliczenie następuje w walucie obcej. Do ustalenia kwoty VAT w złotych stosujemy zasady przeliczania na złote przyjętych dla przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania. To oznacza, że są to zasady wskazane w art. 31 ustawy o VAT.

Zasady przeliczania kwoty VAT i podstawy opodatkowania na złote

Termin wystawienia faktury	Kurs przyjęty do przeliczenia
Przed powstaniem obowiązku podatkowego	Przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia faktury; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Autopromocja Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF? Sprawdź
W dniu powstania obowiązku podatnego lub po nim	Przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro.

W dwóch przypadkach nie stosujemy zasad przedstawionych w tabeli, ale zasady określone w przepisach celnych. Dotyczy to importu towarów. Również w przypadku usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej mogą być przeliczane na złote zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów.

Są to jedyne regulacje dotyczące zasad stosowania i przeliczania kwot podatku i podstawy opodatkowania na złote. W praktyce powstaje jednak wiele problemów z tym związanych.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

1. Czy nabywca może sam poprawić kwotę VAT, gdy sprzedawca błędnie ustalił podatek stosując niewłaściwy kurs

Problem: Otrzymaliśmy fakturę w euro od polskiego kontrahenta. Kwota VAT jest przeliczona na złote, ale zastosowano błędny kurs. Czy możemy sami poprawić ten błąd i odliczyć VAT w innej wysokości niż wykazany na fakturze?

Rada:
Nie mogą Państwo samodzielnie poprawić kwoty VAT wyliczonej na fakturze. W tym celu należy zwrócić się do sprzedawcy, aby wystawił fakturę korygującą. Można również odliczyć VAT w wysokości wskazanej na fakturze bez dokonywania korekty. Potwierdzają to również organy podatkowe. W piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 9 października 2015 r. (sygn. ILPP4/4512-1-239/15-2/BA) czytamy:

Mając na uwadze opis sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że w sytuacji zastosowania przez wystawiającego fakturę VAT kontrahenta-dostawcę Spółki błędnego kursu walutowego Spółka ma prawo w całości do odliczenia podatku VAT naliczonego z tej faktury w kwocie, jaka została na niej wykazana.

2. Czy nabywca może sam ustalić kwotę VAT, gdy sprzedawca podał kwotę podatku tylko w walucie obcej

Problem: Otrzymaliśmy fakturę w walucie obcej. Sprzedawca podał również kwotę VAT w walucie obcej. Czy powinniśmy wystąpić do sprzedawcy o korektę, czy możemy sami ustalić kwotę netto i VAT?

Rada:
Najbezpieczniejszym rozwiązaniem w tym przypadku jest wystąpienie do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej, gdyż z przepisów wynika, że jest to jego obowiązek, aby podać kwotę VAT w złotych. Nabywcy nie może sam wystawić noty korygującej. Należy uznać za dopuszczalne również samodzielne ustalenie zarówno kwoty VAT, jak i podstawy opodatkowania. Samodzielne ustalenie kwoty VAT nie jest niebezpieczne, gdy znamy dokładną datę powstania obowiązku podatkowego, w przypadku gdy faktura nie została wystawiona przed jego powstaniem. Nie istnieje wtedy niebezpieczeństwo, że kwota u sprzedawcy i nabywcy będzie różna.

3. Jaki kurs waluty zastosować, gdy faktura dokumentuje kilka dostaw

Problem: W naszej firmie obowiązuje zasada, że faktury dla stałych klientów wystawiamy za dwa miesiące kalendarzowe. Faktura dokumentuje wszystkie transakcje dokonane w danym okresie rozliczeniowym dla danego kontrahenta. Dostawy te nie są zaliczkowane. Mamy nowego klienta, z którym rozliczamy się w dolarach. Są to dostawy krajowe. Jaki kurs waluty należy zastosować?

Rada:
Zakładamy, że są to dostawy ciągłe, w związku z których świadczeniem ustalono następujące po sobie terminy rozliczeń. Dla takich dostaw obowiązek podatkowy powstaje w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego. Wtedy można przyjąć jeden kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ostatni dzień okresu rozliczeniowego.

Przykład
Strony umówiły się, że dostawy towarów będą rozliczane co dwa miesiące. Dostawca wystawia fakturę do 15 dnia miesiąca następującego po zakończeniu okresu rozliczeniowego. Za okres lipiec-sierpień 2020 r. została wystawiona faktura w euro 8 września. Do przeliczenia można przyjąć kurs z 28 sierpnia 2020 r.

Powstaje pytanie, kiedy dostawy można uznać za ciągłe. Do tej pory organy podatkowe kwestionowały uznanie powtarzających się dostaw za ciągłe i zastosowanie do nich uproszczeń w rozliczeniu VAT. Jednak pod wpływem korzystnych orzeczeń zaczynają zmieniać zdanie.

Zdaniem sądów nie muszą to być dostawy nieprzerwane. Wystarczy, że podatnik dokonuje powtarzających się dostaw na rzecz jednego kontrahenta, przy czym strony umawiają się, że rozliczenia tych dostaw i płatności będą następować nie za pojedyncze dostawy, lecz za ich sumę w danym okresie rozliczeniowym. W takim przypadku dostawa będzie uznana za wykonaną z końcem umówionego okresu rozliczeniowego. NSA w wyroku z 27 maja 2019 r. (sygn. akt I FSK 970/17) uznał, że:
(…) 1) Za dostawę świadczoną w sposób ciągły, o której mowa w art. 19a ust. 4 w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej: u.p.t.u.), należy uznać ciąg kolejnych świadczeń (dostaw), stanowiących realizację przyjętego zobowiązania do dokonania szeregu dostaw częściowych określonych towarów, objętych jednym stosunkiem zobowiązaniowym, ze z góry założoną powtarzalnością świadczeń (dostaw) i ustalonymi okresami ich rozliczeń lub terminami płatności;

Gdy dostawy nie są ciągłe, dla każdej z nich należy ustalić odrębny kurs waluty, z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania dostawy.

4. Jaki kurs zastosować, gdy faktura dokumentuje kilka dostaw wewnątrzwspólnotowych

Problem: Dokonałem w lipcu kilku dostaw na rzecz kontrahenta niemieckiego. 10 sierpnia została wystawiona zbiorcza faktura. Jaki kurs zastosować?

Rada:
W tym przypadku należy przyjąć kurs z 7 sierpnia 2020 r. W przypadku WDT data wystawienia faktury wyznacza datę powstania obowiązku podatkowego, pod warunkiem że zostanie wystawiona do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. Zdaniem organów podatkowych w takim przypadku należy przyjąć jeden kurs dla wszystkich dostaw z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury. W piśmie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 maja 2017 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.9.2017.2.KM) czytamy:

Zatem przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów przez Wnioskodawcę - zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy - właściwym dla przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania wyrażonych w walucie obcej na złote, będzie średni kurs danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski (lub ostatni kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny) na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury dokumentującej dokonane wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów (moment powstania obowiązku podatkowego - określony zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy), a nie jak wskazał Wnioskodawca, na ostatni dzień poprzedzający dzień zrealizowania szeregu dostaw towarów w danym okresie.

5. Czy wystarczy, aby na fakturze była przeliczona tylko łączna kwota VAT

Problem: W jaki sposób dokonać przeliczenia VAT na złote? Czy można przeliczać VAT od cen jednostkowych? Czy też wystarczy, aby przeliczyć łączną kwotę VAT dla danej stawki? Czy w można podawać VAT w złotówkach i w walucie obcej?

Rada:
Można podawać VAT na fakturze zarówno w złotówkach, i w walucie obcej. Oba przedstawione sposoby ustalania kwoty VAT w złotówkach są prawidłowe. To od podatnika zależy, który z nich zastosuje. Jeśli podatnik podaje na fakturze VAT również od cen jednostkowych, co nie jest obowiązkowe (tylko kwota netto), to może go przeliczyć na złote, a następnie podać sumę VAT również w złotówkach.

6. Jaki kurs walut stosować do faktur dokumentujących rabaty

Problem: Wystawiamy kontrahentom faktury korygujące dokumentujące rabaty. Podstawą jego przyznania jest sprzedaż w danym półroczu. Płatności są dokonywane w euro. Jak kurs waluty przyjąć na fakturze korygującej?

Rada:
Zdaniem organów podatkowych można przyjąć jeden kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej. Dotyczy to zarówno rabatów jednostkowych, jak i zbiorczych. Nie trzeba stosować kursów pierwotnych z poszczególnych dostaw towarów. Jak czytamy w piśmie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca 2019 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.48.2019.2.KB):
(…) wystawiając zbiorcze faktury korygujące dokumentujące udzielone opusty Spółka powinna stosować kurs przeliczenia waluty Narodowego Banku Polskiego (NBP) ogłoszonej na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia takiej zbiorczej faktury korygującej (bądź ostatni kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia zbiorczej faktury korygującej).

7. Jaki kurs walut zastosować, gdy faktura korygująca naprawia błędy

Problem: Jaki kurs waluty należy przyjąć, gdy faktura korygująca poprawia błędy na fakturze pierwotnej?

Rada:
Należy zastosować taki sam kurs waluty jak do przeliczenia korygowanej faktury. Organy podatkowe przyjmują zasadę, że jeżeli faktura korygująca naprawia błędy na fakturze pierwotnej, to powinna być rozliczona w tym samym okresie co korygowana faktura. Należy również przyjąć kurs, który służył do przeliczenia faktury pierwotnej. Gdy podstawą wystawienia faktury korygującej są nowe okoliczności, np. rabaty, zwroty, to fakturę rozliczamy na bieżąco i stosujemy bieżący kurs waluty. Zazwyczaj będzie to kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej.

8. Jak ustalić, czy należy stosować split payment, gdy zapłata następuje w walucie obcej

Problem: Sprzedajemy towary z załącznika nr 15. Ostatnio podpisaliśmy z kontrahentem umowę, że będziemy rozliczali się w euro. O obowiązku zastosowania na fakturze oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności" decyduje wysokość kwoty brutto. Według jakiego kursu należy przeliczać tę kwotę?

Rada:
Aby ustalić, czy kwota należności ogółem, czyli kwota brutto, przekracza 15 000 zł, do przeliczenia należy przyjąć taki sam kurs jak do ustalenia podstawy opodatkowania i kwoty VAT. Będzie to zazwyczaj kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego lub wystawienia faktury, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi szybciej. Zasady te obecnie nie wynikają z ustawy o VAT, ale MF w wydanym objaśnieniach podatkowych potwierdził taki sposób przeliczeń.

9. Jak zastosować split payment, gdy płatność za fakturę następuje w walucie obcej

Problem: Otrzymaliśmy fakturę z oznaczeniem MPP w walucie obcej. Jak dokonać płatności za taką fakturę, aby nie narazić się na sankcje?

Rada:
Ponieważ płatności w ramach mechanizmu podzielonej płatności można dokonywać tylko w złotówkach, muszą Państwo dokonać dwóch przelewów. Kwotę netto można zapłacić w walucie wskazanej na fakturze. Natomiast kwotę VAT należy wpłacić w złotówkach z zastosowaniem MPP. W takim przypadku w komunikacie przelewu w pozycji dotyczącej zarówno kwoty podatku, jak i kwoty brutto należy wpisać te same kwoty. Taki sposób postępowania jako prawidłowy wskazują organy podatkowe.

10. Jak zastosować split payment, gdy wpłacamy zaliczkę w walucie obcej przed otrzymaniem faktury

Problem: Kupujemy towary z załącznika nr 15 i mamy wpłacić zaliczkę w dolarach na poczet dostawy przed otrzymaniem faktury. Kwota zaliczki wynosi 22 000 $, co oznacza, że powinniśmy zastosować split payment? Czy mamy rację?

Rada:
Tak. W tym przypadku należy również zastosować split payment, gdyż wpłacana kwota przekracza zapewne limit 15 000 zł. Obowiązkowy split payment ma zastosowanie również do zaliczek, nawet gdy nie są wpłacana na podstawie faktury zaliczkowej. Należy ustalić kwotę VAT metodą "w stu". Natomiast do przeliczenia tej kwoty trzeba przyjąć kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpłaty zaliczki. Kwota VAT musi być wpłacona na rachunek VAT. W takim przypadku w komunikacie przelewu zamiast numeru faktury wpisujemy "zaliczka" oraz tę samą kwotę w pozycji kwota VAT i kwota brutto.

Bezpieczniejszym rozwiązaniem, szczególnie gdy mamy zastosować split payment, jest zażądanie od kontrahenta faktury pro forma, gdzie wymagane kwoty do dokonania rozliczenia będą wskazane wprost. Uchroni to Państwa firmę przed ewentualnymi konsekwencjami wpłaty zaniżonej kwoty na rachunek VAT.

Przykład
Podatnik 25 sierpnia wpłaca zaliczkę w wysokości 22 000 $ na poczet dostawy towarów z załącznika nr 15. Kwotę VAT ustala metodą "w stu": 22 000 $ x 23/123 = 4113, 82 $. Do przeliczenia tej kwoty na złote powinien przyjąć kurs z 24 sierpnia, który wyniósł 3,7164 zł. Dlatego na rachunek VAT powinien wpłacić 15 288,60 zł (3,7164 zł x 4113,82 $). Kwota 17 886,18 $ może być wpłacona na rachunek walutowy kontrahenta.

11. Jaki kurs zastosować, gdy wpłacamy zaliczkę na poczet usług, od zakupu których rozliczymy import

Problem: Zakupiliśmy usługę marketingową we Francji. Mamy wpłacić zaliczkę. Otrzymaliśmy fakturę na całą kwotę. Jaki kurs zastosować, aby rozliczyć VAT, gdy najpierw wpłacamy 60% zaliczki, a po wykonaniu usługi pozostałą część.

Rada:
Mimo że posiadają Państwo fakturę wystawioną przed powstaniem obowiązku podatkowego, jednak nie można w tym przypadku zastosować kursu z dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia tej faktury. Zasada ta ma zastosowanie, gdy fakturę wystawia sam podatnik, a nie, gdy otrzymuje ją od kontrahenta i rozlicza import usług. Dlatego należy przyjąć kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego. W tym przypadku obowiązek powstanie w dwóch etapach: będzie to dzień otrzymania zaliczki przez kontrahenta (w stosunku do wpłaconej kwoty) i dzień wykonania usługi (w stosunku do pozostałej części należności).

Potwierdza to Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 8 stycznia 2016 r. (sygn. IPPP1/4512-1159/15-2/AW), w której czytamy:
Dokument który w takiej sytuacji wystawia usługodawca nieposiadający siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju, nie jest fakturą VAT w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem w świetle powyższych regulacji należy wskazać, że przepis art. 31a ust. 2 ustawy nie dotyczy dokumentów potwierdzających przeprowadzenie transakcji (faktur) wystawianych przez kontrahentów zagranicznych, dla których nabywca rozlicza import usług. To z kolei oznacza, że kurs, jaki należy zastosować do przeliczania importu usług, nie jest uzależniony od daty wystawienia takiego dokumentu (faktury). Istotny jest tylko termin powstania obowiązku podatkowego.

Podstawa prawna:

• art. 31, art. 106e ust. 11, art. 108e ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106

Joanna Dmowska, Ekspert w zakresie VAT