Podatek VAT - zmiany 2013 / 2014

W Sejmie zakończyły się prace nad przygotowanym przez Ministra Finansów projektem ustawy zmieniającej przepisy ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) – dalej „ustawa o VAT” oraz ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 247, poz. 1652) – dalej jako ustawa z 16 grudnia 2010 r.

Zdaniem Ministra Finansów zmiana ustawy jest niezbędna m.in. ze względu na konieczność dostosowania jej treści do zmienionych dyrektyw unijnych, zapadłych wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz praktyki orzeczniczej w kraju.

Faktura VAT i fakturowanie w 2013 roku - wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

VAT 2013 - najważniejsze zmiany w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów

W stosunku do pierwotnego projektu ustawy z kwietnia 2012, uchwalona wersja została częściowo zredukowana, ponieważ część regulacji, np. tą dotyczącą utrzymania zakazu odliczania VAT od zakupu paliwa do samochodów osobowych czy też stawek VAT przeniesiono do ustawy okołobudżetowej.

Odliczanie VAT od paliwa i samochodów osobowych w 2013 r.

Obowiązek podatkowy i faktury VAT 2013/2014

VAT 2013 - metoda kasowa nie będzie ograniczona terminem

Kasy fiskalne 2013 – limit zwolnienia spada do 20 tys. zł

Faktura VAT 2013

1. Definicje

W projekcie proponuje się wprowadzenie nowych definicji do ustawy o VAT:

1. „faktury elektronicznej" jako faktury zawierającej określone dane wystawionej i otrzymanej w dowolnym formacie elektronicznym,
2. „biura wymiany informacji o VAT" jako właściwą jednostkę, która na podstawie przepisów unijnych dokonuje z innymi państwami członkowskimi wymiany informacji o podatku oraz o podatku od wartości dodanej,
3. „terenów budowlanych" jako nieruchomości gruntowe lub ich części, przeznaczone pod zabudowę:

1)  zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, lub

2)  zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, o którym mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – w przypadku, gdy w momencie ich dostawy nie obowiązuje dla tego terenu plan oraz nie została wydana decyzja, o których mowa w lit. a)

Definicja w tym zakresie pozostaje w sprzeczności z wnioskami wynikającymi z orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (w składzie siedmiu sędziów) z dnia 17 stycznia 2011 r., I FPS 8/10.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2013.

2. Nieodpłatne przekazanie towarów.

Zrezygnowano ze zmiany wartości prezentów małej wartości do odpowiednio 200 i 20 zł, co było projektowane w wersji kwietniowej ustawy zmieniającej.

Pozostała jednakże zmieniona definicja próbki, przez którą rozumiane będzie dostarczanie produktu oznakowanego jako próbka nie przeznaczona do sprzedaży , której właściwości nie wskazują na cel handlowy.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2013.

VAT 2013 - najważniejsze zmiany

VAT 2013 – powstanie obowiązku podatkowego

VAT 2013 - nowelizacja ustawy o VAT, stawki VAT

VAT 2013 – przemieszczenie towarów niebędących WNT

VAT 2013 – podstawa opodatkowania

3. Pojęcie podatnika

Zgodnie z nową definicją działalność gospodarcza ma obejmować wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza ma obejmować również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zniknął zatem z definicji fragment o czynnościach jednorazowych, jeśli zostały wykonane w okolicznościach wskazujących na zamiar częstotliwości.

Zmienione mają być również przepisy, które określają podatników z tytułu importu usług, z tytułu dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca oraz z tytułu nabycia złomu i niektórych innych odpadów. Są to jednak raczej zmiany o charakterze redakcyjnym.

Status podatnika ma otrzymać przedstawiciel podatkowy. W projekcie proponuje się wyodrębnienie regulacji dotyczących przedstawiciela podatkowego w nowym rozdziale i nowym artykule (art. 18a). Nie będą to przy tym regulacje merytorycznie nowe, a tylko przeniesione z innych przepisów ustawy oraz z przepisów wykonawczych.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2013.

4. Obowiązek podatkowy

Zmianami o największym znaczeniu praktycznym będą chyba zmiany w przepisach dotyczących obowiązku podatkowego. Planuje się uchylenie wszystkich dotychczasowych regulacji odnoszących się do obowiązku podatkowego, tj. art. 19 ustawy o VAT

W to miejsce pojawi się art. 19a ustawy o VAT, który będzie zupełnie inaczej definiował zasady powstawania obowiązku podatkowego.

Przede wszystkim wprowadzi się zupełnie nową regułę ogólną odnoszącą się do momentu powstania obowiązku podatkowego. Ma on powstawać z upływem miesiąca, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, w tym usługę częściową.

Planuje się wprowadzić wreszcie przepisy jasno określające moment powstania obowiązku podatkowego dla sprzedaży ciągłej (zarówno usług, jak i dostawy towarów). Obowiązek podatkowy ma powstawać także z chwilą wykonania tych czynności, z tym że będzie się uznawać je za wykonane z upływem każdego okresu rozliczeniowego.

Znacznie ma zostać okrojony szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Będzie on powstawał:

1)  z chwilą otrzymania płatności, dla:

a)  dostawy towarów na podstawie umowy komisu dokonanej przez komitenta komisantowi,

b)  świadczenia, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury, na podstawie odrębnych przepisów, usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym,

c)  przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie,

d)  dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18,

e)  dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze;

2)  z chwilą wystawienia faktury dla:

a)  dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1),

b)  czynności polegających na drukowaniu książek (PKWiU ex 58.11.1) – z wyłączeniem map i ulotek – oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1).

Oczywiście utrzymana zostanie zasada powstawania obowiązku podatkowego w związku z otrzymaniem płatności na poczet czynności opodatkowanej przed dokonaniem tej czynności.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2014.

5. Miejsce świadczenia

Wprowadza się nową zasadę ustalania miejsca świadczenia odnoszącą się do usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz osób niebędących podatnikami. Będzie to miejsce, gdzie usługobiorca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Zostaną wyodrębnione w nowy artykuł (o numerze 26a) dotychczasowe przepisy dotyczące miejsca świadczenia w imporcie towarów.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2013.

6. Podstawa opodatkowania

Podobnie jak w przypadku przepisów dotyczących obowiązku podatkowego, także i w przypadku regulacji dotyczących podstawy opodatkowania, dotychczasowe przepisy dotyczące tej kwestii (tj. art. 29 ustawy o VAT) zostają uchylone a w to miejsce ma zostać wprowadzony nowy art. 29a ustawy o VAT. Inaczej jednak niż w przypadku obowiązku podatkowego, w tym przypadku znacznie mniej jest merytorycznych zmian dotyczących przepisów o podstawie opodatkowania.

Zgodnie z nową zasadą ogólną podstawą opodatkowania powinno być wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną, lub którą usługodawca otrzyma z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze związanymi bezpośrednio z ceną towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Ma nastąpić również zmiana w sposobie podejścia do tego, czy otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mają wpływ na wysokość podstawy opodatkowania. W projekcie proponuje się wprowadzenie zamiast sformułowania „bezpośredni wpływ na cenę" sformułowania: „związane bezpośrednio z ceną".

Zmiana ta – zdaniem projektodawców - ma na celu jednoznaczne wskazanie, że jeżeli przy kształtowaniu wysokości przekazywanych kwot w związku z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu uwzględniane są wszelkie koszty związane z ich wykonaniem, jak również wówczas gdy w związku z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze przez dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługi nie jest pobierana zapłata od podmiotów, na których rzecz jest faktycznie wykonywana czynność, otrzymane kwoty będą uwzględniane w określaniu wysokości podstawy opodatkowania.

Ma to mieć znaczenie np. w przypadku projektów realizowanych ze środków pochodzących z programów pomocowych UE. Z dniem wejścia w życie proponowanych przepisów, jeżeli finansowanie z tych środków związane jest bezpośrednio z ceną, finansowane w ten sposób czynności będą podlegały opodatkowaniu i powstanie obowiązek rozliczenia podatku od otrzymanych kwot (chyba, że są to czynności zwolnione od podatku).

Proponuje się utrzymać dotychczasowe zasady dotyczące korygowania podstawy opodatkowania.

Jednocześnie projektuje się złagodzenie wymogu posiadania odbioru faktury korygującej, w przypadku gdy nie jest możliwe, pomimo udokumentowanych prób dostarczenia faktury korygującej. Proponuje się wtedy uwzględnienie korekty, jeżeli z posiadanej dokumentacji wynika, że nabywca towaru lub usługobiorca posiada wiedzę, że transakcja została zrealizowana na warunkach określonych w takiej fakturze.

Projekt uwzględnia także możliwość przeliczania na złotówki podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej, nie tylko z zastosowaniem kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski, ale również przy zastosowaniu kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny.

Ustawodawca wprowadził pośrednio, bo poprzez przepisy dotycząc faktur, obowiązek korygowania podstawy opodatkowania w przypadku udzielenia rabatu, premii lub innego rodzaju upustu cenowego, co w założeniu projektodawców ma na celu zapełnić lukę w przepisach obecnej ustawy dotyczących traktowania premii i bonusów jako obowiązkowej podstawy do zmniejszenia obrotu w VAT.

Zmiana ma wejść w życie od 1 stycznia 2013.

7. Stawki VAT 2013

Ma nastąpić zmiana zasad opodatkowania zaliczki w eksporcie. Dotychczas zaliczka ta była opodatkowana pod warunkiem, że wywóz towarów nastąpił w ciągu 6 miesięcy (przy czym brzmienie przepisu wskazywało, że w razie braku wywozu towarów w tym terminie nie było w ogóle opodatkowania, zaś organy podatkowe skłonne były uważać, że wówczas powinno się stosować do zaliczki stawkę krajową).

Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów, jeśli przed dokonaniem w eksporcie towarów dostawy towarów podatnik otrzymał całość lub część zapłaty, stawkę podatku 0% stosowało się w odniesieniu do otrzymanej zapłaty pod warunkiem, że wywóz towarów nastąpi w terminie 2 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zapłatę. Tak więc ma być skrócony znacznie czas, w którym powinien nastąpić wywóz (z 6 miesięcy do 2 miesięcy) oraz zmieni się skutek braku wywozu towaru (na opodatkowanie zaliczki wedle stawki krajowej).

Ma zostać sprecyzowane potwierdzanie wywozu towarów w eksporcie przy pomocy dokumentów elektronicznych.

Co do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT), to po pierwsze nie jest już warunkiem zastosowania stawki 0% podanie numeru kontrahenta oraz swojego numeru VAT-UE na fakturze stwierdzającej dostawę towarów.

Zgodnie z proponowaną zmianą wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod warunkiem że podatnik, zarejestrowany jako podatnik VAT-UE, dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej.

Zmiana ta uwzględnia orzecznictwo krajowe, które kwestionuje uzależnienie stosowania stawki 0% od rejestracji przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Projektowane rozwiązanie ma umożliwiać zastosowanie stawki 0% jeśli podatnik zarejestruje się jako podatnik VAT-UE już po dokonaniu dostawy, np. w momencie składania deklaracji.

Proponuje się także uchylenie art. 42 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT, odnoszącego się do kopii faktury, która nie może stanowić dokumentu potwierdzającego dostarczenie towaru nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego.

Zmiany wejdą w życie od 1 stycznia 2013 roku.

8. Odliczenie podatku naliczonego

Zmiany dotyczą art. 86 ustawy o VAT Są one związane z pakietem zmian modyfikujących moment powstania obowiązku podatkowego. Jest to związane z faktem, że prawo do odliczenia podatku naliczonego, co do zasady, powinno być skorelowane z momentem, w którym u sprzedawcy powstaje obowiązek podatkowy.

W przypadku nabywanych towarów i usług konieczne jest posiadanie faktury z wyszczególnioną kwotą podatku, co oznacza, że z odliczenia można skorzystać w rozliczeniu za okres, w którym spełnione są trzy przesłanki: powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabywanych towarów lub usług, doszło do nabycia tych towarów lub usług, podatnik otrzymał fakturę dotyczącą tej transakcji.

Proponuje się zmiany w art. 88 ustawy o VAT (który zawiera wyjątki i ograniczenia od prawa do odliczenia):

1. wprowadzenie zakazu odliczenia dla tych podatników, którzy ponoszą wydatki w imieniu i na rachunek osób trzecich, a wydatki te są pokrywane przez osoby trzecie i nie są przez podatnika uwzględniane w podstawie opodatkowania. Byłoby to więc wyłączenie prawa do odliczenia względem tych zakupów, które są dokonywane dla klienta i w jego imieniu a następnie są na niego „refakturowane" bez VAT.
2. projektuje się uchylenie art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. b ustawy o VAT (wskazującego, iż podatnik nie ma prawa do odliczenia z faktury, w której kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii) oraz art. 88 ust. 3a pkt 3 (stanowiącego, że nie ma prawa do odliczenia podatku, jeśli wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż).
3. wprowadza się nowy art. 88 ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym nie można będzie odliczyć podatku naliczonego od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), w przypadku gdy WNT to jest opodatkowane na terytorium kraju z powodu podania polskiego numeru VAT-UE, w sytuacji gdy towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju. Stanowi on konsekwencję orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach połączonych C-536/08 i C-539/08.

9. Faktury

Uchylony zostanie przepis art. 106 ustawy o VAT (dotyczących wystawiania faktur). W to miejsce mają być wprowadzone przepisy art. 106a–106o ustawy o VAT Przepisy te są co do zasady przeniesione z regulacji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. (Dz. U. Nr 68, poz. 360).

W przepisach ustawy mają być zatem określone zasady ogólne wystawiania faktur, podmioty obowiązane do ich wystawienia, a także przedmiot oraz zawartość faktury. Uregulowany w ustawie ma być termin wystawienia faktury oraz obowiązek wystawienia i przekazania określonej ilości egzemplarzy faktury.

Zakresem projektowanej regulacji objęto również zasady wystawiania faktur korygujących i duplikatów faktur, a także zasady i terminy przechowywania faktur oraz tryb udostępniania tych dokumentów właściwym organom. Przewidziano również unormowanie kwestii natury ogólnej związanych z fakturami elektronicznymi.

Mają zostać zlikwidowane faktury wewnętrzne. Jak wskazuje się w uzasadnieniu właściwe regulacje prawa unijnego nie przewidują możliwości wystawiania tego rodzaju faktur, zaś faktura wewnętrzna nie jest istotnym dokumentem mającym wpływ na prawidłowe funkcjonowanie systemu VAT.

Zgodnie z nowymi regulacjami unijnymi – w projekcie przewiduje się możliwość wystawiania faktur uproszczonych. Mają one dotyczyć sprzedaży o wartości nieprzekraczającej 450 zł, bądź 100 euro. Ilość danych na takiej fakturze – względem „zwykłej" faktury – ma być znacznie ograniczona.

Zmianie ulegnie też termin wystawiania faktur, które mają być wystawiane w terminie 15 dni od powstania obowiązku podatkowego, tj. końca miesiąca w którym dokonano dostawy lub wyświadczono usługę. Dopuszczono też możliwość wystawiania faktur zbiorczych za cały miesiąc. Co istotne jednak, mimo że planuje się wprowadzenie tych zmian od 1 stycznia 2013, są one sformułowane fakultatywnie nie zmuszając podatników do ich stosowania lecz dając możliwość ich stosowania.

Zmiany wejdą w życie od 1 stycznia 2013 roku za wyjątkiem tych dotyczących terminów wystawiania faktur, które wejdą od 1 stycznia 2014..

Podsumowanie

Powyższe uwagi wskazują tylko najważniejsze projektowane zmiany w podatku od towarów i usług, jakie mają być wprowadzone od nowego roku do ustawy o VAT Co więcej na chwilę obecną projekt jest w pracach komisji i zapewne zostanie nieznacznie zmodyfikowany. Jeżeli jednak ustawodawca chce wprowadzić zmiany już od 1 stycznia 2013 roku, prace parlamentarne powinny się skończyć z początkiem grudnia tego roku.