Tematy - Potrącenie wierzytelności, Kompensata

Począwszy od 1 listopada 2019 r. stosuje się przepisy dotyczące obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (split payment) przy regulowaniu należności z faktury, w której wartość sprzedaży przekracza 15.000 zł i faktura ta obejmuje swym zakresem towary lub usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Konstrukcja mechanizmu podzielonej płatności niejednokrotnie wzbudza wątpliwości podatników. W niniejszym artykule zostanie omówiona kwestia stosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności do regulowania należności za pośrednictwem wewnątrzgrupowego systemu nettingu.

Wydatki na zakup towarów lub usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (split payment), w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

Przedsiębiorca dokonujący płatność na rzecz innego przedsiębiorcy, w przypadku gdy wartość transakcji przekracza 15 000 zł, jest obowiązany dokonywać tej płatności za pośrednictwem rachunku bankowego. Niezastosowanie się do tej zasady powoduje konsekwencje w zakresie kosztów uzyskania przychodu.

Organy podatkowe coraz częściej zajmują niekorzystne dla podatników stanowisko dotyczące konwersji wierzytelności na kapitał zakładowy, uznając, że potrącenie wierzytelności stanowi wkład niepieniężny, a zatem powoduje po stronie wspólnika powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Wspólnicy spółki z o.o. często zastanawiają się czy wierzytelność jaka przysługuje im wobec spółki, np. z tytułu pożyczki udzielonej spółce może stanowić ich wkład do spółki. Otóż tak, wierzytelność jako wkład do spółki jest w pełni dopuszczalna.

Często stosowaną przez przedsiębiorców formą zapłaty jest kompensata wzajemnych należności i zobowiązań. Może ona być dokonana na podstawie przepisów odnoszących się do potrąceń zawartych w Kodeksie cywilnym, o ile kontrahenci nie zawarli umowy kompensaty wzajemnych rozrachunków (tzw. kompensaty umownej, potrącenia umownego).

Kompensata wzajemnych wierzytelności nie wyklucza ubiegania się przez podatnika o zwrot podatku w terminie 25 dni. Tym samym, warunek otrzymania przyspieszonego zwrotu nadwyżki podatku, należy uznać za spełniony także wtedy, gdy w miejsce zapłaty należności z faktury, podatnik i wystawca faktury dokonają wzajemnego potrącenia przysługujących im wierzytelności, gdyż kompensata należności jest dopuszczalną prawnie formą rozliczeń.

Jakie skutki wystąpią w podatku dochodowym od osób prawnych oraz w podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. za pomocą kompensaty?

Instytucja potrącenia uregulowana jest w kodeksie cywilnym w art. 498. Treść tego przepisu nie pozwala jednak bankom na dokonanie potrącenia i zabezpieczenia swojej wierzytelności. Dlatego też ustawodawca w art. 93 ust. 2 prawa bankowego przewidział szczególny sposób realizacji przez banki instytucji potrącenia. Przywilej ten, obwarowany jest jednak szczególnymi przesłankami dokonania kompensaty. Poniżej przybliżamy zasady potrącenia bankowego.

Potrącenie wierzytelności z tytułu opłaty licencyjnej ze zobowiązaniem z tytułu wydania przedmiotu umowy pożyczki będzie stanowiło uregulowanie zobowiązania w rozumieniu art. 15b ustawy o CIT, a w konsekwencji spełnione zostaną warunki zaliczenia do kosztów podatkowych opłaty licencyjnej, bez konieczności korekty, o której mowa w art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o CIT.

Dokonanie potrącenia wzajemnych wierzytelności między dwiema stronami, wynikających z tytułu obowiązku wpłacenia kaucji oraz z tytułu wynagrodzenia, może być potraktowane jako dokonanie zapłaty między stronami z tytułu zobowiązań. Nie powoduje to powstania obowiązku dokonania korekty kosztów uzyskania przychodów w świetle art. 15b ustawy o CIT.

Jednymi z największych trudności, z jakimi mierzą się polskie przedsiębiorstwa są nieopłacone w terminie należności za wykonane przez firmy usługi lub dostarczone towary. Często zdarza się, że pomimo upływów kolejnych terminów płatności, wezwań do zapłaty, należności z tytułu wystawionych faktur nie wpływają na konta przedsiębiorców.

Oświadczenie o potrąceniu złożone przed dniem ogłoszenia upadłości, obejmującej likwidację majątku upadłego, przez jego dłużnika, który nabył wierzytelność w okresie roku przed dniem ogłoszenia upadłości wiedząc o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, nie powoduje umorzenia wierzytelności.

W jakim momencie należy rozpoznać przychód podatkowy w sytuacji potrącenia wierzytelności, jeżeli kontrahent kwestionuje zasadność kary umownej?

Zarówno spółka, jak i podmiot powiązany, któremu zostanie umorzone zobowiązanie, nie będą mieli obowiązku przygotowywania dokumentacji cen transferowych w stosunku do czynności prawnej umorzenia.

Jeżeli podatnik kwotę należności wynikającą z danej transakcji zaliczył do przychodów należnych w momencie wystawienia faktury (i jednocześnie nie zaliczył do kosztów podatkowych tej - jak się potem okazało - nieściągalnej wierzytelności) - uregulowanie części tej należności przez ubezpieczyciela zgodnie z warunkami umowy ubezpieczenia od ryzyka kupieckiego nie spowoduje powstania przychodu u tego podatnika.

Wierzyciele, składając wniosek egzekucyjny, często wnoszą o zajęcie ekspektatywy wierzytelności przysługujących dłużnikowi od Skarbu Państwa z tytułu nadpłaty podatku dochodowego za miniony rok. Urzędy Skarbowe reagują na to w sposób dwojaki: weryfikują istnienia wierzytelności w momencie wpływu deklaracji podatkowej albo gdy wpłynęło zajęcie ekspektatywy, a nie wpłynęła jeszcze deklaracja podatkowa dłużnika, przesyłają jedynie komornikom informację o wspomnianym fakcie.

Potrącenie wierzytelności, Kompensata

Kompensata należności a podzielona płatność w VAT

Obowiązkowy split payment a kompensata

Płatność na rachunek bankowy a koszty uzyskania przychodu

Konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy - skutki podatkowe

Wierzytelność jako wkład do spółki

Kompensata wzajemnych należności i zobowiązań

Zwrot VAT w terminie 25 dni a kompensata wzajemnych wierzytelności

Skutki podatkowe podwyższenia kapitału zakładowego kompensatą

Potrącenie bankowe

Potrącenie zobowiązań a obowiązek korekty kosztów

Potrącenie wierzytelności a korekta kosztów

Rozliczanie nieterminowo płaconych należności w podatku dochodowym

Potrącenie wierzytelności przy upadłości

Jak rozpoznać przychód podatkowy w sytuacji potrącenia wierzytelności

Po umorzeniu wierzytelności podmiotowi powiązanemu nie trzeba sporządzać dokumentacji cen transferowych

Czy odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia ryzyka kupieckiego jest przychodem?

Egzekucja wierzytelności z nadpłaty podatku dochodowego