Przestępstwa fakturowe

Zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, w pierwszych dziewięciu miesiącach br. w toku kontroli podatkowych i celno-skarbowych wykryto 127,5 tys. fikcyjnych faktur, czyli o ok. 9% mniej niż w analogicznym okresie ub.r. Z kolei ich wartość netto wyniosła 5,6 mld zł. To spadek rdr. o 49,5% rdr. W ocenie resortu, wprowadzone w ostatnich latach zmiany w prawie podatkowym i skuteczne działania KAS, w tym prowadzące do zlikwidowania wielu tzw. fabryk faktur, zniechęcają do popełnienia przestępstw VAT-owskich. Do tego wg szacunków resortu, dzięki lepszemu przestrzeganiu przez podatników obowiązujących regulacji, poprawa dochodów z VAT wyniosła w ub.r. 14,3 mld zł. Opinie ekspertów komentujących ww. dane są jednak podzielone. Niektórzy uważają, że nowe narzędzia fiskusa i ostrzejsze przepisy karne faktycznie spełniły rolę prewencyjną. Ale nie brak też komentarzy, że tzw. fabryki faktur to często uczciwi przedsiębiorcy, którzy są karani za to, że np. nie ze swojej winny wplątali się w podejrzane transakcje.

W zakończonych w 2021 r. prawomocnym wyrokiem sprawach o przestępstwa fakturowe nikt nie został uniewinniony. 45 osób zostało skazanych, 66 poddało się dobrowolnie karze, a tylko wobec dziewięciu sąd warunkowo umorzył postępowanie.

Handel „kosztami” w internecie. W 2020 roku liczba wykrytych fikcyjnych faktur spadła o przeszło 33% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. W ub.r. łączna kwota brutto wynikająca z ww. dokumentów była o ponad 40% mniejsza niż w 2019 roku. Analizy na plikach JPK_VAT wpłynęły na zidentyfikowanie faktur wystawionych przez podmioty niezarejestrowane do VAT. Natomiast z danych firmy SentiOne, monitorującej opinie w Internecie, wiemy, w których miesiącach pojawiło się najwięcej wzmianek nt. kupna i sprzedaży kosztów.

Rzecznik Praw Obywatelskich skierował wystąpienie do Ministra Finansów w sprawie art. 62 § 2 i 2a Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.). Zdaniem RPO art. 62 § 2 k.k.s. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji z uwagi na fakt, że wskazana regulacja narusza zasadę zaufania obywatela do państwa, jednoznaczności prawa oraz bezpieczeństwa prawnego jednostki. Można również podnieść zasadne zastrzeżenia co do zgodności wskazanego przepisu z art. 7 Konstytucji RP z uwagi na nieprecyzyjne i niejednoznaczne określenie w przepisach prawa znamion czynu zabronionego w postaci posługiwania się nierzetelną fakturą. Dlatego RPO zwrócił się do Ministra Finansów z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych w kierunku uchylenia lub odpowiedniej zmiany zakresu art. 62 § 2 i 2a k.k.s.

Po wejściu w życie (od 1 marca 2017 r.) nowych przestępstw fakturowych w Kodeksie karnym (art. 270a i 271a) świadome użycie faktury, która „potwierdza” fikcyjną transakcję, jest przestępstwem pospolitym. Aby odwrócić uwagę tego problemu wmawia się, że podzielona płatność sanuje czyli uzdrawia te transakcje, co jest oczywistą nieprawdą. Żadne działania ex post w stosunku do transakcji zawartych w złej wierze nie tylko nie eliminuje ich karalności, lecz wprost jest dowodem winy umyślnej – pisze profesor Witold Modzelewski.

Od marca 2017 roku najistotniejszym ryzykiem jest „użycie” sfałszowanej faktury „w okolicznościach faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia należności publicznej” – tak brzmią nowe przepisy regulujące fałsz materialny (art.270 a) i intelektualny (art. 271 a) Kodeksu karnego. Jak rozumieć to zdanie?

W tym artykule – drugim w serii o nierzetelnych fakturach – autor przybliża ogólne informacje o odpowiedzialności karnej oraz o przestępstwie fałszu materialnego (art. 270a Kodeksu karnego). Kwestia odpowiedzialności za wystawienie nierzetelnych faktur lub posługiwanie się nimi została od 1 marca 2017 r. znacznie zaostrzona przez ustawodawcę poprzez dodanie nowych rodzajów przestępstw do Kodeksu karnego.

W związku z tym, że przestępstwa określane w nowym art. 270a i 271a Kodeksu karnego można popełnić tylko fakturami w rozumieniu art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. większość podatników chce ograniczyć lub wręcz wyeliminować ich wystawianie. I słusznie: skoro bowiem Kodeks karny definiuje faktury poprzez odwołanie się do tego przepisu, wystawiając i księgując inne faktury nie można popełnić tych przestępstw.

Instytutu Studiów Podatkowych zaprasza na cykl konferencji i konsultacji ekspertów: „Działalność przedsiębiorców w obliczu odpowiedzialności za rozliczenia podatkowe w aspekcie zmian Kodeksu Karnego i Karnego Skarbowego ”. Portal infor.pl jest patronem medialnym tego cyklu.