Tematy - Rzecznik Praw Obywatelskich

Organy Krajowej Administracji Skarbowej wysyłają obywatelom nieformalne pisma z ewentualnymi zastrzeżeniami co do prawidłowego wywiązywania się przez nich z obowiązków podatkowych. Takie działania budzą wątpliwości a także emocje podatników, którzy już odebrali takie "listy behawioralne". Mają oni wątpliwości i pytania co do tej procedury, której nie przewiduje Ordynacja podatkowa. Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił Ministra Finansów o kompleksowe wyjaśnienia tych działań. Marcin Wiącek pyta ministra Andrzeja Domańskiego m.in. o to, na jakiej podstawie ustalany jest krąg adresatów listów oraz czy resort kontroluje zasadność ich kierowania do podatników.

Czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia? Takie pytanie zadał rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek ministrowi zdrowia Adamowi Niedzielskiemu. Nie można podzielić stanowiska, że zmiany legislacyjne wprowadzone ustawą Polski Ład doprowadziły do stanu niekonstytucyjności regulacji składki zdrowotnej lub prawnego systemu publicznej opieki zdrowotnej – odpowiedział 8 marca 2023 r. minister zdrowia.

Od 28 lat notariusze praktykują doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej. Zdaniem Ministra Finansów jest to nieprawidłowe ale resort finansów nie podjął działań ani w celu zmiany przepisów ani w celu zmiany praktyki notariuszy. Także zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obowiązujące prawo nie pozwala na podwyższenie wynagrodzenia notariusza o VAT. Po wyjaśnieniach Krajowej Rady Notarialnej, Ministra Finansów oraz Ministra Sprawiedliwości Marcin Wiącek zwrócił się do posłów i senatorów o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w celu doprecyzowania przepisów. Sprawę zainicjował portal infor.pl.

Czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia? Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego w kontekście likwidacji możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Rzecznik Praw Obywatelskich na skutek wniosku Związku Zawodowego Filmowców (ZZF) zwrócił się do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej o przedstawienie stanowiska w kwestii możliwości podjęcia działań legislacyjnych odnośnie uregulowania w przepisach prawa do wypoczynku osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych (np. umowa o dzieło, czy zlecenie). Zdaniem Ministra raczej nie można tego zrobić w przepisach kodeksu pracy, czy rozporządzeniu do tego kodeksu. Natomiast możliwe jest objęcie określonej grupy zawodowej przepisami odrębnej ustawy (i uregulowanie w niej np. prawa do minimalnego, obligatoryjnego odpoczynku dobowego dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych), tak, jak to zrobiono np. w ustawie o czasie pracy kierowców, czy ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Podatek VAT na artykuły higieniczne dla kobiet, takie jak podpaski czy tampony higieniczne wynosi 5-proc., a na kubeczki menstruacyjne 23 proc. - zauważył Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek w wystąpieniu do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej. RPO zaapelował o objęcie tą samą stawką podatku VAT (5 proc.) wszystkich artykułów higienicznych stosowanych w czasie menstruacji.

Od 1 stycznia 2023 r. każdy płatnik składek ma ustawowy obowiązek posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych. Cały czas do dyspozycji klientów pozostają nasi doradcy. Żaden płatnik składek nie pozostanie bez naszej pomocy - zaznaczyła prezes ZUS Gertruda Uścińska w odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzecznik zwrócił uwagę na trudności jakie mają seniorzy z elektronicznym rozliczeniem z ZUS.

Fiskus prowadzi egzekucję z wierzytelności będącej nadpłatą podatku dochodowego od osób fizycznych nawet wtedy, gdy dochodzona należność dotyczy tylko jednego ze współmałżonków. Według skarżących państwo nie powinno zastawiać pułapek na podatników, którzy mają prawo oczekiwać, że nie będzie się rozszerzająco traktować instytucji solidarnej wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku

Obywatele są zaniepokojeni szybkim wzrostem cen towarów i usług. W tym kontekście pytają o zasadność dalszego opodatkowania zysków kapitałowych, znanego jako ”podatek Belki”. Jest on dużym obciążeniem fiskalnym dla gospodarstw domowych - nie tylko wobec dwucyfrowej inflacji, ale i niskiego oprocentowania lokat oraz w dobie kryzysu po pandemii, a także wojny w Ukrainie.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka następujące kwestie wymagają zmian w Ordynacji podatkowej: zawieszanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego obywateli z uwagi na wszczęcie postępowania karnego skarbowego, niemożliwość wydania nowej decyzji z uwagi na upływ terminu przedawnienia w ramach rozstrzygnięć podatkowych, ograniczony dostęp RPO do akt z tajemnicą skarbową. 20 czerwca 2022 r. RPO wystosował w tej sprawie wystąpienie do Ministra Finansów - Magdaleny Rzeczkowskiej. W ramach prac nad nowelizacją Ordynacji podatkowej przewidywane jest rozwiązanie sprawy instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych i ograniczonego dostępu RPO do akt stanowiących tajemnicę skarbową – odpowiedziała 18 lipca 2022 r. minister finansów. Postępowania wszczęte w bliskim terminie przedawnienia zobowiązania stanowią znikomy odsetek ogółu postępowań przygotowawczych - wskazała minister.

Od 28 lat praktykowane jest doliczanie podatku od towarów i usług do taksy notarialnej, stanowiącej wynagrodzenie za usługi notariuszy. Tymczasem uzasadnione są wątpliwości, czy jest to zgodne z prawem i nie narusza praw obywateli – podkreśla Rzecznik Praw Obywatelskich. Według resortu finansów VAT nie powinien być doliczany do wynagrodzenia notariuszy, a zmiana tej praktyki zależy od resortu sprawiedliwości. Dlatego Marcin Wiącek prosi o stanowisko ministra Zbigniewa Ziobrę. Pyta, czy do MS wpływały skargi w tej sprawie, a także czy resort dostrzega konieczność działań legislacyjnych.

Obywatele skarżą się do Rzecznika Praw Obywatelskich na zwiększenie obciążeń fiskalnych z powodu opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT) składki na ubezpieczenie zdrowotne. RPO ma wątpliwość, czy nałożenie jednej daniny publicznej na drugą jest zgodne z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej oraz zakazu nadmiernej ingerencji w obowiązek ponoszenia świadczeń publicznych. W tej sprawie RPO wystosował 16 lutego 2022 r. pismo do Prezesa Rady Ministrów.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych a postępowanie karne skarbowe. W dniu 12 października 2021 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. RPO zaapelował do ministra o pilne podjęcie prac legislacyjnych, zmierzających do niezwłocznego wyeliminowania z obrotu prawnego przepisów art. 70 § 6 pkt 1 oraz art. 70 c Ordynacji podatkowej.

Tajemnica skarbowa a RPO. Brak dostępu do akt objętych tajemnicą skarbową, w tym m.in. informacji z banków i innych instytucji finansowych, utrudnia Rzecznikowi Praw Obywatelskich realizację jego ustawowych zadań. Zapoznanie się z całością akt podatkowych jest konieczne np. do ewentualnego przyłączenia się Rzecznika do sprawy sądowej podatnika - w celu ochrony jego konstytucyjnych praw i wolności. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek poprosił ministra finansów Tadeusza Kościńskiego o rozważenie odpowiednich zmian legislacyjnych.

VAT od taksy notarialnej. W odpowiedzi na zgłoszenie redakcji portalu INFOR.pl, Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował 12 maja 2021 r. pismo do Prezesa Krajowej Rady Notarialnej. Zdaniem RPO powszechna praktyka doliczania podatku VAT od taksy notarialnej budzi poważne zaniepokojenie. Obowiązujące regulacje w zakresie wynagrodzenia notariusza mające bez wątpienia charakter gwarancyjny i ochronny przemawiają, w opinii RPO, przeciwko dopuszczalności doliczania do wynagrodzenia notariusza stawki podatku od towarów i usług. Rzecznik zaprezentował w piśmie do Prezesa KRN obszerną argumentację prawną opartą zarówno o obowiązujące przepisy, jak i orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Trybunału Sprawiedliwości UE.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył 30 września 2020 r. do Trybunału Konstytucyjnego przepisy zawarte w czterech tzw. tarczach antykryzysowych i zmieniające regulacje z szeregu kodeksów - poinformowało 6 października 2020 r. Biuro RPO. Według Rzecznika, Sejm nie dochował wymogów prac nad zmianami w kodeksach.

W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich przepisy, które służą do wszczynania postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego są niezgodne z Konstytucją. RPO przyłączył się do kolejnej skargi konstytucyjnej obywatela dotkniętego tymi przepisami Ordynacji podatkowej. Jeszcze w 2014 r. Rzecznik zaskarżył je do Trybunału Konstytucyjnego, wnosząc o stwierdzenie ich niekonstytucyjności, bp przepisy te powodują niepewność obywateli, którzy nie wiedzą, czy ich zobowiązania podatkowe wygasły.

Potrzebę stworzenia nowej, klarownej definicji "budowli" w podatku od nieruchomości dostrzegł Trybunał Konstytucyjny już w 2011 roku. Od tego czasu nadal ta definicja nie uległa zmianie. Zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe mają ciągłe wątpliwości co należy opodatkować. Efektem są liczne spory podatników - przedsiębiorców różnych branż - z fiskusem o to, jakie obiekty mogą być uznane za „budowle”. Chodzi m.in. o opodatkowanie stacji transformatorowych, stacji telefonii komórkowej, sieci telekomunikacyjnych i energetycznych, elektrowni wiatrowych i wyrobisk górniczych. Rzecznik Praw Obywatelskich po raz PIĄTY pyta o to ministra finansów.

Wprowadzenie Karty Praw Podatnika rekomenduje Rzecznik Praw Obywatelskich - ma ona pełnić funkcję porządkującą, edukacyjną, informacyjną. Projekt ustawy Karta Praw Podatnika zawiera zbiór podstawowych praw podatników, którym odpowiadają obowiązki organów podatkowych. Jednym z jej atutów jest, że posługuje się językiem prostym i zrozumiałym dla obywateli. Projekt przewiduje m.in., że w przypadku wszczęcia postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, organ doręczy podatnikowi egzemplarz Karty.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Organy podatkowe wysyłają podatnikom nieformalne pisma (tzw. listy behawioralne). RPO zapytał Ministra Finansów o podstawę prawną takich działań

Składka zdrowotna to niepodatkowa danina publiczna zgodna z Konstytucją. Minister zdrowia odpowiada RPO

VAT od taksy notarialnej - RPO apeluje do posłów i senatorów o zmianę przepisów

Składka zdrowotna - brak możliwości odliczenia od podatku. Czy to zgodne z Konstytucją? RPO pisze do Ministra Zdrowia

Czy samozatrudniony na zleceniu, czy umowie o dzieło ma prawo do wypoczynku?

Różne stawki VAT na na artykuły higieniczne dla kobiet. 5 proc. VAT na podpaski, 23 proc. VAT na kubeczki menstruacyjne

Elektroniczne rozliczenia z ZUS seniorów. Obowiązkowy PUE ZUS

Nadpłata małżonków w PIT zajęta na poczet długu jednego z nich. Interwencja RPO

„Podatek Belki”. RPO pisze do Minister Finansów.

Co koniecznie trzeba zmienić w Ordynacji podatkowej zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich?

VAT od wynagrodzenia notariuszy - RPO pisze do ministra sprawiedliwości

Składka zdrowotna opodatkowana PIT - RPO ma wątpliwości

Przedawnienie zobowiązań podatkowych a postępowanie karne skarbowe - RPO apeluje o zmianę przepisów

Rzecznik Praw Obywatelskich chce dostępu do akt objętych tajemnicą skarbową

VAT od taksy notarialnej - RPO dostrzega błędną praktykę notariuszy

Tarcze antykryzysowe zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego

Czy przepisy o zawieszaniu biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych są zgodne z Konstytucją RP?

Problemy z definicją „budowli” w podatku od nieruchomości

Karta Praw Podatnika - rekomendacja RPO