Tematy - Zobowiązania

Zatory płatnicze to istotny problem polskiej gospodarki. Duże przedsiębiorstwa często przetrzymują pieniądze należne małym firmom. To zagraża ich płynności, a nawet istnieniu. UOKiK w 2023 roku wobec 34 firm wydał decyzje w sprawie zatorów płatniczych. Nie wszystkie zakończyły się karami, ale najwyższa wyniosła 7,5 mln zł. Firm z siedmiocyfrowymi kwotami kar było 8. Łączna suma to ponad 24 mln zł. Kara UOKiK to nie wszystko, co grozi opóźniającym płatności. Straty wizerunkowe mogą być równie dotkliwe. Firma znana z zaległości w regulowaniu faktur nie jest kontrahentem pierwszego wyboru dla małych podwykonawców. Ustawa o karaniu za zatory obowiązuje od grudnia 2022 roku. Zaostrzenie przepisów zapowiada Komisja Europejska, być może z zakazem terminów dłuższych niż 30 dni.

Podstawową regułą stosunków zobowiązaniowych, umów, jak i podstawowym obowiązkiem ich stron, jest spełnienie ciążących na nich zobowiązań. Potwierdza to Kodeks cywilny, który wskazuje, że w stosunkach tych wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Od reguły tej istnieją odstępstwa, a jedną z przesłanek takich odstępstw jest wystąpienie siły wyższej, czyli czynnika, który uniemożliwia dłużnikowi spełnienie świadczenia. Takim czynnikiem jest panująca obecnie pandemia koronawirusa. Czy firmy mogą się na nią powoływać i nie spłacać rat leasingowych oraz rat kredytowych?

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje nowa ustawa z 19 lipca 2019 roku w sprawie zmiany niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. poz. 1649). Wprowadzone w niej przepisy zmieniły kilka obowiązujących aktów prawnych, w tym między innymi kodeks postępowania cywilnego, ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czy ustawę o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

W następstwie stosowania zasady ostrożnej wyceny oraz współmierności przychodów i kosztów tworzone są rezerwy oraz ujawniane są zobowiązania warunkowe. Obszary te – ze względu na niebezpieczeństwo subiektywizmu, charakterystycznego dla decyzji podejmowanych w warunkach niepewności – budzą kontrowersje. Aby przybliżyć temat, omówię te najbardziej problematyczne kwestie.

Jeżeli po zmniejszeniu kwoty kosztów uzyskania przychodów, należność zostanie uregulowana, spółka będąca wspólnikiem spółki osobowej będzie uprawniona do zwiększenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę uregulowanego zobowiązania w proporcji do udziału tej spółki w zysku na dzień uregulowania zobowiązania.

Ważnym narzędziem, którym przedsiębiorca może zmieniać swój portfel zobowiązań lub wierzytelności jest umorzenie zobowiązania. Na narzędziu tym bazuje wiele instytucji – począwszy od ugody, poprzez nowację zobowiązań, aż po tzw. datio in solutum (świadczenie w miejsce zobowiązania). Jakie skutki podatkowe wywołuje umorzenie na gruncie podatku CIT?

Łączenie spółek handlowy, które stosowane jest w praktyce gospodarczej i ma zazwyczaj na celu zwiększanie efektywności łączących się spółek, musi znaleźć swoje odzwierciedlenie także w księgach rachunkowych. Kiedy zdarzenie polegające na łączeniu spółek powinno zostać ujęte w księgach i jaką metodę (nabycia czy łączenia udziałów) należy zastosować?

Pakiet zmian mający na celu ułatwienie dochodzenia wierzytelności jest obecnie procedowany w Sejmie. Konfederacja Lewiatan ma nadzieję, że w trakcie prac posłowie zwrócą uwagę na konieczność doprecyzowania niektórych przepisów.

W przypadku zobowiązań przepisy przewidują możliwość zmiany podmiotowej każdej ze stron, a więc osoby dłużnika oraz wierzyciela. Zmiana dłużnika lub wierzyciela wywołuje jednak różne skutki prawne. Inny reżim prawny występuje bowiem w przypadku zmiany wierzyciela, a inny w odniesieniu do dłużnika.

W obrocie gospodarczym bardzo często sięga się po konstrukcję świadczenia przez osobę trzecią (art. 391 k.c.), jako swoistą gwarancję uzyskania efektu w postaci określonego zachowania się osoby trzeciej, nie będącej stroną umowy (np. małżonków lub dzieci składającego oświadczenie).

Do Sejmu trafił poselski projekt nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa. Projekt przewiduje skrócenie okresu przedawnienia dla zobowiązań podatkowych z 3 do 5 lat. Proponuje się, aby nowe przepisy weszły w życie 1 stycznia 2017 r.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami podmiotem zobowiązanym do spełnienia świadczenia jest dłużnik lub inna osoba określona zgodnie z treścią umowy bądź właściwością zobowiązania. Przy czym, spełnienie świadczenia nie zawsze musi oznaczać właściwe i pełne wykonanie zobowiązania. Jakie są warunki prawidłowo wykonanego zobowiązania?

W związku z realizacją umowy dofinansowanej z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko spółka otrzymała pismo o nieprawidłowościach w wydatkowaniu środków unijnych. Instytucja pośrednicząca ustaliła kwotę dotacji, którą należy zwrócić. Spółka nie zgodziła się z tą decyzją i odmówiła zwrotu. Instytucja skierowała sprawę do sądu. W jaki sposób zaksięgować powyższe zdarzenie? Jak ująć skutki niepomyślnego wyroku?

Wybierając firmę windykacyjną warto wziąć pod uwagę kilka kryteriów. Podstawową kwestią jest to czy wynajęta firma będzie realizowała swoje działania wyłącznie zgodnie z obowiązującym prawem. Drugą sprawą, na którą warto zwrócić szczególną uwagę jest zgodność zakresu działalności firmy windykacyjnej z bieżącymi potrzebami zleceniodawcy. Na przykład, firma realizująca tylko windykację polubowną nie będzie pomocna w sprawie, która być może będzie wymagała przeprowadzania egzekucji komorniczej. Kolejnym, niezwykle ważnym kryterium wyboru powinno być zaufanie, jakim firma windykacyjna cieszy się na rynku.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wydał interpretację indywidualną, w której potwierdził, że wystawienie i wręczenie weksla odpowiadającego kwocie zobowiązania stanowi jego uregulowanie w rozumieniu art. 15b ustawy o CIT. Nie ma zatem konieczności korekty kosztów podatkowych. Jest to kolejna interpretacja potwierdzająca to stanowisko.

Przedsiębiorcy wykorzystują w swojej działalności weksle, traktując je najczęściej jako zabezpieczenie zobowiązań, a także jako formę zapłaty. Na mocy art. 11 ust. 1 ustawy Prawo wekslowe każdy weksel może zostać przeniesiony przez indos, nawet gdyby przy nazwisku remitenta nie znajdowała się klauzula „na zlecenie”. Zgodnie z regułą wyrażoną w w/w przepisie, wystawca ma możliwość odebrać wekslowi jego obiegowy charakter umniejszając na nim zapis „nie na zlecenie” bądź też inne równoznaczne zastrzeżenie. Wprowadzenie takiego zapisu do weksla skutkuje zakazem jego indosowania. Taki weksel z zakazem dalszego indosowania w obrocie wekslowym określa się wekslem imiennym lub też rekta wekslem.

Zobowiązaniem finansowym nazywamy zobowiązanie do wydania aktywów finansowych albo do wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką na niekorzystnych warunkach. Zobowiązania finansowe powinny być wyceniane w skorygowanej cenie nabycia, często określanej mianem zamortyzowanego kosztu. Jeżeli natomiast jednostka przeznacza je do obrotu lub są to instrumenty pochodne o charakterze zobowiązań, wówczas ich wycena opiera się na wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej.

W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury. Korekty trzeba dokonać w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Powstaje pytanie, jak ta zasada odnosi się do płatności ustalonej w ratach.

W większości przypadków brak wykonania zobowiązania wynika ze zwłoki dłużnika. Zdarzyć się jednak może, że to po stronie wierzyciela leżą przyczyny uniemożliwiające dłużnikowi wywiązanie się z umowy. Co w takiej sytuacji robić?

Zobowiązania

Zatory płatnicze. UOKiK wymierza duże kary za przetrzymane płatności

Koronawirus - spłata rat leasingowych i kredytów przez przedsiębiorców

Zwalczanie zatorów płatniczych - nowe przepisy od 2020 roku

Międzynarodowy Standard Rachunkowości 37 a zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Korekta kosztów w CIT po uregulowaniu zobowiązania

Umorzenie zobowiązania – skutki w CIT

Jak ująć w księgach rachunkowych połączenie spółek

Będą ułatwienia w ściąganiu długów

Zmiana wierzyciela lub dłużnika w zobowiązaniu

Zobowiązania gwarancyjne w orzecznictwie SN

Krótszy okres przedawnienia dla zobowiązań podatkowych od 1 stycznia 2017 r.

Kiedy zobowiązanie jest właściwie wykonane

Jak wykazać w księgach rachunkowych skutki toczącego się postępowania sądowego

Jak wybrać firmę windykacyjną i rodzaj windykacji?

Wystawienie weksla własnego jako uregulowanie zobowiązania w trybie art. 15b ustawy o CIT

Klauzula „nie na zlecenie” w wekslu

Jak wycenić zobowiązania finansowe?

Rozłożenie płatności na raty a odliczenie VAT

Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego