Wyższe kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn od lipca 2023 r.

W piątek 14 kwietnia 2023 r. Sejm uchwalił tzw. ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (tzw. pakiet SLIM VAT 3), nowelizującą kilka ustaw w tym m.in. ustawę o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja przewiduje między innymi podniesienie kwot wolnych w podatku od spadków i darowizn od 1 lipca 2023 r. Zmieni się również treść przepisów dot. zwolnienia z tego podatku najbliższej rodziny.

Autopromocja

Wyższe kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn

Omawiana nowelizacja zmienia w szczególności przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przepis art. 9 ust. 1 tej ustawy otrzymał następujące brzmienie:

„1. Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1)  36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2)  27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3)  5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.” 

Zauważyć należy, że istotnie wzrosły kwoty wolne w I i II grupie podatkowej (odpowiednio: o ponad 25 tys. zł i o ponad 19 tys. zł. Natomiast nieznacznie (o 425 zł) wzrosła kwota wolna od podatku w III grupie podatkowej. 

Ponadto nowelizacja ta zmieniła także zdanie pierwsze art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, które otrzymało następujące brzmienie:
„Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok.” (Wyróżniono pogrubieniem zmienione fragmenty tego zdania).

Aktualnie zdanie to brzmi:
"Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie."

Bez zmian natomiast pozostały kolejne zdania art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Jakie są aktualne kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn?

Aktualnie (do 30 czerwca 2023 r.) w podatku od spadków i darowizn obowiązują następujące kwoty wolne od podatku (tj. kwoty czystej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych niepodlegające opodatkowaniu):
10 434 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
7 878 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
5 308 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. 

Więcej na temat aktualnych kwot wolnych od podatku, skal i stawek podatkowych w podatku od spadków i darowizn: Podatek od spadków i darowizn - nowe kwoty wolne od podatku i nowe skale podatkowe od 13 października 2022 r.

Podatek od spadków i darowizn - grupy podatkowe

Przy tej okazji warto przypomnieć przy tej okazji, że wysokość podatku od spadków i darowizn, a także kwotę wolną od podatku ustala się (zgodnie z art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn) w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje w zależności od stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa obdarowanego wobec darczyńcy. 

W ustawie o podatku od spadków i darowizn mamy co do zasady trzy grupy podatkowe, do których zalicza się (zgodnie z art. 14 ust. 3 ww. ustawy): 
Grupa I – małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
Grupa II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
Grupa III – innych nabywców.

Autopromocja

Szkolenie:
Jak się przygotować do najnowszej wersji KSeF?

Sprawdź

Zmiany w zakresie zwolnienia z podatku dla najbliższej rodziny

Omawiana nowelizacja dokonała także następujących zmian treści art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, który reguluje zwolnienie podatkowe dla członków najbliższej rodziny:

Punkt 2 w ust. 1 otrzymał następujące brzmienie:
,,2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.”,

Punkt 1 w ust. 4 otrzymuje brzmienie:
,,1)   wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub”;

Przypomnijmy obecnie obowiązującą treść art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Art. 4a. 
1. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

1a. Jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Na podstawie art. 35 omawianej nowelizacji zmienione przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn wejdą w życie  1 lipca 2023 r.

Przy czym w myśl art. 28 tej nowelizacji, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie tej nowelizacji, stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu dotychczasowym.

Aktualnie omawiana nowelizacja znajduje się w Senacie i proces legislacyjny tej ustawy jeszcze trwa.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

A co z wcześniejszą nowelizacją dot. kwot wolnych od podatku w podatku od spadków i darowizn?

Trzeba też przypomnieć w omawianym kontekście, że kończy się proces legislacyjny ustawy z 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (treść ustawy i przebieg procesu legislacyjnego). Co ciekawe ta ustawa również (w art. 5) zawiera zmiany dotyczące podatku od spadków i darowizn w tym kwot wolnych od tego podatku. Pisaliśmy o tym w artykule: Podatek od spadków i darowizn 2023 - wyższe kwoty wolne od 1 lipca.

Ta nowelizacja była powszechnie krytykowana z uwagi na nieprecyzyjne zapisy, które oznaczały opodatkowanie zbiórek charytatywnych. Pisaliśmy o tym w artykule: Podatek od zbiórek pieniędzy, podatek od darowizn. Czy darowizny zebrane w ramach crowdfundingu są opodatkowane?

Po tej krytyce Ministerstwo Finansów zapowiedziało modyfikację tych przepisów, tak by zbiórki na cele charytatywne pozostały nieopodatkowane.  Więcej na ten temat: Ministerstwo Finansów: zbiórki na cele charytatywne bez podatku.

Wynikiem tych modyfikacji jest najprawdopodobniej wyżej opisana nowelizacja z 14 kwietnia 2023 r.  Ale, co dziwi, bez zmian pozostała ta kontrowersyjna nowelizacja z 26 stycznia br. Czyli mamy do czynienia z dwiema różnymi nowelizacjami dotyczącymi tej samej materii prawnej - kwot wolnych od podatku od spadków i darowizn. 

Póki co proces legislacyjny obu tych ustaw się nie zakończył i czekamy jak Sejm i Ministerstwo Finansów wybrną z tej "podwójnej nowelizacji". Zapytaliśmy o to resort finansów. Jeżeli otrzymamy odpowiedź, niezwłocznie o niej poinformujemy.

Podstawa prawna:

- Ustawa z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 3025) 

oprac. Paweł Huczko