REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kodeks spółek handlowych nie może ograniczać swobody przedsiębiorczości

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Kodeks spółek handlowych nie może ograniczać swobody przedsiębiorczości /Fotolia
Kodeks spółek handlowych nie może ograniczać swobody przedsiębiorczości /Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że polskie przepisy, które wymagają dla transgranicznego przekształcenia spółki jej uprzedniej likwidacji na terenie RP, naruszają unijną zasadę swobody przedsiębiorczości. Wyrok ma istotne znaczenie dla polskich przedsiębiorców, którzy przenosząc siedzibę – czy to statutową, czy rzeczywistą – za granicę, chcą utrzymać zdolność prawną podmiotu i kontynuować jego działalność.

REKLAMA

Autopromocja

W praktyce to orzeczenie jest przejawem poparcia Unii Europejskiej dla transgranicznych przekształceń spółek dokonywanych wewnątrz Wspólnoty bez konieczności ich likwidacji w kraju macierzystym. Czy takie stanowisko europejskiego Trybunału oznacza konieczność nowelizacji Kodeksu spółek handlowych?

REKLAMA

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w składzie 15 sędziów (Wielka Izba) 25 października 2017 r. wydał wyrok dotyczący interpretacji przepisów prawnych w zakresie możliwości przeniesienia siedziby polskiej spółki Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o. (sygn. sprawy: C-106/16) do kraju członkowskiego Wspólnoty Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska. Innymi słowy, dokonał wykładni przepisów prawa unijnego regulujących transgraniczne przekształcenie podmiotu w świetle zasady swobody przedsiębiorczości w Unii Europejskiej.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE wyrażonym w tym orzeczeniu, państwa należące do Unii Europejskiej nie mogą uzależniać wykreślenia podmiotu z krajowego rejestru od przeprowadzenia likwidacji spółki, jeżeli zdecydowała ona o transferze statutowej siedziby do innego państwa członkowskiego.

Stan faktyczny sprawy – spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem polskich sądów

Zgromadzenie wspólników Polbud – Wykonawstwo sp. z o.o. we wrześniu 2011 r. podjęło uchwałę o przeniesieniu siedziby do Luksemburga. Po dwóch latach spółka zmieniła również nazwę na „Consoil Geotechnik Sarl” i stała się podmiotem prawa luksemburskiego, po czym została wpisana do rejestru spółek tego państwa. Wystąpiła więc do polskiego sądu rejestrowego z wnioskiem o wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego. W odpowiedzi firma została zobowiązana do przedstawienia dokumentów zaświadczających rozwiązanie i likwidację spółki. Spółka uznała jednak, że ze względu na przeniesienie siedziby spółki do Luksemburga i kontynuację jej działalności nie jest obowiązana zastosować się do zarządzenia polskiego sądu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Na etapie postępowania sądowego w Polsce zarówno sąd rejonowy, jak i sąd okręgowy nie podzieliły stanowiska spółki, która nie chciała przeprowadzać postępowania likwidacyjnego z uwagi na to, że w jej przypadku utrzymana została zdolność prawna, majątek spółki nie został podzielony pomiędzy wierzycieli i wspólników oraz że w dalszym ciągu prowadzona jest działalność gospodarcza, tyle że na terenie Luksemburga. Skarga kasacyjna trafiła do Sądu Najwyższego, który powziął wątpliwości interpretacyjne co do przepisów i zdecydował o skorzystaniu z instytucji pytań prejudycjalnych do TSUE.

Czego dotyczyły wątpliwości Sądu Najwyższego?

Sąd Najwyższy zawiesił toczące się postępowanie i przedstawił Trybunałowi pytania związane z rozpoznawaną sprawą. Pierwsze brzmiało: „Czy określona na gruncie art. 49 i 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U.2004.90.864/2, dalej jako: „TFUE”) zasada swobody przedsiębiorczości stoi w sprzeczności z regulacjami krajowymi warunkującymi wykreślenie spółki z rejestru od rozwiązania spółki po przeprowadzeniu likwidacji, jeżeli spółka reinkorporowała się w innym państwie członkowskim na podstawie uchwały wspólników o kontynuowaniu osobowości prawnej nabytej w państwie utworzenia?”.

REKLAMA

Na wypadek negatywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie zadano drugie: „Czy wyrażoną w Unii Europejskiej zasadę swobody przedsiębiorczości można wykładać w taki sposób, że wynikający z przepisów prawa krajowego obowiązek przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego spółki, które poprzedza jej rozwiązanie, następujące z chwilą wykreślenia z rejestru, stanowi środek adekwatny, konieczny i proporcjonalny do godnej ochrony interesu publicznego w postaci zabezpieczenia wierzycieli, wspólników mniejszościowych i pracowników spółki migrującej?”.

Pod rozwagę Trybunału zostało przedstawione jeszcze jedno zagadnienie: „Czy traktatową zasadę swobody przedsiębiorczości powinno wykładać się w ten sposób, że ograniczenia swobody przedsiębiorczości obejmują sytuację, w której spółka w celu transgranicznego przekształcenia w podmiot innego prawa członkowskiego, przenosi do niego siedzibę statutową nie zmieniając siedziby głównego przedsiębiorstwa, które pozostaje w państwie utworzenia?”.

Brak polskich regulacji transgranicznego przekształcenia spółki?

Sąd Najwyższy w trakcie rozpatrywania skargi kasacyjnej powziął wątpliwości, jak należy interpretować traktatową zasadę swobody przedsiębiorczości w kontekście Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1577, dalej jako: „k.s.h.”). SN dostrzegł wewnętrzną niespójność regulacji, które co prawda dopuszczają możliwość przeniesienia siedziby spółki poza granice, ale tylko pod warunkiem likwidacji działalności gospodarczej podmiotu w Polsce. Jest to rozwiązanie samo w sobie sprzeczne.

Co dokładnie mówią polskie przepisy? Zgodnie z art. 270 pkt 2 k.s.h. „uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza”, stanowi przesłankę rozwiązania spółki. Powyższe ustawodawca uszczegółowił w art. 272 k.s.h., wskazując, że do rozwiązania spółki niezbędne jest przeprowadzenie jej likwidacji, której zakończenie skutkować będzie wykreśleniem spółki z rejestru. Do właściwego zakończenia bytu podmiotu wymagane jest więc podjęcie czasochłonnych czynności likwidacyjnych wynikających z ustawy, dotyczących m.in. zakończenia bieżących interesów spółki, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienia zobowiązania czy upłynnienia majątku spółki (art. 282–288 k.s.h.).

Polecamy: Kodeks podatnika

Polskie regulacje nie odpowiadają zatem praktycznym potrzebom spółek, które ulegają przekształceniom w spółki objęte reżimem innego państwa. Przedsiębiorstwom niejednokrotnie zależy bowiem na kontynuowaniu dotychczasowej działalności oraz na utrzymaniu osobowości prawnej, choćby przez wzgląd na historię firmy.

Poza tym zauważalny jest brak harmonizacji polskiej ustawy z unijnym prawodawstwem. Kodeks spółek handlowych jednoznacznie uzależnia rozwiązanie spółki od przeprowadzenia jej likwidacji. Nie zawiera żadnych szczegółowych regulacji dotyczących transgranicznego przekształcenia spółki, czym mogą pochwalić się inne państwa członkowskie Unii Europejskiej. Jest to szczególnie ważne, ponieważ przepisy prawa prywatnego międzynarodowego stanowią o możliwości przeniesienia siedziby spółki do innego państwa członkowskiego i kontynuowania założonej działalności bez jej likwidacji.

Potwierdza to choćby art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. z 2015 r., poz. 1792), który stanowi, że „z chwilą przeniesienia siedziby do innego państwa, osoba prawna podlega prawu tego państwa. Osobowość prawna uzyskana w państwie dotychczasowej siedziby jest zachowana, jeżeli przewiduje to prawo każdego z zainteresowanych państw. Przeniesienie siedziby w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego nie prowadzi do utraty osobowości prawnej”. Na znaczenie tego przepisu zwrócił również uwagę TSUE.


TSUE zasadniczo o swobodzie przedsiębiorczości

Trybunał, odpowiadając na trzecie pytanie prejudycjalne zgłoszone przez polski Sąd Najwyższy, uznał, że „art. 49 i 54 TFUE należy interpretować w ten sposób, że swoboda przedsiębiorczości ma zastosowanie do przeniesienia statutowej siedziby spółki utworzonej na mocy prawa jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego w celu przekształcenia jej w spółkę prawa tego innego państwa członkowskiego”. Istotne jest to, że takie transgraniczne przekształcenie podmiotu musi być zgodne z przesłankami ustanowionymi w przepisach państwa, do którego następuje przeniesienie, choćby nie było ono związane z transferem faktycznego miejsca siedziby spółki, a jedynie z przeniesieniem siedziby statutowej.

W ocenie Trybunału polska spółka na gruncie rozpoznawanej sprawy nie tylko miała prawo dokonać przekształcenia transgranicznego, ale również nie powinna być zobowiązana do przeprowadzenia likwidacji – zgodnie z przyjętą wykładnią europejskiej zasady swobody przedsiębiorczości (podobnie wyrok z dnia 27 września 1998 r., Daily Mail and General Trust, 81/87, EU:C:1988:456, pkt 17). W opinii Trybunału nie stanowi nadużycia umiejscowienie siedziby spółki w innym państwie Wspólnoty nawet jedynie ze względu na to, że podmiot podlega w niej dogodniejszym dla niego regulacjom. Takie stanowisko TSUE ma dużą wartość dla polskich przedsiębiorców, którzy planują przenieść swoją siedzibę do innego państwa członkowskiego w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Polskie sądy będą orzekały wbrew Kodeksowi spółek handlowych?

TSUE nadał również szczególne znaczenie odpowiedzi na pierwsze i drugie pytanie prejudycjalne, które Trybunał zdecydował się rozpoznać łącznie. Wyraźnie podkreślił, iż regulacje polskiego Kodeksu spółek handlowych stanowią ograniczenie unijnej zasady swobody przedsiębiorczości (art. 49 i 54 TFUE) w zakresie, w jakim w sytuacji transgranicznego przekształcenia podmiotu uzależniają wykreślenie spółki z rejestru od przeprowadzenia przez nią likwidacji. Trybunał argumentował, że może to utrudniać, a nawet uniemożliwiać dokonanie transgranicznego przekształcenia spółki (podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Cartesio, C-10/06, EU:C:2008:723, pkt 112, 113).

Polski rząd w trakcie postępowania głównego podnosił, że obowiązujące uregulowania Kodeksu spółek handlowych mają przeciwdziałać nadużyciom wierzycieli i pracowników. TSUE jednoznacznie określił jednak taką ochronę praw jako nieproporcjonalną – zasada swobody przedsiębiorczości może podlegać ograniczeniom, ale tylko w sytuacjach występowania nadrzędnych względów interesu publicznego. Trybunał stanął na stanowisku, że analizowane przez niego regulacje polskiego k.s.h. nie spełniają przesłanki niezbędności ochrony interesu publicznego.

Procedura prejudycjalna pozwala sądom państw członkowskich zwrócić się z zagadnieniem prawnym do Trybunału, który odpowiada na nie, nie rozpoznając jednak sporu krajowego. Powstaje więc szereg pytań. Czy Sąd Najwyższy uzna stanowisko Trybunału za wiążące? Czy w podobnych przypadkach polskie sądy zdecydują się wykreślić spółkę z rejestru z pominięciem kodeksowego obowiązku likwidacji? Czy będą orzekały wbrew przepisom Kodeksu spółek handlowych, mając na uwadze zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego? Stan niepewności może utrzymać się aż do czasu niezbędnej nowelizacji przepisów k.s.h., która uwzględniać będzie unijną wykładnię transgranicznego przekształcenia spółki bez konieczności jej likwidacji w Polsce.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.

Zobacz także: Moja firma

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

REKLAMA

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

REKLAMA

Stawka VAT 0%: Jak poprawnie udokumentować dostawę wewnątrz UE, by nie stracić na podatku?

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) może być opodatkowana stawką VAT 0%, ale tylko pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Sprawdź, czym dokładnie jest WDT, jakie dokumenty są niezbędne, by transakcja była zgodna z przepisami i jak uniknąć pułapek, które mogą skutkować dodatkowymi kosztami podatkowymi.

Urlop na samozatrudnieniu (kontrakt B2B) - komu przysługuje i co trzeba wiedzieć?

Zmęczenie i potrzeba oddechu od maili, telefonów i projektów to uczucia, które dobrze zna nie tylko pracownik etatowy. Coraz więcej samozatrudnionych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze przyznaje wprost: chcieliby odpocząć, ale mają wątpliwości, co będzie się działo z ich firmą podczas dłuższej nieobecności. Często nie wiedzą nawet, jakie prawa do odpoczynku im przysługują. Wyjaśniamy, jakie mechanizmy prawne, podatkowe oraz organizacyjne mogą pomóc przedsiębiorcy złapać oddech.

REKLAMA