Ulga mieszkaniowa w PIT a wydatki na wykończenie nowego mieszkania lub domu

PIT od dochodu ze sprzedaży mieszkania – kiedy trzeba zapłacić

Jeżeli sprzedajemy swoje mieszkanie (bez związku z działalnością gospodarczą):
a) w ciągu 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jego nabycie lub wybudowanie i jednocześnie

b) osiągnęliśmy z tej sprzedaży dochód (czyli /w uproszczeniu/ przychód z tej sprzedaży jest większy niż cena za jaką kupiliśmy to mieszkanie),

- to mamy co do zasady obowiązek zapłacić podatek dochodowy od tego dochodu.

Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o PIT odpłatne zbycie (np. sprzedaż, zamiana) nieruchomości (lub ich części oraz udziału w nieruchomości) jest opodatkowane podatkiem dochodowym, jeżeli to odpłatne zbycie:
- nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i jednocześnie
- zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Ten przepis dotyczy zarówno dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości stanowiących odrębną własność, jak również dochodów uzyskanych ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, czy prawa wieczystego użytkowania gruntów.

W myśl art. 30e ustawy o PIT od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c trzeba zapłacić podatek dochodowy w wysokości 19% podstawy obliczenia podatku.

Dochód = przychód - koszty

Podstawą obliczenia podatku jest tu dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19 ustawy o PIT, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d tej ustawy, powiększoną o sumę ewentualnych odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Przychód ze sprzedaży nieruchomości (np. mieszkania)

Wyjaśnienie czym jest przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 znajdziemy w art. 19 ustawy o PIT. Przychodem jest tu wartość (np. nieruchomości) wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.

Przychodem z odpłatnego zbycia w drodze zamiany nieruchomości lub praw majątkowych, a także innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, u każdej ze stron umowy przenoszącej własność jest wartość nieruchomości, rzeczy lub prawa zbywanego w drodze zamiany.

Uwaga!
Jeżeli zaniżyliśmy wartość nieruchomości w akcie notarialnym i cena tej nieruchomości (bez uzasadnionej przyczyny) znacznie odbiega od wartości rynkowej, to przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Wartość rynkową określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie nieruchomościami, rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Koszty uzyskania przychodu przy sprzedaży nieruchomości (np. mieszkania)

Kosztami uzyskania przychodu przy sprzedaży (i każdej innej formie odpłatnego zbycia) nieruchomości (np. mieszkania) są udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Ministerstwo Finansów i organy podatkowe wskazują, że koszty nabycia nieruchomości obejmują nie tylko cenę zakupu, ale również inne wydatki związane z tym nabyciem, np. wynagrodzenie notariusza, podatek od czynności cywilnoprawnych. Nakłady, które zwiększyły wartość nieruchomości, to np. wydatki na modernizację lokalu. Wysokość tych nakładów ustala się na podstawie faktur VAT oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Te koszty nabycia lub koszty wytworzenia są corocznie podwyższane, począwszy od roku następującego po roku, w którym nastąpiło nabycie lub wytworzenie zbywanych rzeczy lub praw majątkowych, do roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym nastąpiło ich zbycie, w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku podatkowego w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego, ogłaszanemu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Nieco inaczej ustalane są koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych nieodpłatnie – np. w drodze spadku lub darowizny.

Za koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c, nabytych w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania oraz kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa przyjęta do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych przyjętej do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Do kosztów uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c, nabytych w drodze spadku zalicza się również udokumentowane koszty nabycia lub wytworzenia poniesione przez spadkodawcę oraz przypadające na podatnika ciężary spadkowe, w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub zbywanego prawa odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych nabytych przez podatnika. Przez ciężary spadkowe, o których mowa w zdaniu drugim, rozumie się spłacone przez podatnika długi spadkowe, zaspokojone roszczenia o zachowek oraz wykonane zapisy zwykłe i polecenia, również w przypadku, gdy podatnik spłacił długi spadkowe, zaspokoił roszczenia o zachowek lub wykonał zapisy zwykłe i polecenia po dokonaniu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c.

Wysokość nakładów ustala się na podstawie faktur VAT oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Kiedy można nie zapłacić PIT – tzw. ulga mieszkaniowa

Przepisy ustawy o PIT przewidują jednak możliwość niezapłacenia tego podatku, jeżeli uzyskane z odpłatnego zbycia pieniądze wyda się (najlepiej w całości) na inne własne cele mieszkaniowe.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust.1 pkt 131) ustawy o PIT wolne od podatku są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Zatem jeżeli sprzedaliśmy (dotyczy to oczywiście także zamiany lub innej formy odpłatnego zbycia) mieszkanie lub dom (które nabyliśmy w ciągu ostatnich 5 lat), osiągnęliśmy z tej sprzedaży dochód, a nie chcemy płacić podatku od tego dochodu (kto chce?) – to powinniśmy wydać w ciągu 3 lat od sprzedaży wszystkie uzyskane z tej transakcji przychody na własne cele mieszkaniowe. Czyli np. kupić sobie inne mieszkanie lub dom.

Przykład
Podatnik w 2021 r. sprzedał za 700 tys. zł mieszkanie, które nabył w 2018 r. za kwotę 500 tys. zł. Podatnik poniósł w 2018 r. nakłady na wykończenie sprzedanego mieszkania, udokumentowane fakturami VAT, w wysokości 50 tys. zł. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupił segment mieszkalny za 700 tys. zł.

Przychód ze sprzedaży mieszkania – 700 tys. zł
Koszty uzyskania przychodu – 550 tys. zł
Dochód – 150 tys. zł

Wydatki poniesione na cele mieszkaniowe w okresie 3 lat liczonych od końca roku podatkowego po roku, w którym nastąpiła sprzedaż nieruchomości – 700 tys. zł.

Obliczenie dochodu wolnego od podatku:

(150 tys. zł x 700 tys. zł) / 700 tys. zł = 150 tys. zł

Czyli cały dochód uzyskany ze sprzedaży mieszkania jest zwolniony z PIT.

Czym są „własne cele mieszkaniowe”

Warto wskazać, że katalog wydatków na własne cele mieszkaniowe został określony w art. 21 ust. 25 ustawy o PIT. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

Przez własny budynek, lokal lub pomieszczenie, o których mowa w ust. 25 pkt 1 lit. d) i e), rozumie się budynek, lokal lub pomieszczenie stanowiące własność lub współwłasność podatnika lub do którego podatnikowi przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takich prawach (art. 21 ust. 26 ustawy o PIT).

Zgodnie z art. 21 ust. 28 ustawy o PIT, za wydatki, o których mowa w ust. 25, nie uważa się wydatków poniesionych na:
a) nabycie gruntu lub udziału w gruncie, prawa wieczystego użytkowania gruntu lub udziału w takim prawie, budynku, jego części lub udziału w budynku, lub
b) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę, adaptację lub remont budynku albo jego części
- przeznaczonych na cele rekreacyjne.

Więcej na ten temat: Ulga mieszkaniowa – jak korzystać?

Wydatki na wykończenie nowego mieszkania

W wyżej wskazanym przepisie art. 21 ust. 25 ustawy o PIT nie zostały wskazane wydatki na wykończenie nowego mieszkania. Czy to oznacza, że te wydatki nie mogą być uznane za wydatki na własne cele mieszkaniowe? Otóż okazuje się, że wydatki wykończeniowe kryją się (zdaniem organów podatkowych) pod słowem „remont” użytym w ww. przepisie.

Wydatki poniesione na prace wykończeniowe w lokalach (budynkach) mieszkalnych w stanie "deweloperskim" mieszczą się w szeroko rozumianym pojęciu remontu własnego lokalu (budynku) mieszkalnego (zob. broszura Ministerstwa Finansów 194998/K „Opodatkowanie odpłatnego zbycia nieruchomości - roczne rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2020 r.”).

Również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 25 lutego 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.953.2020.2.SR) uznał, że „remontem” w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt d) ustawy o PIT jest m.in. wykończenie budynku mieszkalnego, czyli prace służące doprowadzeniu do zdolności użytkowej nowo wybudowanego budynku.

 Dyrektor KIS w tej interpretacji zauważył, że przepisy ustawy o PIT nie definiują pojęcia „remont” użytego m.in. w art. 21 ust. 25 pkt d) ustawy o PIT. Dlatego też pojęcie „remont” rozumieć należy w znaczeniu powszechnie stosowanym w zakresie inwestycji.

Zgodnie z art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane poprzez „remont” należy rozumieć wykonanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym.

Definicję remontu przedstawił też Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 marca 1998 r., sygn. akt I SA/Gd 886/96, stwierdzając: „za remont budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w znaczeniu powszechnie stosowanym w zakresie inwestycji uważa się prace budowlane mające na celu utrzymanie lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego we właściwym stanie, przywrócenie jego pierwotnej zdolności użytkowej, którą utracił w wyniku upływu czasu i eksploatacji wraz z wymianą dotychczas użytkowanych zużytych składników ich wyposażenia technicznego takich jak: dotychczasowej instalacji wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, ciepłej wody, gazu przewodowego lub tylko określonych elementów tych instalacji”.

Wobec powyższego Dyrektor KIS stwierdził, że:

Za „remont” budynku mieszkalnego należy więc uznać prace dotyczące tego budynku jako nieruchomości i jej części składowych (tj. wszystkiego, co nie może być odłączone od budynku bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego), służące utrzymaniu budynku we właściwym stanie, doprowadzeniu go do pożądanej zdolności użytkowej, modernizacji jego elementów składowych. „Remontem” w rozumieniu omawianego przepisu jest również tzw. wykończenie budynku mieszkalnego, a więc prace służące doprowadzeniu do zdolności użytkowej nowo wybudowanego budynku. W każdym przypadku remont dotyczy „materii” budynku mieszkalnego, a więc jego ścian, podłóg, sufitu, okien, drzwi, wyposażenia technicznego takiego jak instalacje: wodna, kanalizacyjna, elektryczna, grzewcza, gazowa bądź innych elementów trwale połączonych konstrukcyjnie z elementami budowlanymi lokalu.

Zatem wydatkami na własne cele mieszkaniowe mogą być takie wydatki na wykończenie nowego mieszkania jak np.: zakup i montaż stolarki okiennej, drzwiowej wewnętrznej i zewnętrznej; zakup i montaż zabudowanych zewnętrznych rolet termoizolacyjnych w otworach okiennych i drzwiowych, wewnętrznych ścian działowych i schodów, wykonanie wewnętrznej instalacji elektrycznej, wodociągowej, kanalizacyjnej i ogrzewania, wykonanie przyłącza elektrycznego, wodociągowego i kanalizacyjnego, zakup i montaż przewidzianych w projekcie źródeł ciepła (piec/kocioł centralnego ogrzewania, czy kominek) wraz z niezbędną armaturą i automatyką, zakup i montaż materiałów wykończeniowych (tynki, farby, płytki ceramiczne, panele podłogowe i ścienne), zakup i montaż gniazdek i włączników elektrycznych, urządzeń sanitarnych, baterii.

Meble kuchenne, szafy wnękowe, sprzęt AGD „do zabudowy”

A co z meblami w tzw. trwałej zabudowie? Czyli np. z meblami kuchennymi (i ze sprzętem AGD umieszczonym w tych meblach), czy tzw. szafami wnękowymi? Okazuje się, że wydatki na takie meble, czy sprzęt nie mogą być uznane za wydatki na własne cele mieszkaniowe w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt d) ustawy o PIT.

Jak stwierdził m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 25 października 2018 r. (sygn. 0115-KDIT2-1.4011.310.2018.2.JG):

„W ustawie Prawo budowlane brak jest definicji legalnej wykończenia. W związku z tym należy sięgnąć do definicji słownikowej zawartej w Słowniku Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.), zgodnie z którą wykończenie to wykonanie prac kończących jakieś dzieło. Wykonanie prac wykończeniowych (np. wykonanie tynków, posadzek, malowanie ścian i sufitów, wykonanie instalacji elektrycznych, kanalizacyjnych, grzewczych, sanitarnych itp.) może być uznane za prace budowlane jeśli wykonywane będą w nowym budynku/lokalu mieszkalnym.

W związku z powyższym, nie wszystkie poniesione przez Wnioskodawczynię i wskazane we wniosku wydatki mieszczą się w dyspozycji ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako wydatki poniesione na własne cele mieszkaniowe.

Nie będą uprawniać Wnioskodawczyni do zastosowania przedmiotowego zwolnienia wydatki poniesione na meble kuchenne, okap, płytę grzewczą, piec, lodówkę, kuchenkę mikrofalową, zmywarkę, pralkę i meble łazienkowe, punkty świetlne i lampy. Wydatki te stanowią bowiem wydatki na zakup wyposażenia budynku mieszkalnego i jako takie nie mogą być traktowane na równi z wydatkami na wykończenie budynku.

Umeblowanie (nawet to w trwałej zabudowie) nie może być podstawą do zastosowania ulgi w odniesieniu do tych wydatków, bowiem jest to jedynie element wyposażenia lokalu (budynku) mieszkalnego, zatem nie ma charakteru prac budowlanych – tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 kwietnia 2006 r. sygn. akt II FSK 639/05. Wykonanie zabudowy stałej nie jest zatem wydatkiem związanym z budową (remontem) budynku mieszkalnego. Stanowisko, że wykonanie zabudowy stałej polegającej na wyposażeniu w komplet mebli, w tym w szafy wnękowe, wykonanych na zamówienie, nie jest wydatkiem związanym z remontem potwierdził również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 13 lutego 2013 r. sygn. akt I SA/Go 3/13.”

Ogrodzenie, brama, furtka, chodnik, podjazd – infrastruktura wokół domu mieszkalnego

Zdaniem organów podatkowych wśród wydatków wskazanych w art. 21 ust. 25 ustawy o PIT nie ma także wydatków związanych z zagospodarowaniem infrastruktury wokół domu mieszkalnego. Dlatego wydatki np. na ogrodzenie, bramę, furtkę, kostkę brukową na chodnikach i podjazdach, nie mogą być uznane ze wydatki na własne cele mieszkaniowe uprawniające do uwzględnienia w uldze mieszkaniowej.

Oprac. Paweł Huczko