Odszkodowanie dla działkowca za likwidację ogródka działkowego nie jest zwolnione z PIT

Tak uznał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 11 czerwca 2019 r. (sygn. 0113-KDIPT3.4011.195.2019.1.MG). Tym samym Dyrektor KIS nie zgodził się z podatnikiem wnioskującym o interpretację, że to odszkodowanie jest zwolnione z podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Polecamy: PIT 2019. Komentarz

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego i odszkodowania dla działkowców

Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (ustawa o ROD), nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych działkowca, stanowią jego własność.

Działkowcem (w myśl przepisów ustawy o ROD) jest  pełnoletnia osoba fizyczna uprawniona do korzystania z działki w rodzinnym ogrodzie działkowym na podstawie prawa do działki.

W przypadku likwidacji ogrodów działkowych, osobom będącym użytkownikami działek przysługuje prawo do uzyskania odszkodowania za stanowiące ich własność nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działkach.

Postępowanie związane z likwidacją rodzinnego ogrodu działkowego i ustaleniem odszkodowania z tego tytułu określają przepisy ustawy o ROD.

Na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy o ROD, podmiot likwidujący obowiązany jest wypłacić działkowcom odszkodowanie za składniki majątkowe, znajdujące się na działkach, a stanowiące ich własność oraz za prawa do działki w ROD. Odszkodowanie to jest pomniejszone o wartość prawa do działki przyznanego w nowo powstałym ROD (bo co do zasady podmiot likwidujący obowiązany jest na mocy art. 21 ustawy o ROD do odtworzenia ROD w innym miejscu).

Na mocy art. 25 ust. 2 ustawy o ROD, przepis art. 22 ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku likwidacji ROD lub jego części w związku z realizacją roszczenia osoby trzeciej.

Szczególnym trybem likwidacji przewidzianym w ustawie o ROD, jest likwidacja ogrodu działkowego lub jego części w związku z realizacją roszczenia osób trzecich (tak było w stanie faktycznym rozpatrywanym przez Dyrektora KIS).

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o ROD, w przypadku likwidacji ROD lub jego części w związku z realizacją roszczenia osoby trzeciej, nie stosuje się przepisu art. 21 (tj. nie ma obowiązku odtworzenia ROD i przyznania działkowcom działek zamiennych), jeżeli Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego występowały jako właściciel nieruchomości w dniu nabycia do tej nieruchomości tytułu prawnego przez stowarzyszenie ogrodowe lub w dniu, w którym ROD stał się ogrodem stałym w rozumieniu ustawy z dnia 6 maja 1981 r. o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz. U. z 1996 r., poz. 390, z późn. zm.).

Na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o ROD, w przypadku likwidacji ROD, o której mowa w ust. 1, przepis art. 22 ust. 1 (dot. odszkodowań) stosuje się odpowiednio. Odszkodowanie dla działkowca za stanowiące jego własność składniki majątkowe znajdujące się na działce (tj. w szczególności za posadzone rośliny i budynki, czy inne urządzenia) nie jest w tym przypadku pomniejszone o wartość prawa do działki zamiennej.

Obowiązanym do wypłaty odszkodowań jest podmiot, który występował jako właściciel nieruchomości w dniu, o którym mowa w art. 25 ust. 1 (czyli Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego). Ustalenie odszkodowań następuje w drodze decyzji.

Zgodnie z art. 25 ust. 3 pkt 1 ustawy o ROD, organem właściwym do wydania decyzji, o której mowa w ust. 2, jest w przypadku gdy podmiotem obowiązanym do wypłaty odszkodowań jest Skarb Państwa - starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.

Nie wszystkie odszkodowania zwolnione z PIT

Co do zasady otrzymane przez osobę fizyczną odszkodowanie jest podlegającym opodatkowaniu przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

Jednak niektóre rodzaje odszkodowań są zwolnione z podatku dochodowego na mocy z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, zwolnione z PIT są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem (te wyjątki nie są więc zwolnione z PIT):

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Organy podatkowe i sądy administracyjna podkreślają w tym przypadku, że dla zwolnienia odszkodowania z PIT nie wystarczy, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, konieczne jest również wskazanie wysokości tych odszkodowań a przynajmniej zasad ich ustalania.

W ustawie o PIT nie ma definicji pojęcia odszkodowanie. Trzeba w tym przypadku odwołać się do przepisów prawa cywilnego – a więc w szczególności do Kodeksu cywilnego. W rozumieniu tych przepisów świadczenia odszkodowawcze to świadczenia mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest natomiast uszczerbek (majątkowy lub niemajątkowy) jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

W tym kontekście Dyrektor KIS zauważył, że przepisy ustawy o ROD (w szczególności art. 25) nie zawierają norm określających zasady ustalania (obliczania) kwoty odszkodowania dla działkowców za likwidowane ROD. Nie ma też tu odesłania do innych przepisów w tym zakresie (np. do art. 22 ust. 2 ustawy o ROD, odnoszącego się do ustalenia wysokości odszkodowania w wyniku uzyskania opinii biegłego).

Dyrektor KIS powołał się też na wyrok NSA z 16 stycznia 2018 r. (sygn. akt II FSK 1123/16). W tym wyroku NSA zaaprobował stanowisko zgodnie z którym dla spełnienia się warunków zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT konieczne jest, aby odrębny przepis (odrębny względem ogólnych zasad prawa cywilnego) wskazywał konkretną wysokość odszkodowania lub sposób, w jaki należy je ustalić (podobnie: wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2018 r., sygn. akt II FSK 1122/16, wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2018 r., sygn. akt. II FSK 978/16).

Wobec powyższych argumentów Dyrektor KIS stwierdził, że otrzymane przez działkowca odszkodowanie z tytułu likwidacji rodzinnego ogrodu działkowego przyznane na podstawie art. 25 ustawy o ROD, nie korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie to powinno być opodatkowane (jako „przychód z innych źródeł”) na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.