REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Rafał Mikołajewski
prawnik, doradca podatkowy
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie Kodeksu karnego skarbowego, może obejmować szeroką grupę. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisów prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Odpowiedzialność karno-skarbowa, wiąże się z popełnieniem przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych. Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy (dalej “kodeks” lub k.k.s.) pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (art. 53 § 2 k.k.s.). Czynem zabronionym jest także zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 53 § 1 k.k.s.).

REKLAMA

REKLAMA

Zasady podlegania odpowiedzialności

Wskazując na krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie art. 9 § 3 k.k.s., należy stwierdzić, że może to dotyczyć szerokiej grupy osób. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisu prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Brak definicji kodeksowej „sprawy gospodarcze”, powoduje nieścisłości na tym tle. Przyjmuje się, że obejmują one wszelkiego rodzaju czynności prawne i faktyczne, które są podejmowane w związku z działalnością podmiotu oraz na jego rzecz określone w art. 9 § 3 k.k.s. Muszą one dotyczyć obszaru związanego ze sferą gospodarczą organizacji, której dotyczą, tj. wymiany dóbr lub usług.

REKLAMA

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Natomiast określenie „zajmowanie się” w praktyce powoduje spór, co ono obejmuje. Istotne znaczenie ma fakt, że osoba zajmująca się tymi zagadnieniami powinna posiadać uprawnienia do samodzielnej realizacji powierzonych jej zadań. Powinna je wykonywać, na podstawie umowy o pracę, zlecenia czy też kontraktu. Podejmowane czynności w ramach wymienionych umów muszą być działaniami podjętymi na rzecz i w imieniu podmiotu, którego dotyczą.

W związku z powyższym z zakresu powierzonych danej osobie czynności wynikać musi obowiązek prowadzenia tych spraw, dbania o interesy mocodawcy, podejmowania lub uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących majątku tego podmiotu. Zatem termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu o znaczeniu finansowym lub też współdziałaniu w rozstrzyganiu w tych sprawach, wpływaniu na rozstrzygnięcia, chociażby miało to charakter jednorazowy.

Dokonując oceny prawno-karnej danej czynności, należy dokonać jej oceny pod kątem „zajmowania się sprawami gospodarczymi”, wynikających z przestępstwa niegospodarności (art. 308 k.k. oraz 296 k.k.). Wskazując na niegospodarność trzeba najpierw określić zasady gospodarnego postępowania. Należy jednak mieć na uwadze, że sama niegospodarność, a także „złe gospodarowanie” nie przesądza o odpowiedzialności karnej osoby zajmującej się sprawami gospodarczymi. Stanowi to oczywiście naruszenie pewnej normy, które jednak musi być przekroczeniem uprawnień, obowiązków w ramach zachowania się sprawcy. Nie może odnosić się to tylko do samego występowania bezczynnego zachowania w realizacji przedsięwzięć czy też wadliwości w podejmowaniu decyzji.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Powyższe należy wywnioskować z regulacji zawartych w art. 296 k.k., w którym jako karalne określa się naruszenia w zachowaniu w ramach tych uprawnień i obowiązków.

Decyzje gospodarcze a odpowiedzialność karno-skarbowa

Każde zachowanie jest działaniem uzależnionym od warunków ekonomicznych, rodzaju transakcji z licznymi podmiotami gospodarczymi. Wszystko ma miejsce w ramach swobody umów. Na tym tle mogą powstawać różnego rodzaju oceny, powodujące odpowiedzialność z tego tytułu.

Skomplikowane prawo podatkowe oraz wynikające na tym tle różnice w interpretacji przepisów, a także nieprzewidywalne zdarzenia mające miejsce w obrocie gospodarczym mogą narażać osoby zajmujące się tymi sprawami na odpowiedzialność karną. A błąd w zakresie prawidłowej oceny skutków finansowych, jakie mogą wyniknąć w przyszłości, może wpływać na bezpośrednią sytuację finansową podmiotu.

Zobacz: Sprawy karne


Mając powyższe na względzie należy nadmienić, że na popełnienie czynu zabronionego składa się przygotowanie decyzji, jej podjęcie i wykonanie. Na końcu dopiero mamy do czynienia z konsekwencjami finansowymi z tego tytułu, które z kolei  mogą powodować odpowiedzialność karno-skarbową.

Jak wiadomo, podejmowane działania wynikają z polityki podatkowej podmiotu. Realizację tych zadań powierza się osobom zajmującymi się sprawami finansowymi, co naraża je na odpowiedzialność.

Nasuwa się pytanie, czy każde zachowanie ekonomiczne skutkujące konsekwencjami podatkowymi może podlegać ocenie karnej, skoro wybór jaki zostaje w tym obszarze dokonany nawet przy uwzględnieniu danych gospodarczych jest nie do przewidzenia, np. czy kontrahent wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych.

Wskazując na ewentualną odpowiedzialność karną w przedstawionym zakresie należy zaznaczyć, że opiera się ona na indywidualnej odpowiedzialności osoby fizycznej. Tym samym odpowiedzialność z tego tytułu można przypisać tylko tej osobie, która popełniła czyn szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Podstawowym warunkiem, aby uznać odpowiedzialność z tego tytułu, jest przypisanie sprawcy winy w czasie czynu ( art. 1 § 3 k.k.s.). Musi także występować umyślność popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 4 k.k.s.). Należy wykazać u sprawcy czynu, że chciał on popełnić czyn zabroniony lub też, przewidując jego popełnienie, godził się na to. 

Pamiętać należy także, że warunkiem odpowiedzialności (art. 2 k.k.s.) jest czas popełnienia czynu zabronionego. Za czyn, który jest zabroniony przez ustawę w chwili jego popełnienia, odpowiada osoba, której w czasie tego czynu można przypisać winę i nie zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność tej osoby.

W takiej sytuacji, aby można było przestępczy skutek czynu przypisać danej osobie, należy wykazać, że podjęte przez nią działania stanowią wynik tego podjętego czynu.

Może też się zdarzyć, że organy skarbowe będą podważały legalność decyzji ekonomicznej, polegającej np. na wyborze kontrahenta, który w ramach obrotu gospodarczego spowodował określone negatywne skutki finansowe, występujące po stronie podmiotu dokonującego tego wyboru.

Wspomniana decyzja ekonomiczna może powodować uszczuplenia podatkowe. W takiej sytuacji osoba dokonująca wyboru, która zajmuje się sprawami finansowymi w ramach subiektywnej oceny wyboru, ryzykuje odmienną oceną skutków podatkowych przez organy podatkowe. Według nich działania te mogą być nieuzasadnione podatkowo. Braku obiektywnych regulacji prawnych oceniających zasadność podjętych czynności może powodować odpowiedzialność karną u tych osób.

Powstaje więc wątpliwość, w jakim zakresie regulacja dotycząca swobody w zawieraniu umów, przy stwierdzeniu negatywnych skutków podatkowych w ramach tej swobody, przyczynia się do odpowiedzialności karnej-skarbowej określonej w art. 9 § 3 k.k.s.

Zobacz także: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe


Organ podatkowy dokonując oceny zachowania sprawcy, pod kątem jego ewentualnej odpowiedzialności karno-skarbowej, wynikającego z umowy zawartej w ramach swobody jego podejmowania oraz regulacji gospodarki wolnorynkowej, musi być obiektywna w swoich analizach. Racjonalizm w granicach dozwolonego ryzyka, rozumiany jako niepewność efektów dokonanego wyboru, czy też podjętego działania, nie może powodować odpowiedzialności karnej u osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, w sytuacji wystąpienia uszczuplenia podatkowego.

Zgodnie z art. 1 § 3 k.k.s. nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Decyzje rodzą konkretne skutki prawne dotyczą nie tylko wykonawcy tej decyzji. W procesie decyzyjnym występują także osoby realizujące oraz przygotowujące do realizacji przyjęte zadania. Dokonując oceny ewentualnej odpowiedzialności nie można pominąć stanowczości, czy też decyzyjności w procesie zdarzeń powodujących odpowiedzialność.

Tym bardziej, że termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu w sprawach gospodarczych, w szczególności zaś finansowych. Znaczenie ma także współdziałanie konkretnej osoby w rozstrzyganiu i wpływaniu na podejmowane rozstrzygnięcia. Mając na względzie, że celem podstawowym osób zajmujących się sprawami finansowymi, jest dbanie o interesy mocodawcy zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, które niestety nie zawsze da się właściwie zinterpretować.

A zatem odpowiedzialność karno-skarbowa osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, musi wynikać bezpośrednio z zachowania zabronionego o znamionach określonych w kodeksie. Zachowanie sprawcy czynu musi być bezprawne, społecznie szkodliwe w stopniu większym niż znikomy oraz popełnione w sposób zawiniony.

Autor: Rafał Mikołajewski, prawnik, doradca podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
"Podatek" (opłata) od psa w 2026 roku. Każda gmina ustala samodzielnie - nie więcej niż 186,29 zł rocznie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

Tryby wystawiania faktur w KSeF – jak i kiedy z nich korzystać?

Od 2026 roku KSeF stanie się obowiązkowy dla wszystkich przedsiębiorców, a sposób wystawiania faktur zmieni się na zawsze. System przewiduje różne tryby – online, offline24, awaryjny – aby zapewnić firmom ciągłość działania w każdych warunkach. Dzięki temu nawet brak internetu czy awaria serwerów nie zatrzyma procesu fakturowania.

REKLAMA

Nowe limity podatkowe na 2026 rok - co musisz wiedzieć już dziś? Wyliczenia i konsekwencje

Rok 2026 przyniesie przedsiębiorcom realne zmiany – limity podatkowe zostaną obniżone w wyniku przeliczenia według niższego kursu euro. Granica przychodów dla małego podatnika spadnie do 8 517 000 zł, a limit jednorazowej amortyzacji do 212 930 zł. To pozornie drobna korekta, która w praktyce może zdecydować o utracie ulg, uproszczeń i korzystnych form rozliczeń.

Samofakturowanie w KSeF – jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces?

Samofakturowanie pozwala nabywcy wystawiać faktury w imieniu sprzedawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dowiedz się, jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces w systemie KSeF.

SmartKSeF – jak bezpiecznie wystawiać e-faktury

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) zmienia sposób dokumentowania transakcji w Polsce. Od 2026 r. e-faktura stanie się obowiązkowa, a przedsiębiorcy muszą przygotować się na różne scenariusze działania systemu. W praktyce oznacza to, że kluczowe staje się korzystanie z rozwiązań, które automatyzują proces i minimalizują ryzyka. Jednym z nich jest SmartKSeF – narzędzie wspierające firmy w bezpiecznym i zgodnym z prawem wystawianiu faktur ustrukturyzowanych.

Integracja KSeF z PEF, czyli faktury w zamówieniach publicznych. Wyjaśnienia MF

Od 1 lutego 2026 r. wchodzi w życie pełna integracja Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) z Platformą Elektronicznego Fakturowania (PEF). Zmiany te obejmą m.in. zamówienia publiczne, a także relacje B2G (Business-to-Government). Oznacza to, że przedsiębiorcy realizujący kontrakty z administracją publiczną będą zobowiązani do wystawiania faktur ustrukturyzowanych w KSeF. Ministerstwo Finansów w Podręczniku KSeF 2.0 wyjaśnia, jakie zasady będą obowiązywać i jakie rodzaje faktur z PEF będą przyjmowane w KSeF.

REKLAMA

Testy otwarte API KSeF 2.0 właśnie ruszyły – sprawdź, co zmienia się w systemie e-Faktur, dlaczego integracja jest konieczna i jakie etapy czekają podatników w najbliższych miesiącach

30 września Ministerstwo Finansów uruchomiło testy otwarte API KSeF 2.0, które pozwalają sprawdzić, jak systemy finansowo-księgowe współpracują z nową wersją Krajowego Systemu e-Faktur. To kluczowy etap przygotowań do obowiązkowego wdrożenia KSeF 2.0, który już od lutego 2025 roku stanie się codziennością przedsiębiorców i księgowych.

Miliony do odzyskania! Spółki Skarbu Państwa mogą uniknąć podatku PCC dzięki zasadzie stand-still

Wyrok WSA w Gdańsku otwiera drogę spółkom pośrednio kontrolowanym przez Skarb Państwa do zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych przy strategicznych operacjach kapitałowych. Choć decyzja nie jest jeszcze prawomocna, firmy mogą liczyć na milionowe oszczędności i odzyskanie wcześniej pobranych podatków.

REKLAMA