REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Rafał Mikołajewski
prawnik, doradca podatkowy
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia
Zajmowanie się sprawami gospodarczymi a odpowiedzialność karno-skarbowa / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie Kodeksu karnego skarbowego, może obejmować szeroką grupę. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisów prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Odpowiedzialność karno-skarbowa, wiąże się z popełnieniem przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych. Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez Kodeks karny skarbowy (dalej “kodeks” lub k.k.s.) pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (art. 53 § 2 k.k.s.). Czynem zabronionym jest także zachowanie o znamionach określonych w kodeksie, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 53 § 1 k.k.s.).

REKLAMA

Zasady podlegania odpowiedzialności

Wskazując na krąg osób, które mogą ponosić odpowiedzialność karno-skarbową z tytułu zajmowania się sprawami gospodarczymi na podstawie art. 9 § 3 k.k.s., należy stwierdzić, że może to dotyczyć szerokiej grupy osób. W szczególności będą to osoby zajmujące się sprawami finansowymi innych podmiotów z mocy przepisu prawa, decyzji właściwego organu lub faktycznego wykonywania takich czynności.

Brak definicji kodeksowej „sprawy gospodarcze”, powoduje nieścisłości na tym tle. Przyjmuje się, że obejmują one wszelkiego rodzaju czynności prawne i faktyczne, które są podejmowane w związku z działalnością podmiotu oraz na jego rzecz określone w art. 9 § 3 k.k.s. Muszą one dotyczyć obszaru związanego ze sferą gospodarczą organizacji, której dotyczą, tj. wymiany dóbr lub usług.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Natomiast określenie „zajmowanie się” w praktyce powoduje spór, co ono obejmuje. Istotne znaczenie ma fakt, że osoba zajmująca się tymi zagadnieniami powinna posiadać uprawnienia do samodzielnej realizacji powierzonych jej zadań. Powinna je wykonywać, na podstawie umowy o pracę, zlecenia czy też kontraktu. Podejmowane czynności w ramach wymienionych umów muszą być działaniami podjętymi na rzecz i w imieniu podmiotu, którego dotyczą.

W związku z powyższym z zakresu powierzonych danej osobie czynności wynikać musi obowiązek prowadzenia tych spraw, dbania o interesy mocodawcy, podejmowania lub uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących majątku tego podmiotu. Zatem termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu o znaczeniu finansowym lub też współdziałaniu w rozstrzyganiu w tych sprawach, wpływaniu na rozstrzygnięcia, chociażby miało to charakter jednorazowy.

Dokonując oceny prawno-karnej danej czynności, należy dokonać jej oceny pod kątem „zajmowania się sprawami gospodarczymi”, wynikających z przestępstwa niegospodarności (art. 308 k.k. oraz 296 k.k.). Wskazując na niegospodarność trzeba najpierw określić zasady gospodarnego postępowania. Należy jednak mieć na uwadze, że sama niegospodarność, a także „złe gospodarowanie” nie przesądza o odpowiedzialności karnej osoby zajmującej się sprawami gospodarczymi. Stanowi to oczywiście naruszenie pewnej normy, które jednak musi być przekroczeniem uprawnień, obowiązków w ramach zachowania się sprawcy. Nie może odnosić się to tylko do samego występowania bezczynnego zachowania w realizacji przedsięwzięć czy też wadliwości w podejmowaniu decyzji.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Powyższe należy wywnioskować z regulacji zawartych w art. 296 k.k., w którym jako karalne określa się naruszenia w zachowaniu w ramach tych uprawnień i obowiązków.

Decyzje gospodarcze a odpowiedzialność karno-skarbowa

Każde zachowanie jest działaniem uzależnionym od warunków ekonomicznych, rodzaju transakcji z licznymi podmiotami gospodarczymi. Wszystko ma miejsce w ramach swobody umów. Na tym tle mogą powstawać różnego rodzaju oceny, powodujące odpowiedzialność z tego tytułu.

Skomplikowane prawo podatkowe oraz wynikające na tym tle różnice w interpretacji przepisów, a także nieprzewidywalne zdarzenia mające miejsce w obrocie gospodarczym mogą narażać osoby zajmujące się tymi sprawami na odpowiedzialność karną. A błąd w zakresie prawidłowej oceny skutków finansowych, jakie mogą wyniknąć w przyszłości, może wpływać na bezpośrednią sytuację finansową podmiotu.

Zobacz: Sprawy karne


Mając powyższe na względzie należy nadmienić, że na popełnienie czynu zabronionego składa się przygotowanie decyzji, jej podjęcie i wykonanie. Na końcu dopiero mamy do czynienia z konsekwencjami finansowymi z tego tytułu, które z kolei  mogą powodować odpowiedzialność karno-skarbową.

Jak wiadomo, podejmowane działania wynikają z polityki podatkowej podmiotu. Realizację tych zadań powierza się osobom zajmującymi się sprawami finansowymi, co naraża je na odpowiedzialność.

Nasuwa się pytanie, czy każde zachowanie ekonomiczne skutkujące konsekwencjami podatkowymi może podlegać ocenie karnej, skoro wybór jaki zostaje w tym obszarze dokonany nawet przy uwzględnieniu danych gospodarczych jest nie do przewidzenia, np. czy kontrahent wywiązuje się ze swoich obowiązków podatkowych.

Wskazując na ewentualną odpowiedzialność karną w przedstawionym zakresie należy zaznaczyć, że opiera się ona na indywidualnej odpowiedzialności osoby fizycznej. Tym samym odpowiedzialność z tego tytułu można przypisać tylko tej osobie, która popełniła czyn szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

Podstawowym warunkiem, aby uznać odpowiedzialność z tego tytułu, jest przypisanie sprawcy winy w czasie czynu ( art. 1 § 3 k.k.s.). Musi także występować umyślność popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego (art. 4 k.k.s.). Należy wykazać u sprawcy czynu, że chciał on popełnić czyn zabroniony lub też, przewidując jego popełnienie, godził się na to. 

Pamiętać należy także, że warunkiem odpowiedzialności (art. 2 k.k.s.) jest czas popełnienia czynu zabronionego. Za czyn, który jest zabroniony przez ustawę w chwili jego popełnienia, odpowiada osoba, której w czasie tego czynu można przypisać winę i nie zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność tej osoby.

W takiej sytuacji, aby można było przestępczy skutek czynu przypisać danej osobie, należy wykazać, że podjęte przez nią działania stanowią wynik tego podjętego czynu.

Może też się zdarzyć, że organy skarbowe będą podważały legalność decyzji ekonomicznej, polegającej np. na wyborze kontrahenta, który w ramach obrotu gospodarczego spowodował określone negatywne skutki finansowe, występujące po stronie podmiotu dokonującego tego wyboru.

Wspomniana decyzja ekonomiczna może powodować uszczuplenia podatkowe. W takiej sytuacji osoba dokonująca wyboru, która zajmuje się sprawami finansowymi w ramach subiektywnej oceny wyboru, ryzykuje odmienną oceną skutków podatkowych przez organy podatkowe. Według nich działania te mogą być nieuzasadnione podatkowo. Braku obiektywnych regulacji prawnych oceniających zasadność podjętych czynności może powodować odpowiedzialność karną u tych osób.

Powstaje więc wątpliwość, w jakim zakresie regulacja dotycząca swobody w zawieraniu umów, przy stwierdzeniu negatywnych skutków podatkowych w ramach tej swobody, przyczynia się do odpowiedzialności karnej-skarbowej określonej w art. 9 § 3 k.k.s.

Zobacz także: Przestępstwa i wykroczenia skarbowe


Organ podatkowy dokonując oceny zachowania sprawcy, pod kątem jego ewentualnej odpowiedzialności karno-skarbowej, wynikającego z umowy zawartej w ramach swobody jego podejmowania oraz regulacji gospodarki wolnorynkowej, musi być obiektywna w swoich analizach. Racjonalizm w granicach dozwolonego ryzyka, rozumiany jako niepewność efektów dokonanego wyboru, czy też podjętego działania, nie może powodować odpowiedzialności karnej u osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, w sytuacji wystąpienia uszczuplenia podatkowego.

Zgodnie z art. 1 § 3 k.k.s. nie popełnia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Decyzje rodzą konkretne skutki prawne dotyczą nie tylko wykonawcy tej decyzji. W procesie decyzyjnym występują także osoby realizujące oraz przygotowujące do realizacji przyjęte zadania. Dokonując oceny ewentualnej odpowiedzialności nie można pominąć stanowczości, czy też decyzyjności w procesie zdarzeń powodujących odpowiedzialność.

Tym bardziej, że termin „zajmuje się” obejmuje wszelkie zachowania polegające na rozstrzyganiu w sprawach gospodarczych, w szczególności zaś finansowych. Znaczenie ma także współdziałanie konkretnej osoby w rozstrzyganiu i wpływaniu na podejmowane rozstrzygnięcia. Mając na względzie, że celem podstawowym osób zajmujących się sprawami finansowymi, jest dbanie o interesy mocodawcy zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi, które niestety nie zawsze da się właściwie zinterpretować.

A zatem odpowiedzialność karno-skarbowa osób zajmujących się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, musi wynikać bezpośrednio z zachowania zabronionego o znamionach określonych w kodeksie. Zachowanie sprawcy czynu musi być bezprawne, społecznie szkodliwe w stopniu większym niż znikomy oraz popełnione w sposób zawiniony.

Autor: Rafał Mikołajewski, prawnik, doradca podatkowy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

Zmiany w podatku od spadków darowizn 2025: likwidacja obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego i określenie wartości nieodpłatnej renty

W dniu 28 kwietnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja ma dwa cele. Likwidację obowiązku uzyskiwania zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

na celu ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych wynikających ze stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, związanych z dokonywaniem obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny, a także uproszczenie rozliczania podatku z tytułu nabycia nieodpłatnej renty.

Co zmieni unijne rozporządzenie w sprawie maszyn od 2027 roku. Nowe wymogi prawne cyberbezpieczeństwa przemysłu w UE

Szybko zachodząca cyfrowa transformacja, automatyzacja, integracja środowisk IT i OT oraz Przemysł 4.0 na nowo definiują krajobraz branży przemysłowej, przynosząc nowe wyzwania i możliwości. Odpowiedzią na ten fakt jest m.in. przygotowane przez Komisję Europejską Rozporządzenie 2023/1230 w sprawie maszyn. Firmy działające na terenie UE muszą dołożyć starań, aby sprostać nowym, wynikającym z tego dokumentu standardom przed 14 stycznia 2027 roku.

Skarbówka kontra przedsiębiorcy. Firmy odzyskują miliardy, walcząc z niesprawiedliwymi decyzjami

Tysiące polskich firm zostało oskarżonych o udział w karuzelach VAT - często niesłusznie. Ale coraz więcej z nich mówi "dość" i wygrywa w sądach. Tylko w ostatnich latach odzyskali aż 2,8 miliarda złotych! Sprawdź, dlaczego warto walczyć i jak nie dać się wciągnąć w urzędniczy absurd.

REKLAMA

Krajowy System e-Faktur – czas na konkrety. Przygotowania nie powinny czekać. Firmy muszą dziś świadomie zarządzać dostępnością zasobów, priorytetami i ryzykiem "przeciążenia projektowego"

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) przeszło z etapu spekulacji do fazy przygotowań wymagających konkretnego działania. Ministerstwo Finansów ogłosiło nowy projekt ustawy, który wprowadza obowiązek korzystania z KSeF, a 25 kwietnia skończył się okres konsultacji publicznych. Dla wszystkich zainteresowanych oznacza to jedno: czas, w którym można było czekać na „ostateczny kształt przepisów”, dobiegł końca. Dziś wiemy już wystarczająco dużo, by prowadzić rzeczywiste przygotowania – bez odkładania na później. Ekspert komisji podatkowej BCC, radca prawny, doradca podatkowy Tomasz Gruszczyk o wdrożeniu Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF).

Sprzedałeś 30 rzeczy w sieci przez rok? Twoje dane ma już urząd skarbowy. Co z nimi zrobi? MF i KAS walczą z szarą strefą w handlu internetowym i unikaniem płacenia podatków

Ministerstwo Finansów (MF) i Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) wdrożyły unijną dyrektywę (DAC7), która nakłada na operatorów platform handlu internetowego obowiązki sprawozdawcze. Dyrektywa jest kolejnym elementem uszczelnienia systemów podatkowych państw członkowskich UE. Dyrektywa nie wprowadza nowych podatków. Do 31 stycznia 2025 r. operatorzy platform mieli obowiązek składać raporty do Szefa KAS za lata 2023 i 2024. 82 operatorów platform przekazało za ten okres informacje o ponad 177 tys. unikalnych osobach fizycznych oraz ponad 115 tys. unikalnych podmiotach.

2 miliony firm czeka na podpis prezydenta. Stawką jest niższa składka zdrowotna

To może być przełom dla mikroprzedsiębiorców: Rada Przedsiębiorców apeluje do Andrzeja Dudy o podpisanie ustawy, która ulży milionom firm dotkniętym Polskim Ładem. "To test, czy naprawdę zależy nam na polskich firmach" – mówią organizatorzy pikiety zaplanowanej na 6 maja.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje skutków błędów w deklaracjach podatkowych. Ochrona dopiero po wykupieniu rozszerzonej polisy OC

Księgowi w biurach rachunkowych mają coraz mniej czasu na złożenie deklaracji podatkowych swoich klientów – termin składania m.in. PIT-36, PIT-37 i PIT-28 mija 30 kwietnia. Pod presją czasu księgowym zdarzają się pomyłki, np. błędne rozliczenie ulg, nieuwzględnienie wszystkich przychodów czy pomyłki w zaliczkach na podatek. W jednej z takich spraw nieprawidłowe wykazanie zaliczek w PIT-36L zakończyło się naliczonymi przez Urząd Skarbowy odsetkami w wysokości ponad 7000 zł. Obowiązkowe ubezpieczenie OC księgowych nie obejmuje błędów w deklaracjach podatkowych – ochronę zapewnia dopiero wykupienie rozszerzonej polisy.

REKLAMA

Rewolucja płacowa w całej UE od 2026 r. Pracodawcy będą musieli ujawniać kwoty wynagrodzenia pracownikom i kandydatom do pracy

Wynagrodzenia przestaną być tematem tabu. Od czerwca 2026 roku pracodawcy będą mieli obowiązek ujawniania informacji o płacach, zarówno kandydatom do pracy, jak i zatrudnionym pracownikom. Czy to koniec nierówności i początek nowego rozdania na rynku pracy?

Kryzys zaufania do KSeF? Niewiele przedsiębiorstw gotowych na e-fakturowanie

Choć obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur wejdzie w życie za 9 miesięcy, zaledwie 5230 firm zdecydowało się na dobrowolne wdrożenie systemu. Eksperci biją na alarm – to ostatni moment na przygotowania. Firmy nie tylko ryzykują chaos, ale też muszą zmierzyć się z brakiem środowiska testowego, napiętym harmonogramem i rosnącą liczbą innych zmian w przepisach.

REKLAMA